زمینه های شکل گیری احادیث موضوعه در حوزه ی زنان

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 6، دوره 12، شماره 44، تیر 1399، صفحه 71-80   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

راضیه شیرینی^*

دانشگاه آزاد اسلامی واحد سلماس، گروه معارف اسلامی، سلماس، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر تبیین زمینه های رشد احادیث موضوعه در مورد زنان و معین نمودن نقش هر کدام از زمینه ها در گسترش احادیث مجعول می باشد. جامعه مورد بررسی شامل کتب الموضوعات می باشد. نمونه پژوهش احادیث موضوعه در مورد زنان و معین نمودن نقش هر کدام از زمینه ها در گسترش احادیث مجعول علیه زنان است. طرح پژوهش توصیفی تحلیلی است. اطلاعات از طریق اسنادی و کتابخانه ای به دست آمد. تحلیل با استفاده از داده های به دست آمده از موضوعات واحادیث موضوعه ی مطرح در کتب الموضوعات به دست آمد. نتایج تحقیق نشان داد که شرایط تاریخی جامعه ی اسلامی زمینه ساز وضع و جعل حدیث در مورد زنان بوده است. زمینه های جعل حدیث در مورد زنان در زمینه های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی قابل تقسیم است: از زمینه های فرهنگی می توان به غلبه ی فرهنگ مردسالاری ، وجود نگرش منفی نسبت به هویت زن و ترویج افکار اهل کتاب بین مسلمین اشاره نمود. نفوذ معاندین دین در بین مسلمانان از زمینه های سیاسی بوده و وجود اقتضائات اجتماعی دوران بعد از پیامبر (ص) از زمینه های اجتماعی محسوب می شود. با فراهم بودن این زمینه ها احادیث زن ستیز جعل شده و بعد از جعل به علت پذیرش از سوی جامعه ی مردان و به علت رویکرد تسامح آمیز محدثان در نقل اخبار غیر احکام بدون بررسی در لابلای متون روایی جای گرفته است.

کلیدواژه‌ها

احادیث موضوعه؛ حوزه ی زنان

مراجع

- ابن ابی الدنیا. (بی تا).  النفقه علی العیال. بیروت: موقع جامع الحدیث.

- ابن الجارود، سلیمان بن داوود. (1419). مسند ابی داود الطیالسی. بیروت: هجر للطباعه و النشر.

- ابن جوزی، ابوالفرج. (1415).  الموضوعات. بیروت: دارالکتب العلمیه.

- ابن قیم جوزیه، ابوعبدالله. (1403).  المنار المنیف. حلب: مکتب المطبوعات الإسلامیه.

- ابو شقه، عبدالحلیم. (1410).  تحریر المرأه فی عصر الرساله. کویت: دارالقلم. 

- ابوریه، محمود. (بی تا). الأضواء علی السنه المحمدیه. بیروت: البطحاء.

- ألبانی، ناصر الدین. (1412). سلسلة الأحادیث الضعیفة والموضوعة وأثرها السیئ فی الأمة. الریاض: دار المعارف.

- الحاکم النیشابوری. (1411). المستدرک علی الصحیحین. بیروت: دار العلم للملایین.

- الحوت، محمد درویش. (1403). أسنی المطالب فی احادیث مختلفه المراتب. بیروت: دار الکتب العلمیه.

- الذهبی، شمس الدین. (1419). تلخیص کتاب الموضوعات. بیروت: مکتبه الرشد.

- السیوطی، جلال الدین. (1993م). الدر المنثور. بیروت: الناشر دار الفکر.

- السیوطی، جلال الدین. (بی تا ). لئالی المصنوعه فی الاحادیث الموضوعه. بیروت: دارالکتب العلمیه.

- السیوطی، عبدالرحمن بن ابوبکر. (بی تا). لآلی المصنوعة فی الأحادیث الموضوعة. بیروت: دار الکتب العلمیه.

- الشوکانی، محمد بن علی. (1407). الفوائد المجموعه. بیروت: المکتب الإسلامی

- العامری، احمد بن عبد الکریم الغزی. (بی تا). جد الحثیث فی بیان ما لیس بحدیث. بیروت: دار ابن حزم.

- العبسی الکوفی، ابو بکر عبد الله بن محمد ن أبی شیبة. (بی تا). المصنّف فی الأحادیث و الآثار. بیروت: دارالتاج.       

- العجلونی، اسماعیل بن محمد. (1408). کشف الخفاء. بیروت: دارالکتب العلمیه.

- القاری، ملا علی. (1391). الأسرار المرفوعه فی اخبار الموضوعه. بیروت: دار الأمانة / مؤسسة الرسالة.

- القاوقجی، ابوالمحاسن محمد بن خلیل. (بی تا). اللؤ لؤ المرصوع  فیما  لا أصل له أو بأصله موضوع. بیروت: دار البشائر الإسلامیه.

- الکنانی، ابوالحسن علی بن محمد. (1981). تنزیه الشریعه المرفوعه، تحقیق عبدلله بن محمد بن الصدیق الغماری. بیروت: دار الکتب العلمیه.

- المالکی، محمد المیر. (بی تا).  النخبة البهیة فی الأحادیث المکذوبة على خیر البریة. الناشر: المکتب الإسلامی.

- المبرد، یوسف بن حسن. (1420). محض الصواب فی فضائل امیرالمومنین عمربن الخطاب. بیروت: عماده البحث بالجامعه الاسلامیه. 

- المناوی، عبد الرؤوف. (1356).  فیض القدیر شرح الجامع الصغیر. مصر: المکتبة التجاریة الکبرى، الطبعة الأولى.

- جعفریان، رسول. (بی تا). تاریخ ایران اسلامی. قم: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.

- حسینی جلالی، محمدرضا.( 1413). تدوین السنه الشریفه. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.

- حسینیان قمی. مهدی. (1377). دفاع از حدیث(6). فصلنامه علوم حدیث، 2(9)، 179-170.

- دینوری، ابن قتیبه. (1418). عیون الأخبار.  بیروت: دارالکتب العلمیه.

- زرکشی، بدر الدین ابی عبدلله.(1406). التذکره فی الاحادیث المشتهره. بیروت: دارالکتب العلمیه.

- زمخشری، محمود. (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی.

- زمخشری، محمود. (1412). ربیع الأبرار و نصوص الأخیار. بیروت: موسسه أعلمی.

- صدوق، محمد بن علی. (بی تا). علل الشرایع. تهران: مصطفوی.

- طرهونی، محمد بن زرق. (بی تا). هدیتی لابنتی عند زفافها. بیروت: مکتبه الشامله.

- فضل الله، سید محمد حسین. (1378). نقش و جایگاه زن در حقوق اسلامی، ترجمه عبدالهادی فقهی زاده. تهران: نشر دادگستر.

- معارف، مجید. (1377). تاریخ عمومی حدیث. تهران: انتشارات کویر.

- معروف الحسنی، هاشم. (1372). اخبار و آثار ساختگی. مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی.

- نوال السعداوی، هبه رووف. (2000م). المرأه، الدین و الأخلاق. بیروت: دار الفکر.

- نویری، شهاب الدین. (1424). نهایه الأرب فی فنون الأدب. بیروت: دار الکتب العلمیه.

- نیکزاد، عباس. (1383). رواسازی خشونت علیه زنان در احادیث مجعول.مطالعات راهبردی زنان، 2(23)، 105-134.

- هروی، محمد بشیر ظافر. (بی تا). تحذیر المسلمین من الاحادیث الموضوعه علی سید المرسلین ،تحقیق فواز احمد زمرلی. بیروت: دارالکتب العربی.