بررسی فرصت‌ها و چالش‌های حضور اتحادیه اروپا در منطقه‌ی آسیای مرکزی

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 6، دوره 12، شماره 42، خرداد 1399، صفحه 75-94   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/pir.2020.674312

نویسندگان

زهرا اکبری^{* 1}؛ حدیث باقری نیا²

¹دانشگاه فردوسی

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

پایان جنگ سرد سرآغاز شکل‌گیری عصر جدیدی برای حضور اتحادیه اروپا در منطقه آسیای مرکزی بود. راهبرد اصلی اتحادیه اروپا در این منطقه تأمین امنیت و ثبات با در نظر گرفتن ارزش‌های اروپایی، همچون حاکمیت، قانون و رعایت حقوق بشر می‌باشد. پژوهش حاضر بر مبنای مدل سوات و همچنین با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی به بررسی فرصت‎ها و چالش‌های اتحادیه اروپا در منطقه آسیای مرکزی می‌پردازد. سؤال اصلی این پژوهش این است که حضور اتحادیه اروپا در آسیای مرکزی، چه فرصت‌ها و چالش‌هایی را برای این اتحادیه ایجاد می‌نماید؟ با توجه به این پرسش فرضیه‌ی دوبخشی پژوهش عبارت است از الف) فرصت: نیاز آسیای مرکزی به سرمایه‌گذاری در سطوح مختلف و ظرفیت‌های بالای اتحادیه اروپا، منجر به حضور این اتحادیه در منطقه و دستیابی به اهداف سیاسی-اقتصادی‌اش می‌شود؛ ب) چالش: تأکید بیش از حد اتحادیه اروپا بر اهداف لیبرال و ارتقاء دموکراسی و حقوق بشر در آسیای مرکزی باعث ناکامی اتحادیه در دستیابی به اهداف خود می‌گردد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که از یک طرف توجه بسیار زیاد اتحادیه اروپا بر رعایت ارزش‌های اروپایی و از طرف دیگر فقدان وحدت در رابطه با مسائل حقوق بشری در این اتحادیه منجر به ایجاد چالش‌هایی برای اتحادیه اروپا گردیده است.

کلیدواژه‌ها

اتحادیه اروپا؛ منطقه‌ی آسیای مرکزی؛ مدل سوات؛ فرصت‌ها؛ چالش‌ها

مراجع

ثمودی پیله‌رود، علی‌رضا(1396)، «قدرت هنجاری اتحادیه‌ی اروپا در آسیای مرکزی؛ ابزارها و چالش‌ها»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 97، بهار. 

حسن‌خانی، محمد؛ بغیری، علی(1388)، «رقابت قدرت‌های بزرگ در آسیای مرکزی: بررسی تطبیقی نقش چین و اتحادیه‌ی اروپا در منطقه»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 67، پاییز. 

رابینسون، کنت ریچارد؛ پیرس، جان(1377)، «برنامه‌ریزی و مدیریت استراتژیک»، ترجمه: سهراب خلیلی شورینی، تهران: موسسه انتشارات یادواره کتاب. 

رودینتسکی، آرتم (1384)، «روسیه و آسیای مرکزی: بُعد امنیتی»، ترجمه قاسم ملکی، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال چهاردهم، شماره 51، پاییز. 

سازمند، بهاره؛ شمس، سعیده (1394)، «جایگاه منابع انرژی دریای خزر در راهبرد آسیای مرکزی و قفقازی اتحادیه اروپا»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره هشتم، شماره 2، پائیز و زمستان. 

سحرخیز، علی‌اصغر(1383)، «آسیای مرکزی و قدرت‌های بزرگ؛ تحول سپر شمالی»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره سوم، شماره 45، بهار. 

سریک کاسنف، عمر(1376)، «آسیای مرکزی در آستانه قرن بیست و یکم»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره سوم، شماره 19، پاییز. 

سلطانی، علی‌رضا؛ بهمنش، رضا(1390)، «اتحادیه‌ اروپا و چالش‌های امنیتی انرژی»، فصلنامه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، دوره چهارم، شماره 17، شماره پیاپی 16، زمستان.

شیرغلامی، (1386)، «اتحادیه‌ی اروپایی و سیاست خارجی هنجاری»، فصلنامه سیاست خارجی، شماره 4، زمستان. 

صباغیان، علی؛ سروستانی، عباس(1393)، «امنیت انرژی و روابط اتحادیه‌ی اروپا و کشورهای آسیای مرکزی»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌الملل، شماره 19، تابستان. 

کوهکن، علیرضا؛ کریمی، لیلا (1398)، «راهبرد جدید اتحادیه اروپا در آسیای مرکزی و گذار از قدرت هنجاری به بازیگر عمل‌‌گرا»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 107، پاییز. 

گلر، آرماندو؛ استاهل، آلبرت(1383)، «بازی بزرگ جدید: به نفع چه کسی؟ منابع استراتژیک در آسیای مرکزی و افغانستان»، ترجمه سعید نقی‌زاده، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره چهارم، شماره 47، پاییز. 

هنینگ شوردر، هانس؛ تول، دنیس م(1388)، «امنیت انرژی اروپا در سال 2020، در کتاب: کتاب اروپا (9) ویژه سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه‌ اروپا»، ترجمه: بهزاد احمدی لفورکی، تهران: ابرار معاصر. 

هیبر، زاسیکا (1377)، «سیاست چین در آسیای مرکزی»، ترجمه لادن مختاری، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره سوم، شماره 23، زمستان. لاتین -

Anceschi, L(2014) ; “The Tyranny of Pragmatism: EU–Kazakhstani Relations”, Europe-Asia Studies, Vol. 66.

Apokins, Igors(2015); “Reviewing the EU Strategy for Central Asia: Results and Future Prospects”, Available at: (24 April 2020) https://www.cairn.info/revue-l-europe-enformation#

Bossuyt, Fabienne (2017); “Between national and European foreign policy: the role of Latvia and Romania in the EU’s policy towards Central Asia”, Journal of Southeast European and Black Sea Studies, Vol. 17. 

Bossuyt, Fabienne (2019); “The EU’s and China’s development assistance towards Central Asia: low versus contested impact” Eurasian Geography and Economics, Available at: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/15387216.2019.1581635

Cenciarelli, Althea(2017); “Norms and interests in the Caspian region: bridging the division between ENP and EUCAS”, European Political and Administrative Studies: Bruges Political Research Papers, No. 58. 

Cornell, Svante E. & Starr S. Frederick(2019); “A Steady Hand: The EU 2019 Strategy and Policy Toward Central Asia”, Central Asia

Caucasus Institute and Silk Road Studies Program, Available at: https://isdp.eu/content/uploads/2019/11/EUCentral-Asia-25.11.19-Print-V-wCover.pdf

Duarte, Carolina & Ettkin, Lawrence p. & Helms, Marilyn M. & Anderson, Michael S(2006); “the challenge of Venezuela: A SWOT analysis”, Competitiveness Review: An International Business Journal, Vol. 16, No 3& 4.

Gross, Eva(2015); “Recalibrating EU-Central Asia Relations”, European Union Institute for Security Studies, Available at: https://www.europarl.europa.eu/delegations/en/dcas/publications

Jones, Peter(2010); “Regulatory regionalism and education: the European Union in central Asia” Globalisation, Societies and Education,Vol. 8, No. 1.

Kassenova, Nargis(2008); “A View from the Region” at: Engaging Central Aaia the European Union’s New Strategy in the Heart of Eurasia, Centre for European Policy Studies.

Kassenova, Nargis(2019); “Central Asia and the EU Connectivity Strategy Rising to the Good Governance Challenge”, PONARS Eurasia Policy Memo, No. 617.

Kimmage, Daniel(2008); “Security Challenges in Central Asia: Implications for the EU’s Engagement Strategy” at: Engaging Central Aaia the European Union’s New Strategy in the Heart of Eurasia, Centre for European Policy Studies.

Konopelko, A (2018); “Eurasian Economic Union: a challenge for EU policy towards Kazakhstan”, Eurasian Economic Union: a challenge for EU policy, Vol. 16.

Melvin, Neil J.(2008); “The European Union’s Strategic Role in Central Asia”, at: Engaging Central Aaia the European Union’s New Strategy in the Heart of Eurasia, Centre for European Policy Studies. 

Mori, Sebastiano(2016); “The New Great Game, An Opportunity for European Union's Common and Foreign Security Policy", June, European Institute for Asian Studies, Available at: http://www.eias.org/briefing-papers/the-new-greatgame 

Peyrouse, Sebastien(2015); “EU Strategy in Central Asia: Competition or Cooperation?” Available at: (24 April 2020) https://studies.aljazeera.net/en/reports/2015/12/20151269842242676

Shao, Yuqun(2008) ; “The EU's Central Asia Policy and its Implications for China”, Deutsches Institut für Entwic klungs politik.

Triantaphyllou, Dimitrios(2009); “the Policies of the European Union and Russia Towards Central Asia” International Centre for Black Sea Studies (ICBSS).

Zhengyuan, Xu(2010); “In the Shadow of Great Powers: A Comparative Study of Various Approaches to Regionalism in Central Asia” The Quarterly journal, Vol. 9, No. 4.

Zhovtis, Eugheniy(2008); “Democratisation and Human Rights in Central Asia: Problems, Development Prospects and the Role of the International Community” at: Engaging Central Aaia the European Union’s New Strategy in the Heart of Eurasia, Centre for European Policy Studies.