رئالیسم و ایده آلیسم هستی شناختی و معرفت شناختی از دیدگاه علامه جعفری

 پژوهشهای معرفت شناختی

دوره 9، شماره 19، شهریور 1399، صفحه 45-64   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد حیدری فرد^{* 1}؛ عبدالله نصری²

¹دانشجوی دکترا، گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

²استاد تمام و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

علامه جعفری در دو رویکرد متفاوت، در حیطه هستی شناسی به رئالیسم و در حیطه معرفت شناسی به نوعی ایده آلیسم معتقد است. وی در مقام هستی شناسی با ارائه استدلال های چند، ثبوت جهان خارج را امری مسلم انگاشته، و از این عقیده دفاع می نماید، . البته بر استدلال هایی که وی در این مقام ذکر نموده می توان انتقاداتی داشت. اما در مقام معرفت شناسی، با ابداع نظریه بازیگری‌های ذهنی، تطابق عین و ذهن را امری غیرممکن دانسته و ذهن را از حالت تماشاگری صرف خارج می‌کند؛ این امر او را به سمت نظریه ایده‌آلیستی معرفت‌شناسانه سوق می‌دهد. وی در این مسئله تا حدودی به نظریه ایده آلیسمی معرفت شناسانه کانت نزدیک می گردد، هرچند تمایزاتی نیز بین نظر او و کانت وجود دارد. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .

کلیدواژه‌ها

رئالیسم؛ ایده‌آلیسم؛ هستی‌شناسی؛ معرفت‌شناسی؛ بازی‌گری‌های ذهنی

مراجع

پریچارد، دانکن .(1393) .چیستی معرفت. مترجم: یاسر خوشنویس، چاپ اول، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

جاناتان، دنسی.(1382). اصطلاحات. فصلنامه علمی پژوهشی ذهن، دوره 4، شماره 14

جعفری تبریزی، محمد تقی.(1393). مجموعه آثار 4 (معرفت شناسی). تدوین و تنظیم: عبداله نصری، چاپ اول، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.

همو.(1389). مولوی و جهان بینی‌ها. چاپ هفتم، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.

همو.(a1359). ترجمه و تفسیر نهج البلاغه. جلد ششم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

همو. (b1359). ترجمه و تفسیر نهج البلاغه. جلد پنجم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

همو. (1364). ترجمه و تفسیر نهج البلاغه. جلد هفتم ، چاپ پنجم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

خسروپناه، عبدالحسین. (1388). نظام معرفت شناسی صدرایی. چاپ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

رابرت سی سالمن و ....(1395). تاریخ فلسفه غرب (راتلج) (عصر ایده آلیسم آلمانی). جلد 6، ترجمه سید مسعود حسینی، چاپ اول، تهران: انتشارات حکمت.

سعادتی خمسه، اسماعیل.(1394). معرفت شناسی و نفس شناسی کانت. چاپ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

طباطبایی، سید محمد حسین.(1388). اصول فلسفه و روش رئالیسم. جلد اول، مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری، چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات صدرا، 1388.

عارفی، عباس.(1382) .معرفت و گونه‌های رئالیسم. فصلنامه علمی پژوهشی ذهن، شماره 14

فولکیه، پل.(1366). فلسفه عمومی یا مابعد الطبیعه. ترجمه یحیی مهدوی، چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران.

کانت، ایمانوئل.(1370). تمهیدات. ترجمه غلامعلی حداد عادل، چاپ دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

لاندسمان، چارلز.(1390). درآمدی بر معرفت شناسی. مترجم: مهدی مطهری، چاپ اول، قم: دفتر نشر معارف.

هارتناک، یوستوس.(1394). نظریه معرفت در فلسفه کانت. ترجمه غلامعلی حداد عادل، چاپ چهارم، تهران: انتشارات هرمس.

‌هاملین، دیوید.(1374). تاریخ معرفت شناسی. مترجم: شاپور اعتماد، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

Kant, Immanuel.(1997). Critique of pure reason, tr. By ppaul Guyer and Allen wood, Cambridge univ, press

Kant, Immanuel.(1992). opus postumum, tr. By Eckant Forster and machale Rosen, Cambridge, Cambridge Univ, press

Moore, G.E..(1962). Philosophical papers, new york: Collier Books