بررسی فقهی و حقوقی فرزندکشی با نگاهی به آموزه‌های قرآنی

فصلنامه مطالعات قرآنی

دوره 11، شماره 42، تیر 1399، صفحه 241-266   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

احمد احمدی¹؛ راشین ضیا²

¹استادیار حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد

²دانشجوی کارشناسی ارشد رشته جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد

چکیده

حکم اصلی و اولی قتل عمد، قصاص است. یکی از استثنائات این اصل کلی، قتل فرزند توسط پدر است این اندیشه بعد از انقلاب اسلامی به قوانین جزایی راه یافت. از دیدگاه اکثر فقهای اسلامی، حکم مردی که فزرند خود را به قتل برساند، با یک درجه تخفیف، از قصاص نفس- که حکم کلی در قتل عمدی است در قرآن کریم نیز بر آن تأکید شده است- به پرداخت دیه و تعزیر تقلیل یافته است. برای این حکم در فقه اسلامی دلایل متعددی ذکر گردیده و به روایاتی نیز استناد شده است که از نظر اصولی از اعتبار زیادی برخوردارند. دیدگاه فقهای اسلامی در این مورد متفاوت است؛ عده‌ای از فقها که اکثریت فقهای امامه را شامل می‌شوند، با حکم معافیت پدر موافق بوده، و مبنای موافقت خود را دو حدیث امامان معصوم(ع) و البته بعضاً دلایل عقلی برای حکم بیان کرده‌اند. از سوی دیگر مخالفان نیز با استناد به حکم کلی قصاص در قتل عمد، پدر و جد پدری را مصداقی از حکم کلی می‌دانند و به قصاص ایشان حکم می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ فقه؛ حقوق؛ فرزندکشی

مراجع

قرآن کریم.

اصغری، شکر الله. 1372ش، سیستم کیفری اسلام و پاسخ به شبهات، چاپ دوم، تهران: سازمان انتشارات کیهان.

امام خمینی، روح اله. 1366ش، تحریر الوسیله، چاپ دوم، ج 2، تهران: دار العلم.

پاد، ابراهیم. 1381ش، حقوقکیفریاختصاصی، ج 1، چاپ اول، تهران: انتشارات رهام.

پور حسینی، محمد جواد. 1394ش، نگرشی تحلیلی بر فزرندکشی در حقوق کیفری جمهوری اسلامی ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم ‌آباد.

دورانت، ویل. 1365ش، تاریختمدن، ترجمه احمد آرام و دیگران، ج 22، تهران: سازمان انتشارات و آموزش.

زمخشری، محمود. 1407ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: بی نا.

میرمحمدصادقی، حسین. 1386ش، جرائم علیه اشخاص، چاپ اول، تهران: نشر میزان.

ولیدی، محمدصالح. 1372ش، حقوق جزای عمومی، ج 2، تهران: نشر داد.

 

سایت‌ها

http: //www.blogfa.com

http://www. heidarolawfirm.com

 

مقالات و پایان نامه‌ها

ایزدی فر، علی اکبر و محمد نبی پور. 1390ش، «معافیت مطلق یا نسبی پدر و جد پدری از کیفر قتل در فرزندکشی عمدی(بررسی موارد جواز قتل پدر و جد پدری در فرزندکشی عمدی)»، نشریه علمی-پژوهشی فقه و حقوق اسلامی، سال دوم، شماره سوم، صص 1-21.

پورحسینی، محمدجواد. بی تا، «بررسی ماده 220 قانون مجازات اسلامی(مصوب سال 1370)»، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم ‌آباد.

جبار گلباغی ماسوله، علی. 1388ش، «بررسی فقهی نقش تفاوت جنسیت پدر و مادر در مجازات جرم فرزندکشی در فقه شیعه»، فصلنامه فقه و مبانی حقوق، سال پنجم، شماره 16.

خاکی، حجت. 1391ش، «بررسی فقهی و حقوقی قتل عمدی طفل متولد از زنا توسط والدین طبیعی در فقه شیعه و عامه»، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور تهران مرکز، استاد راهنما: جواد موسوی زاده.

دهقان نژاد، رضا و حسین بستان نجفی. 1396ش، «حقوق و وظایف همسری و مادری زنان از دیدگاه قرآن»، فصلنامه مطالعات قرآنی، سال هشتم، شماره 32، صص 29-58.

شریفی، محسن. 1395ش، «مبانی فقهی قتل فرزند و ضمانت اجرای آن»، فقه اهل بیت، سال 19، شماره 74.

صادق پور، محمد جعفر و حسن مؤذن زادگان و علی فاطمی نژاد. 1396ش، «تأملی در کیفر تکرار جرم فرزندکشی و اعتیاد به آن با تکیه بر ظرفیت‌های فقه امامیه»، فصلنامه علمی- پژوهشی، سال بیستم، شماره دوم.

قدسی، ابراهیم. 1389ش، «الحاق جد پدری و مادر به حکم معافیت پدر از قصاص در قتل عمدی فرزند(مطالعه‌ای فقهی و حقوقی)»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 2، شماره 2، صص 95-121.

قربانی نوشهر، فاطمه. 1387ش، «بررسی فقهی و حقوقی ماده 220 قانون مجازات اسلام با نگاهی به نظرات اهل سنت»، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: مجید وزیری.

کارگر، نوروز. 1384ش، «بررسی فقهی- حقوقی و جرم شناختی فرزندکشی»، پایان نامه کارشناسی ارشد فوق جزا و جرم شناسی، استاد راهنما: دکتر حسین میر محمد صادقی.

محمدرضا موسوی فرد و سجاد مؤمنی و مهدی طحان. 1396ش، «بررسی فقهی و حقوقی فرزندکشی از دیدگاه فقه امامیه و قانون مجازات اسلامی»، اولین کنفرانس بین المللی علوم اجتماعی تربیتی علوم انسانی و روان شناسی.

مقدسی نیا، مهدی. 1396ش، «بررسی فقهی و حقوقی فرزندکشی»، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: محمود غفوری نژاد.

موسوی فرد، محمد رضا، سجاد مؤمنی و سعید خداکرمی و مهدی طحان و اسماعیل یوسفی. 1395ش، «بررسی فقهی حقوقی فرزندکشی از دیدگاه فقه امامیه و قانون مجازات»، اولین کنفرانس بین المللی علوم اجتماعی، تربیتی، علوم انسانی و روان شناسی.