نقش کارن ها در تخریب کتیبه های منطقه طاق بستان (شمالشرق کرمانشاه)

Geotechnical Geology

دوره 9، شماره 3، آبان 2013، صفحه 241-252   

نوع مقاله: Original Research

نویسندگان

محمدحسین قبادی^* ؛ مهدی ترابی کاوه؛ میرمحمد میری

گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان، ایران

چکیده

ناحیه باستانی طاق بستان در شمال شرقی شهر کرمانشاه قرار دارد و بخشی از تودة کارستی پرآو - بیستون محسوب می گردد. این ناحیه دارای رخنمون غالبی از سازند آهکی بیستون با روند شمال غربی - جنوب شرقی است که تحت تاثیر فعالیتهای تکتونیکی درز و شکافهای فراوانی در آن ایجاد گردیده است. ترکیب شیمیایی سنگهای کربناته، وضعیت ساختاری توده های سنگی همراه با ویژگی های اقلیمی منطقه، شرایط مناسبی را برای پیدایش پدیده های ژئومورفولوژیکی کارست از جمله کارنها فراهم ساخته است. کارنهای منطقه تحت تاثیر عوامل ذاتی (جنس سنگ، ضخامت لایه ها و وجود درزه و شکستگیهای توده سنگ) و عوامل محیطی (شامل آب و هوا، میزان بارش و ارتفاع) ایجاد شدهاند. بررسیهای صحرایی نشان میدهند که جریانهای آشفتة ناشی از بارش باران بر روی سطوح شیبدار موجب شکلگیریریلنکارنها شدهاند. جریان آشفتة ناشی از ذوب برف برروی دیواره های نزدیک به قائم واندکارنها را ایجاد کردهاند. درحالیکه تاثیر توأمجریانهایآشفتة حاصل از بارش باران و ذوب برف انواعی از تریت کارنها رادر منطقه شکل دادهاند. نشت آب در امتداد درز و شکافهای توده سنگها باعث گسترش آنها شده و کارنهای حفرهای را ایجاد نمودهاست. بنابراین شکل گیری انواع کارنها در سطح سنگهای آهکی، مقاومت توده های سنگی را در برابر عوامل مورفوژنز کاهش داده و زمینه را برای فرسایش و متلاشی شدن آنها فراهم میکند. با توجه به حضور چنین اشکالی در نزدیکیکتیبههای طاق بستان و خطر آسیب پذیری این آثار باستانی پیشنهاد میشود که با ایجاد کانال های انحراف آب در بالادست کتیبههای مذکور، مسیر جریان آب را تغییر داده و از تماس آب جاری با کتیبه ها جلوگیری به عمل آید

کلیدواژه‌ها

ناحیه طاق بستان؛ توسعه کارست؛ کارن ها؛ تخریب کتیبه ها