تحلیل نقش مدیریت روستایی در افزایش تاب‌آوری روستاییان در برابر خشکسالی (مطالعه موردی: شهرستان میاندوآب)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 12، دوره 15، شماره 3 - شماره پیاپی 52، آذر 1399، صفحه 857-872   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد ولائی^{* 1}؛ عبداله عبدالهی²؛ آیناز اسکندرزاده³؛ اکبر حسین زاده⁴؛ هادی ضربی⁵

¹دانش آموخته دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

²استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور میاندوآب، ایران

³دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور اصفهان، اصفهان، ایران

⁴دانش آموخته دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

⁵دانش آموخته کارشناسی ارشد اقلیم شناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

بنیان روش تحقیق مبتنی بر پراگماتیسم، روش تحقیق آمیخته است. هدف از تحقیق حاضر بررسی نقش مدیریت روستایی در تاب‌آوری روستاییان در برابر خشکسالی می‌باشد. تحقیق از لحاظ هدف کاربردی، روش و ماهیت توصیفی - تحلیلی و به منظور جمع-آوری اطلاعات ‌از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی استفاده شده است. قلمرو مکانی این تحقیق سکونتگاه‌های روستایی شهرستان میاندوآب می‌باشد. این شهرستان در سال 1395 دارای 73388 خانوار و 260628 جمعیت بوده و جامعه آماری تحقیق شامل 176 نفر از مدیران و کارکنان اداراتی که در امور روستایی دخالت دارند از جمله، معاونت توسعه‌روستایی، فرمانداری، بخشداری‌‌ها، اداره برق، فاضلاب روستایی، اداره کل منابع آب، بنیاد مسکن، جهاد کشاورزی و غیره بوده است. برای نمونه‌گیری از روش‌های کیفی هدفمند (گلوله‌برفی و روش متواتر نظری) استفاده شده است. سطح پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ برای شاخص‌های مدیریت روستایی 729/0 و برای شاخص‌های تاب‌آوری 651/0 بدست آمد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش آمیخته (کمی و کیفی) استفاده شده است. نتایج نشان داد، بین مدیریت روستایی و بهبود تاب‌آوری روستاییان رابطه معناداری وجود دارد. همچنین مهمترین عوامل ارتقاء تاب‌آوری روستاییان در برابر خشکسالی، عامل «سیاست‌ها و حمایت‌های دولت» و عامل «متنوع‌سازی اقتصاد روستایی» می‌باشد. همچنین عملکرد مدیران روستایی در شاخص‌های «زیرساختی-کالبدی و تخصیص بودجه و منابع مالی» نمود بیشتری داشته و موجب شده است تا این شاخص بیشترین تأثیر را در ارتقاء تاب‌آوری روستاییان در برابر‌خشکسالی‌ داشته باشد. و‌لی برعکس شاخص «افزایش ظرفیت‌های اقتصادی»، به دلیل بهتر نبودن عملکرد مدیران کمترین تأثیر‌ را در تاب‌آوری روستاییان شهرستان میاندوآب داشته است.

کلیدواژه‌ها

مدیریت روستایی"؛ " تاب آوری روستاییان"؛ " مخاطرات طبیعی"؛ " خشکسالی"؛ " میاندوآب

مراجع

Afrakhte, Hassan; Manafiazar, Reza and Valaei, Mohammad (2016). Spatial Impact -Fast Sphere of Return Migration in the city of Miandoab, Rural Research and Planning Magazine, 5 (1) (13), 98-83. [In Persian]

Badri, Ali; Ramezanzadeh Esboei, Mehdi, Asgari Ali, Ghadiri Masoom, Mojtaba and Salmani Mohammad. (2013). The role of local management in promoting resilience to natural disasters with an emphasis on flood. Case study: Two basins of Cheshme Kalayeh, Tonekabon and Sardarabad, Kelardasht. Two Crisis Management Quarterly. 39, 50-39. [In Persian]

Bhatash, Mohammad Reza; Vakinejad, Mohammad Ali, Pierre Babbaei, Mohammad Taghi, Asgari, Ali. (2013). Evaluation and Analysis of Dimensions and Resiliency Components of the Metropolis of Tabriz. Beauty, Architecture and Urbanization. 18, 3, 42-33. [In Persian]

Chen. Juan, Chen, Shu, Pierre F. Landry., (2013). Migration, environmental hazards, and health outcomes in China. Social Science & Medicine, 80, 85-95.

Chin Lin A. & Loftis, K., (2005). Mixing quantitative and qualitative methods in political science, a primer, paper presented at the annual meeting of the American political science association, available at: www.allacademic.com/metaP4197.

 Eftekhari, Abdolreza Roknaddin, Mousavi, Seyyed Mohammad, Pourtaheri, Mehdi and Manoochehr, Farajzadeh Asl. (2014). Analysis of the Role of Livelihoods in Resilience of Rural Households in Drought Conditions Case Study: Areas Exposed to Drought in Isfahan Province. Rural Research Tehran. 5,(3) ,662-639. [In Persian]

EM-DAT,. (2015). The OFDA/CRED International Disaster Database, Universite´ Catholique de Louvain, Brussels.

Faddo Banhqavaei, Ruhollah. (2005). Pragmatism, forever thought. 12 and 13, 86-93.

Felbermayr, Gabriel , Gröschl, Jasmin., (2014). Naturally negative: The growth effects of natural disasters, Journal of Development Economics, 111, 92–106.

Ferrihi, Farzaneh (2012). Rural Management Challenges and Its Role in the Development of Villages Case Study: Lishtar Rural District, Master's Degree in Geography and Rural Planning, Zanjan University. [In Persian]

Gaillard, J, Christophe., (2007). Resilience of traditional societies in facing natural hazards, Disaster, Prevention and Management, 16, 4, 522 - 544.

Galiani, A. , Sebastian, Noy,Ilan, & Pantano, Juan., (2010). Catastrophic Natural Disasters and Economic Growth, IDB Working Paper Series IDB-WP-183

Ghadiri, Mahmoud; Eftekhari, Abdolreza Roknaddin, Shayan, Siavash, Pahizkar, Akbar. (2011). Explanation of Social Focus - Tehran's Sustainability Space Against Earthquake. Quarterly Journal of Space Planning and Design. 16, 3, 54-31.

Gupta, K.S. and M. Gupta., (2003). The woes of women in drought: Social, environmental and economic impacts, Women & Environ, Intern, Mag, 60/61: 12-14.

Haigh, R. and Amartunga, D., (2010). An integrative review of the built environment discipline’s role in the development of society’s resilience to disasters, International Journal of Disaster Resilience in the Built Environment, 1(1), 11-24.

Keshavarz, Marzieh, Karami, Ezatollah ., (2014). Farmers’ decision-making process under drought, Journal of Arid Environments, 108, 43-56.

Keshavarzi, Marzieh; Karami, Ezatollah. (2008). Structures Affecting Farmers' Drought Management and Its Consequences: Application of Structural Equations. Science and Technology of Agriculture and Natural Resources. 12, 53 (a), 283-267.

Klomp, Jeroen.Valckx Kay. (2014). Natural disasters and economic growth: A meta-analysis, Global Environmental Change, 26, 183–195.

Loayza, N., Olaberria, E., Rigolini, J., Christiaensen, L., (2012). Natural disasters and growth: going beyond the averages. World Development, 40, 1317–1338.

Mayunga, J. S., (2007). Understanding and applying the concept of commu nity disaster resilience: a capital-based approach, A draft working paper prepared for the summer academy for social vulnerability and resilience building, 22 - 28 July, Munich, Germany.

Mitchell, T., Harris, K., (2012). Resilience: a risk management approach, background note, ODI.

Mohammadi Yeganeh, Behroz, Valaei, Mohammad, Cheraghi, Mehdi. (2013). The Effects of Reduction of Lake Urmia Water Levels in the Agricultural Economics of Villages around the Case Study: North Marmat Abad Village of Miandoab. Geography and environmental hazards, 5, 71-55.

Naghavi, Mohammad Reza; Biglari, Happiness. (2013). Role of natural hazards (agricultural drought) in rural migration using SAW method Case study: Shohada village, Behshahr city. Natural Geography Quarterly. 6, 19, 97-85.

Nelson Valerie, Lamboll Richard 2 and Arendse Adele,. (2008). Climate Change Adaptation, Adaptive Capacity and Development, Discussion Paper, DSADFID

Normandin J.-M, Therrien M.-C, Tanguay G.A., (2011). City rength in times of turbulence: strategic resilience indicators, Urban Affairs Association 41st Conference, New Orleans.

Ostovar Eyzadkhah, Yasmin. (2013). Concepts and models of resilience in natural disasters. revention and crisis management. 2 (2), 145-15. [In Persian]

Peek, M. K., Cutchin, M. P., Freeman, D., Stowe, R. P., & Goodwin, J. S., (2009). Environmental hazards and stress: evidence from the Texas City Stress and Health Study, Journal of Epidemiology & Community Health, 63(10), 792-798.

Piermoradian, Nader; Shamsnia, Seyyed Amir, Bustani, Ferdin. (2008). Evaluation of drought return period using standardized rainfall index in Fars province. Journal of Modern Agricultural Science. 14, 13, 21-7. [In Persian]

Pourmohammadi, Mohammad Reza; Masayebzadeh, Ali. (2008). Vulnerable cities of Iran against earthquakes and the role of neighborhood participation in their relief. Geography and Development Magazine. 12, 114-117. [In Persian]

PourTaheri, Mehdi, Sojjasi Qidari, Hamdollah and Sadeghloo, Tahereh. (2011). Comparative evaluation of environmental risk assessment techniques in rural areas (Case study: Zanjan). Rural Researches in Tehran. 2, 3 (7), 54-31. [In Persian]

Rahmani, Bijan, Imani, Bahram, Nosrati, Farzin. (2011). Assessing the Views of Residents of Jokandan Rural Municipality Towards Flood Risk Management Challenges (Case Study: Khosh Roud Basin). Arah Geographic Space. 11, (34). 155-132. [In Persian]

Rashid Pour, Loghman (2010). The Role of Local-Based Management in the Sustainable Rural Development Process of West Azarbaijan Province. Journal of Agricultural Extension and Education Research, Third Year, No. 4.

Sadeghloo, Tahereh, Sojjasi Qeidar, Hamdollah. (2014). Prioritizing factors affecting farmers' resilience to natural hazards, with an emphasis on drought, case, farmers in Eidrud villages. Geography and environmental hazards. 10, 153-129. [In Persian]

Saeedinia, Mehri, Samadi Broujeni, Hossein, Maleki, Abbas, Izadi, Azizollah. (2011). Investigating the Effect of Hydrological Drought on Groundwater Resources and Farmer Development. Journal of Soil and Water Conservation Research. 18, 3, 36-17. [In Persian]

Salehi, Ismail, Aghababaei, Mohammad Taghi, Sarmadi, Hajar. (2011). Investigation of environmental resilience using causality network model. Journal of Ecology. 37, 59, 112-99. [In Persian]

Senavttanagul, T., (2008). Vulnerability and Resilience of the Bang Luang Community to Flooding from the Chao Phraya River, Thesis Submitted to the University of Waikato.

Sharafi, Lida; Zarafshani, Kiyomars. (2010). Evaluating Economic and Social Vulnerability of Farmers Against Drought Case: Wheat farmers in Kermanshah, Sahneh and Ravansar. Rural Researches in Tehran. 4, 1154-129. [In Persian]

Sivakumar, Aruna, B.Tech.; M.S.E., (2005). Toward a Comprehensive .Unified, Framework for analyzing spatial Location Choice, Publication TUniversity of Texas at Austin December

Spinoni, Jonathan, Naumann, Gustavo, Vogt. Jürgen, Paulo Barbosa., (2015). European drought climatologies and trends based on a multi-indicator approach, Global and Planetary Change, 127, 50–57.

Strauss, A. L., & Corbin, J. M. (1994). Basics of qualitative research, techniques and procedures for developing grounded theory. (2nd ed.). Thousand Oaks: Sage Press.

Taher Kahil, Mohamed, Dinar, Ariel, Albiac Jose., (2015). Modeling water scarcity and droughts for policy adaptation to climate change in arid and semiarid regions, Journal of Hydrology, 522, 95–109.

Tashakkori, A and Teddlie, C (2010). Handbook of mixed methods in social & behavavioral reaserch, Thousand Oaks, Sag publications

Walker Stephen P., (2014). Drought, resettlement and accounting. Contents lists available at ScienceDirect, Critical Perspectives on Accounting,  25 (2014), 604–619.

Wetland International, (WI)., (2005). http:// www.wetlands.org

Wilhite, O. V., & Wilhite, D. A., (2002), Assessing vulnerability to agriculture drought: a Nebraska case study. Journal of natural hazards,  25, 37-58

Wisner, B., et al., (2004),  AT RISK: Natural hazards, people’s vulnerability and disasters, Second edition, Routledge