نقد تطبیقی فراخوانی شخصیت اسطوره‌ اُدیپ در شعر معاصر فلسطین (با تکیه بر دو سروده محمود درویش و سمیح القاسم)

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 7، دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 39، خرداد 1399، صفحه 159-182   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

علی نجفی ایوکی^{* 1}؛ الهام صفری²

¹دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان، (نویسنده مسؤول)

²دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان

چکیده

یکی از شاخص­های شعر معاصر عربی، بازتاب میراث ادبی در آن است که در این میان، اسطوره­های کهن جایگاه قابل‌توجهی را به خود اختصاص داده است؛ به‌گونه‌ای که شاعران در دفترهای شعری خود برای بیان خواسته­ها و دل­مشغولی­های سیاسی - اجتماعی و با هدف اصالت­بخشی به اثر ادبی خویش و خروج از غنائی­گری از آن یاری جسته­اند. پژوهش حاضر می­کوشد با روش توصیفی- تحلیلی چگونگی حضور شخصیت­ اسطوره­ای اُدیپ و شیوه­های فراخوانی و کاربرد آن را در شعر معاصر عربی از سوی دو شاعر نامدار فلسطین، محمود درویش (2008- 1941) و سمیح القاسم (2014- 1939) مورد تحلیل و نقد قرار دهد و در فرجام، با الهام از الگوی آمریکایی در ادبیات تطبیقی، به نقد تطبیقی شیوه شاعران در الهام­گیری از اسطوره یادشده بپردازد. چنین استنباط می­شود که نامبردگان از اسطوره یادشده خوانشی سیاسی- اجتماعی داشته­اند و برای القای مفاهیم ذهنی خود به مخاطب کوشیده­اند با بهره­گیری از این شخصیت کهن و همچنین با دخالت­دهی گونه­های مختلف ادبی به ترسیم دغدغه­های شخصی و غیرشخصی خود بپردازند و از رهگذر آن، شرایط ناهمساز و ناهمگون محیط پیرامون را به چالش بکشند.

کلیدواژه‌ها

اسطوره؛ اُدیپ؛ فلسطین؛ بحران سیاسی- اجتماعی

مراجع