نقش حرکات دامنه‌ای"ریزش" در ایجاد مخاطرات ریلی(محور ریلی زاهدان-کرمان)

جغرافیای طبیعی

دوره 13، شماره 47، خرداد 1399، صفحه 117-132   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

مریم نعمتی¹؛ مصطفی خبازی^{* 2}؛ علی‌اصغر عبداللهی³؛ علی قضات⁴

¹دانشجوی کارشناسی ارشد مخاطرات طبیعی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

²استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

³دانشیارجغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

⁴مرکز تحقیقات و آموزش راه آهن ایران، تهران، ایران

چکیده

محورهای ریلی، در مسیر خود از فرم‌ها و ژئوفرم‌های مختلفی عبور می‌کنند که برخی این محیط‌های طبیعی می‌توانند مخاطراتی را برای خطوط ریلی به وجود آورد.در این میان ریزش سنگ از جمله مخاطراتیاست که همیشه ناوگان ریلی کشور را تهدیدمی‌کند و هر سال به آنآسیب‌هایی را وارد می‌کند. در این پژوهش سعیشد ابتدا نقشه ارزیابی ریسک ریزش سنگ در محور ریلی زاهدان- کرمان(منطقه نصرت‌آباد) با استفاده از نقشه‌های موجود تهیهشود؛ سپس به کمکنرم‌افزارهایENVI5.3، GEOMATICAوARC GIS از تصاویرماهواره‌ای تراکم خطواره‌ها و شکستگی‌ها در منطقه مورد مطالعه استخراج شد. نتایج این پژوهش نشان داد بیشترین تراکم خطواره‌هامنطبق بر نقشه پهنه‌بندی ریزش سنگ به‌ویژه در 15 کیلومتری محور میانی خط ریلی نصرت‌آباداست. در پایان با انجام بررسی میدانی، 4 ایستگاه در محور ریلی مورد بررسی قرار گرفت و 3 نقطه حساس به ریزش شناسایی شدند که از میانتوده‌های شناسایی شده، توده ایستگاه دوم با 864 مترمکعب بیشترین حجم ریزش محاسبه گردید.
 

کلیدواژه‌ها

حرکات دامنه‌ای؛ مخاطرات ریلی؛ پهنه‌بندی؛ خطواره؛ زاهدان- کرمان

مراجع

-احمدی،حسن،(1386): ژئومورفولوژی کاربردی، انتشارات دانشگاه تهران،جلد اول، چاپ پنجم.

2-ثروتی،محمدرضا؛محمدمهدیحسین زاده؛سعید خضری؛ منصوری، عادل؛ (1387):پهنه‌بندی حرکات توده‌ای در مسیر سنندج- دهگلان با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) در محیطGIS، مجله سپهر، سال17، شماره 68، صص25-32.

3-حسنی؛حسین،محمدرضا قلی نژاد، تهرانی مقدس؛ سیاوش،(1392):پهنه‌بندی خطر سقوط سنگ در دامنه‌های مشرف به مسیر خط راه آهن لرستان با استفاده از GIS، نشریه علمی پژوهشی امیرکبیر(مهندسی عمران و محیط‌زیست)، شماره2، صص97-104.

4-حنفی، علی، بررسی نقش اقلیم روی هوازدگیسنگ‌ها بر اساس مدل‌های پلتیر در ایران،(1396): مجله سپهر، دوره 23، شماره 89، صص61-82.

5-رمضان اومالی؛ رمضان، ناصر حافظی مقدس؛ حیدری، کژال، (1394):پهنه‌بندی خطر ریزش سنگی در ارتفاعات شمال شهر شاهرود، مجله علوم زمین، سال24، شماره 95،صص17-26.

6-سیف،عبدا...، راهدان مفرد، محمد، پتانسیلزمین‌لغزش با استفاده از مدل‌هایتصمیم‌گیریچندمعیارهTOPSIS-AHP در استان چهارمحال و بختیاری، (1394):مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال26،شماره2،صص31-48.

7-شیخی فر، رضا، (1390): بررسی رابطه مدیریت ریسک و سوانح حمل و نقل ریلی در اداره کل راه آهن ناحیه اراک، پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

8-فرج زاده، منوچهر، مخاطرات اقلیمی ایران،(1392): انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانیدانشگاه‌ها، چاپ اول.

9-کرم؛ امیر،آیلا قلی زاده،مرضیه آقاعلیخانی، افشارمنش؛ حمیده، (1392): کاربرد مدل‌های تاپسیس و فازی در پهنه‌بندی خطر حرکات ریزشی(مطالعه موردی: شهرستان ماکو)، پژوهش‌های ژئومورفولوژی کم، شماره3، صص75-94.

10-مختاری؛ مریم،(1394):پهنه‌بندی خطر ریزش‌های سنگی با استفاده از روشFUZZY-AHP(مطالعه موردی: شهرستان تفت)، چهارمین کنگره بین‌المللی عمران،معماری و توسعه شهری، تهران.

11-محبی؛ آرزو، شیرین حسینی، اکبری؛ مهرداد، (1396):تحلیل و مقایسه انواع سیستم‌های قابل اجرای هوشمند هشدار ریزش طبیعی بر روی ریل در راه آهن جمهوری اسلامی ایران، پنجمین کنفرانس بین‌المللیپیشرفت‌های اخیر در مهندسی راه آهن، دانشگاه علم وصنعت، تهران.

12-مددی، عقیل، غفاری، عطا، پیروزی، الناز؛ (1394): ارزیابی و پهنه‌بندی خطر ریزش با استفاده از مدل Vikor (مطالعه موردی: حوضه آبخیز آق لاقان چای)، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 26، شماره 4، صص 80-63.

13-معصومی، حسین،(1393): نقش شیب،جهت دامنه و سازندهایزمین‌شناسی در وقوع زمین‌لغزش(مطالعه موردی، استان چهارمحال و بختیاری)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گرایش سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیاییGIS، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یزد.

14-همتی؛ فریبا، حجازی؛ سیداسدا...، (1396): پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش با استفاده از روش آماری رگرسیون لجستیک در حوضه آبریز لواسانات، نشریه تحقیقات کاربری علوم جغرافیایی، سال17، شماره 45، صص7-24.

 

15- Alcantara, I., (2002):Geomorph, Natural Hazards, Vulnerability AndPrevention Of Natural Disaster In Developing Countries, Geomorphology, 47:Pp. 107-124.

16- Chorely R.J, Schumm S.A, Sugden D.E., (1985):Geomorphology. Methuen &Co, New York, Pp. 550.

17- E'bayat, A., &Mariam, S. (2017):Assessment Of RockFall Rollout Risk Along Varying Slope Geometries Using The RockFall And CRSP Software.

18- Glade, T., (2003):Vulnerability Assessment In Landslide Risk Analysis. DIEERDE. 134: Pp. 123 – 146.

19- Kamari, F., (2006):Rural Roads Construction Hazards: An Emphasis OnMass Movements And Gullying (Case Study: Sarab Township), Geographic Space Of Quarterly, No. 16, Pp. 85-104.

20- Palma, B., Parise, M., Reichenbach, P., &Guzzetti, F. (2012):Rock FallHazard Assessment Along A Road In The Sorrento Peninsula, Campania, Southern Italy. Natural Hazards, 61(1), 187-201.

21- Topal, T., Akin, M. &Ahmet Ozden, U., (2007):Assessment Of Rock fall Hazard Around Afyon Castle, Turkey, Environ Geol, 53, 191- 200.

22- Wang, H. B, Li, J. M, Zhou, B,  Zhou, Y, Yuan, Z. Q, Chen, Y. P, (2017):Application Of A Hybrid Model Of Neural Networks And Genetic Algorithms To Evaluate Landslide Susceptibility, Geoenvironmental Disasters 4:15.