بررسی و مقایسۀ نماد از دیدگاه میزان ابهام در شعر سلمان هراتی، سیدحسن حسینی و طاهره صفار‌زاده

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

دوره 4، شماره 11، خرداد 1399، صفحه 16-32   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

جعفر محمدی¹؛ دکترآرش مشفقی^{* 2}؛ دکترعزیز حجاجی کهجوق³

¹دانشجوی دکتری گرو ه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بناب، بناب، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی بناب، بناب، ایران.

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشگاه آزاد اسلامی بناب، بناب، ایران

چکیده

نماد از منظر علوم بلاغی، کلمه، عبارت و یـا جملـه­ای اسـت که عـلاوه بـر معنای ظاهری، طیف معنایی گسترده‌ای را به خواننده القا می‌کند. بیان اندیشه‌های پیچیدۀ عرفانی و انعکاس غیرمستقیم اندیشه‌های سیاسـی و اجتمـاعی در قالـب نمادین، سبب ظهور ویژۀ نمـاد در گسـترۀ شـعر فارسـی شـده اسـت. در ادبیّات معاصر، علاوه بر عوامل مذکور، بروز مکاتبی که گـرایش خـاص بـه ابهـام دارنـد، توجه به نمادپردازی را افزون‌تر می‌نماید. هدف نویسنده از ایـن پژوهش، بررسـی نمادهـای شـعر معاصر، گره‌گشای ابهام حاکم بر آن‌هاست. در ایـن پـژوهش که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه­ای صورت گرفته است، نمادهـای موجـود در شـعر هراتی، حسینی و صفار زاده کـه از شـاعران برجسـتۀ انقلاب و جنگ محسوب می‌شوند، از لحاظ میزان ابهام، بررسی شده‌ است. در بررسی نماد از دیدگاه میزان ابهام، نمادهـای حقیقـی، نمـاد مطابق با تعریف اصلی خود و موارد نزدیک به نماد، یعنـی کنایه‌های رمـزی و استعاره‌های نمادنما، قابل تعریف‌اند. نتایج نشـان می‌دهد کـه هراتـی بـا 55 درصـد، صفار زاده با 31 درصـد و حسـینی بـا 14درصد در رده‌های اول تـا سـوم نمادپردازی قرارگرفته‌اند؛ بنابر این می‌توان نتیجـه گرفـت کـه جنسـیّت در رونـد نمادپردازی تأثیری ندارد، بلکه بسته به سبک و رویکرد شاعر است.

کلیدواژه‌ها

بلاغت؛ حسـن حسینی؛ سـلمان هراتـی؛ شعر انقلاب و دفاع مقدّس؛ شعر معاصر؛ طاهره صفار زاده؛ نمادپردازی

مراجع