تبیین اثرات وپیامدهای جابجایی سکونتگاههای روستایی درمحدوده سدهای استان خوزستان

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 3، دوره 15، شماره 3 - شماره پیاپی 52، آذر 1399، صفحه 709-724   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

صادق الهیاری¹؛ نصرالله مولائی هشجین^{* 2}؛ تیمور آمار³؛ پرویز رضائی⁴

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

²استاد گروه جغرافیا، واحد رشت،دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

³دانشیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

⁴دانشیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

چکیده

ایجاد سدها باعث تغییر الگوهای کاربری اراضی، آب و سایر منابع طبیعی شده و می تواند در گستره ای وسیع تاثیرات منفی برجای بگذارد. این تغییرات سبب وارد آمدن خسارت به روستائیان شده و ارائه خدمات اجتماعی و غیره را با مشکلاتی مواجه می سازد. دراین تحقیق اثرات وپیامدهای سدسازی دراستان خوزستان وپیامدهای آن بر روستاهای محدوده مورد مطالعه بررسی گردید. روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق، روش کتابخانه ای- پیمایشی است و از فن مصاحبه و پرسشگری (در چارچوب روش میدانی) استفاده گردید. محدوده جغرافیایی این تحقیق 122سکونتگاه روستایی درپشت سدهای کارون3 وگتوندعلیا بوده که درشهرستانهای ایذه،گتوندو دهدز پراکنده شده اند. تعداد نمونه مورد مطالعه در محدوده جغرافیایی بااستفاده از فرمول کوکران شامل 36روستا و 397خانوار می باشد.روش نمونه گیری با توجه به تعداد نمونه ها، روشهای طبقه ای و تصادفی انتخاب گردید. همچنین، برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات به دست آمده و بیان اثرات سیاست مداخله در نظام اسکان محدوده مورد مطالعه و ترسیم چشم انداز مطلوب نظام اسکان، از مدل سوات (swot) استفاده گردید . نتایج بررسی وتجزیه وتحلیل نشان دادکه جابجایی اجباری باعث ازبین رفتن روستاها وراههای روستایی، تغییرفرهنگ بومی،افزایش جمعیت حاشیه نشین در شهرها،مهاجرت ناخواسته افرادوسرگردانی وآواره شدن درشهرهاوایجادتضادهای اجتماعی،هزینه های زیادجابجایی مردم واسکان مجدد،افزایش بیکاری درشهرها وایجادمشاغل کاذب،ازبین رفتن اراضی حاصلخیزوکاهش تولیدات کشاورزی، ازبین رفتن اماکن عمومی،تاسیسات اقتصادی ،اماکن فرهنگی ومذهبی واحساس بی هویتی ومشکلات روحی وروانی در محدوده موردمطالعه شده است.

کلیدواژه‌ها

سد؛ سکونتگاههای روستایی؛ پیامدهای اجتماعی-فرهنگی؛ مهاجرت؛ خوزستان

مراجع

De Vos, J.A., Van, P.J.T., Hoving, E., & Conijn, J.G. (2006). Waterpas-model: A predictive tool for water management, agriculture, and environment. Journal of Agricultural Water Management, 86 (1, 2), 187-195

-Feldman, Geisler and Simlberling( 2003) Rural Sustainability Indicators: Lessons  Learned from Central America, Calia,Colombia.Golkar, Kuroush (2005). Appropriate Swat Technique for Application in Urban Design, Sofeh Magazine, Shahid Beheshti University, No. 41, pp. 44-46.(in persion).

Hossain Faisal, J., Indumathi and Pielke Sr. Roger (2010). “Dam safety effects due to human alteration of extreme precipitation”, water resources research, Vol. 46, doi: 101029/2009wr 007704

Khoyeh, Marzieh, Nowroozi Masoud Nowroozi Mohsen, (2013). Study on the Changes in Employment Opportunities of Residents of Submerged Villages by Construction of Dams (Case Study: Karun 4) The First International Conference on Accounting and Management, Tehran.(in persion)

Kimiyai, Keyvan, Maknon, Reza, Mousavi, Jamshid (2016). Assessment of Environmental Cumulative Effects of Constructing Continuous Dams on the River, Iranian Water Resources Management Conference, Volume 2.(in persion).

Meteorological Organization of Khuzestan Province( 2016) Survey of Rainfall at Synoptic Station of Izeh, Tehran, Iran from 2006 to 2016.(in persion).

Mirzai, Ali, Hashemi, Seyyed Zia, Heydari, Kavos and Mirzai, Hussein (2011). The social impacts of dams on the population affected by the dam, by reviewing the Great Dam Karun 3, Karun 4 and Gotvand Oliya, the first international and third international conference National Conference on Dam and Hydroelectric Power Plants(in persion).   

Movahed, Ali, Kahzadi, Salar, Abedinzadeh, Farimah (2014). Strategies for ecotourism development in Kurdistan province using swot and qspm model, Journal of Applied Geographical Sciences, 2014 (Issue 32) pp. 182-204.(in persion).

Philip, m. (2001), Environmental impacts of Brazil's Tucuruí Dam: Unlearned lessons for hydroelectric development in Amazonia. Journal of Environmental management, 27(3). 377-396

Rezvani, Mohammad Reza, Kokbabi, Leila and Mansourian, Hussein (2013). (The Impact of Resettlement on the Quality of Life in Villages Damaged by Natural Disasters (Case Study: Zanjiran Town and Istar Township of Fars Province), Journal of Housing and Village Environment , Volume 32, Issue 144, pp. 88-106.(in persion).

Sadeghi, Hojjatallah, Sidayi, Seyed Skandar, Rezvani, Mohammad Reza (2017). Environmental Impact of Residential Dams on Peripheral Rural Areas. (Case Study: Dam karoon 3 in Izeh city, Journal of Rural Studies and Research, Vol. 6, No. 1, pp. 100-117).(in persion).

Scudder (2005) , Social Impacts of large dam.projects:Acomparison of international case studies and implications for best .Practice,Journal of Environmental Management 90(2008)S249-S257

Shamsi Thani, Rasoul and jafaei Mina, (2014). Investigating the Socioeconomic Impact of SirinDreh dam in Bojnourd using the Strategic Factors Analysis Approach. National Conference on Urban Development and Architecture.(in persion).

Statistics Center of Iran. Detailed Results of the Population Census General Survey of Khuzestan Province in (2006) to (2016).(in persion)

Strzepek, M., Gary W., Richard S.J. and Rosegrant, W. (2008). The value of the high Aswan Dam to the Egyptian economy. Journal of Ecological Economics, 66(1), 117-12

Surya, K., Sharma. K., Tyagi, P., Ashok, U. and Haque, M. (2008). Acta Tropica, Building small dams can decrease malaria: A comparative study from Sundargarh District, Orissa, 107(2), 174-178               

William, G. (2006). Downstream hydrologic and geomorphic effects of large dams on American rivers. Journal of Geomorphology, 79 (3), 336-360

Wildi, W. 2010. Environmental hazards of dams and reservoirs. Terre et Environnement 88:187–197

World Commission on Dams( 2000) Dams and development: A new framework for decisionmaking. Retrieved from http://www.dams.org/

World Bank( 2001) Involuntary Resettlement: Operational Policy (OP) 4.12. Washington,DC:World Bank (www.isc.senshu-u.ac.jp/~thc0456/EAHP/AHPweb. html)

Yaqoubi Farani, Ahmad, Izadi, Nasim, Ataei, Pouria (2016). Assessment of socio-ecological impacts of the construction of the Fadami dam on the agricultural development of the region, Geography Magazine No. 43, pp.91-112.(in persion).