رهیافتی تفسیرگرایانه بر عناصرِ حساسِ معرفت شناختی در بررسی تحولاتِ توسعه ای ایران

 پژوهشهای معرفت شناختی

دوره 9، شماره 19، شهریور 1399، صفحه 117-136   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

بهروز آقازاده¹؛ حسین ابوالحسن تنهایی^{* 2}؛ عالیه شکربیگی³

¹گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

²دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

³استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، گروه علوم اجتماعی، تهران، ایران.

چکیده

امرِ تبیین در علم و پژوهش های علمی جایگاه محوری دارد که با استناد به رهنمون تخیل جامعه شناختیِ نظری، در منطقه یِ َA معرفت شناختی و با توجه به مفروضاتِ مسلّمِ پارادایمی صورت می گیرد. یکی از سطوح مهم در بررسی تحولاتِ توسعه ای که در پژوهش هایِ اجتماعی و فرهنگی ایران مورد غفلت قرار گرفته، سطوح معرفت شناختیِ اجتماعی است که گامهایِ فرایندِ پژوهشی در راستای آن پیکربندی شده است. از میان تفکیکِ محقق ساخته یِ مسائل تحولاتِ توسعه ای ایران به دو سطوح نظری و پراگماتیستی، در پژوهشِ حاضر با استفاده از روش اسنادی، مفهومی و منطقی، و از طریق تکنیکِ تحلیل عنصری به سطوح نظریِ آن پرداخته شده است. بر اساسِ نتایج بدست آمده؛ یکی از گام های مهم در سطوح نظری عبارت است از تفکیکِ عنصریِ مولفه ها و عناصرِ حساسِ پژوهشی. با اتکا به مطالعاتِ اکتشافی سه سنخ از عناصر مهم در مطالعاتِ معرفت شناختیِ تحولاتِ توسعه ای شناسایی شدند که عبارت است از: عناصرِ حساسِ پارادایمی، عناصر حساسِ معرفت شناختی و عناصر حساسِ تاریخی. از آنجا که پژوهش نیازمندِ همسنجی بود، ضرورت داشت که عناصر مفهوم سازی شده دارای ویژگی عام و فرامکتبی باشند. بنابراین در ترسیمِ مدل مفهومی و پارادایمیِ پژوهش، با رجوع به ریشه یِ معناییِ مفاهیم به جای ریشه یِ مکتبی و پارادایمیِ آنها، عناصرِ اومانیته، سکولاریته، لیبرالیته، راسیونالیته و ایندیویدوآلیته، با اتکا به استناداتِ لازم، به عنوان عناصرِ حساسِ معرفت شناختیِ پژوهش مورد مفهوم سازی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

تحولاتِ توسعه ای؛ معرفت شناختی؛ تحلیل عنصری؛ عناصر حساس

مراجع

آشوری، داریوش.(1376). ما و مدرنیت، تهران: صراط.

آقابخشی، علی­اکبر و مینو  افشاری­راد.(1387). فرهنگ علوم سیاسی، تهران:  چاپار.

آقازاده، بهروز و مهدی کریمی.(1394). رهیافتی تفسیرگرایی بر موانع و چالش­های نظری- پراگماتیستیِ پژوهش­های اجتماعی و فرهنگی در ایران، چهارمین کنفرانس پژوهش­ِ اجتماعی و فرهنگی در جامعه ایران، دانشگاه علامه طباطبایی.

ابوالحسن تنهایی، حسین.(a 1391). بازشناسی تحلیلی نظریه­های مدرن جامعه­شناسی؛ مدرنیته درگذار ، تهران: بهمن برنا.

همو.( b1391). جامعه­شناسی معرفت و معرفت­شناسی نظریه، تهران: بهمن برنا.

همو.(1392). جامعه­شناسیِ نظری، تهران: بهمن برنا.

همو، حسین، نکهت، جواد و مریم­السادات حسینی­فر.(1395). شیوه پایان­نامه­نویسی با راهبردهای قیاسی، استقرایی و کنش­پژوهی. تهران: بهمن برنا.

اشرف، احمد.(1359). موانع تاریخی رشد سرمایه­داری در ایران؛ دوره­یِ قاجاریه، تهران: پیام.

برلین، آیزیا.(1386). آزادی و خیانت به آزادی، ترجمه عزت­الله فولادوند، تهران: نشر ماهی.

بلیکی، نورمن.(1384). طراحیِ پژوهش­های اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نی.

بهرنگی، صمد.(1397). ماهی سیاه کوچولو، چاپ هفتم، تهران: نظر.

جلایی­پور، حمیدرضا و جمال محمدی.(1391). نظریه های متاخر جامعه شناسی. تهران: نی.

روسو، ژان ژاک.(1369). قرارداد اجتماعی، ترجمه‌ی منوچهر کیا، تهران: گنجینه.

زیباکلام، صادق.(1393). ما چگونه ما شدیم؟ ریشه­یابی علل عقب­ماندگی در ایران. چاپ بیست و یکم. تهران: روزنه.

سروش، عبدالکریم (1384). سکولاریسم سیاسی و سکولاریسم فلسفی، فصلنامه بازتاب اندیشه، شماره 64، ص 21 - 31.

عباس زاده، محمد (1391). تاملی بر اعتبار و پایایی در تحقیقات کیفی، مجله­ی جامعه­شناسی کاربردی، سال بیست و سوم، شماره­ی پیاپی 45. شماره­ی اول، بهار ، ص 19 - 34.

فوران، جان.( 1377). مقاومت شکننده؛ تاریخ تحولات اجتماعی ایران. ترجمه احمد تدین. تهران: رسا.

قبادیان، وحید.(1395). مبانی و مفاهیم در معماری معاصر غرب، تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.

کارل، فردریش و وایسگر  فون.(1375). سکولاریزاسیون چیست؟، ترجمه رومینا شیخ، نامه فرهنگ، شماره 22، تابستان، ص 34 - 47.

گلشنی، مهدی.(1393). از علم سکولار تا علم دینی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

ملکیان، مصطفی.(1388).  اومانیسم در ساحت انسان متجدد، مجله آیین، شهریور و مهر،  شماره ۲۲ و ۲۳، ص 50 -56.

مولوی بلخی، جلالالدین محمد.(1373). مثنوی معنوی. چاپ پنجم، تصحیح رینولد الین نیکلسون. تهران: بهزاد.

هابرماس، یورگن. (1384). نظریه­یِ کنش ارتباطی، ج1و2، ترجمه کمال پولادی، تهران: انتشارات موسسه ایران.

هاسپرس، جان.(1387). درآمدی برتحلیل فلسفه، چاپ دوم، ترجمه موسی اکرمی،تهران: طرح نو.

هگل، ویلهلم فردریش. (1378). عناصر فلسفه‌ی حق، مترجم، مهبد ایرانی‌طلب، تهران: انتشارات پروین

همیلتون، ادیت.(1387). سیری در اساطیر یونان و رم، چاپ سوم، ترجمه عبدالحسین شریفیان، تهران: اساطیر.

Blumer, G. Herbert.(1990). “Industrialization as an Agent of Social Change: a critical analysis”, edited with an introduction by David R. Mains and Thomas L. Morrione, New York: Aldine de Gruyter.

Bryman, Alan.(2001). Social Research Method ,Oxford University Press.

Mead, Georg. Herbert.(1974). “Min, Self & Society: From the Standpoint of a social Behaviorist”, ed, by Charles W. Morris, Chicago: The University of Chicago press.

https://www.oxfordlearnersdictionaries.com

http://daneshnameh.roshd.ir

http://wikifeqh.ir