تحلیل و بررسی رئالیسم اجتماعی در شعر شاعران معاصر؛ با تأکید بر چند شاعر

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 14، شماره 54، شهریور 1399، صفحه 119-148   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

لیلا قلی پوری¹؛ آرش مشفقی²؛ ناصر علیزاده³

¹دانشجوی دکترای دانشگاه آزاد اسلامی واحد بناب

²استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد بناب

³استاد دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

در هر دورانی، بزرگان و روشنفکران زمان در صدد یافتن راه ‌حلی تازه برای مسائل و پیچیدگی‌های دنیای خود بوده‌اند تا از تنگناهای موجود زمان رهایی یابند و شعر یکی از ابزارهای مهم در خدمت این اندیشه است. واقع‌گرایی و حقیقت‌نمایی دو عنصر مهم شعر شاعران دوران معاصر می‌باشد و مستندسازی به شکل عام، ضبط، تفسیر و روایت تجارب شخصی فرد و تبدیل و ارجاع آن به جنبه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی بر بستری از زبان می‌باشد که سرشار از ابتکار و تجربه بوده است. رئالیسم مکتبی ادبی است که در فاصله سال‌های 1880-1850 در اروپا و آمریکا رواج یافت. مهم‌ترین ویژگی آثار رئالیستی آن است که انسان را به عنوان موجودی اجتماعی مطرح می‌کند و ریشه همه رفتارهای نیک و بد او را در اجتماع جست‌وجو می‌کند. مکتب رئالیسم از جمله مکتب‌هایی است که مانند آینه مشکلات فرد و جامعه را به تصویر می‌کشد و نویسنده نظرات شخصی خود را در آن دخیل نمی‌کند. اغلب شاعران معاصر هم به عنوان نویسنده رئالیسم به خوبی توانسته‌اند فقر و مشکلات مردم و مبارزه آنان را برای ادامه زندگی در شعر بیان کنند و به تصویر بکشد.

کلیدواژه‌ها

رئالیسم اجتماعی؛ مشکلات اجتماعی؛ وطن؛ آزادی؛ فقر

مراجع

ابو محبوب، احمد. 1387ش، گهواره سبز افرا(زندگی و شعر سیمین بهبهانی)، چاپ دوم، تهران: نشر ثالث.

اخوان ثالث، ‌مهدی. 1387ش، آخر شاهنامه، تهران: انتشارات زمستان.

اخوان ثالث، ‌مهدی. 1387ش، عاشقانه‌ها و کبود، چاپ پنجم، تهران: انتشارات زمستان.

اعتصامی، پروین. 1374ش، دیوان، مقدمه ملک الشعرای بهار، چاپ دوم، تهران: انتشارات ساحل.

آرین پور، یحیی. 1382ش، از صبا تا نیما، جلد 1، چاپ هشتم، تهران: انتشارات زوار.

براهنی، رضا. 1347ش، طلا در مس، 3 جلد، چاپ دوم، تهران: انتشارات زمان.

بهبهانی، سیمین. 1376ش، چلچراغ، چاپ چهارم، تهران: انتشارات زوار.

بهبهانی، سیمین. 1388ش، مجموعه اشعار، چاپ چهارم، تهران: انتشارات نگاه.

پارسا نصب، محمد. 1392ش، جامعه شناسی ادبیات فارسی، چاپ سوم، تهران: انتشارات سمت.

پورنامداران، تقی. 1381ش، سفر در مه(الف)، چاپ اول، تهران: انتشارات نگاه.

روزبه، محمدرضا. 1388ش، ادبیات معاصر ایران(شعر)، چاپ چهارم، تهران: نشر روزگار.

سبکدل، محمد تقی. 1364ش، هویت ملی و ایران در اشعار شهریار، چاپ اول، تهران: ندای شـمس.

سلاجقه، پروین. 1384ش، (نقد شعر معاصر) امیرزاده کاشی‌ها(شاملو)، چاپ اول، تهران: انتشارات مروارید.

سلیم، غلامرضا. 1377ش، جامعه شناسی ادبیات، چاپ اول، تهران: انتشارات توس.

شاملو، احمد. 1381ش، شاعر شبانه‌ها و عاشقانه‌ها، به کوشش بهروز صاحب اختیاری، حمید رضا باقرزاده، تهران: انتشارات هیرمند.

شاهین دژی، شهریار. 1387ش، نقد و تحلیل اشعار مهدی اخوان ثالث، چاپ اول، تهران: انتشارات سخن.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1357ش، بوی جوی مولیان، چاپ دوم، تهران: انتشارات توس.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1376ش، آیینه‌ای برای صداها، تهران: نشر سخن.

شمیسا، سیروس. 1383ش، راهنمای ادبیات معاصر، چاپ اول، تهران: نشر میترا.

شهریار، محمدحسین. 1391ش، دیوان شهریار(1 و2)، چاپ چهل و یکم، تهران: انتشارات نگاه.

کیانوش، محمود. 1376ش، بررسی شعر و نشر فارسی معاصر، چاپ چهارم، تهران: نشر رز.

یوشیج، نیما(علی اسفندیاری). 1388ش، مجموعه کامل اشعار، گردآورنده: سیروس طاهباز، چاپ نهم، تهران: انتشارات نگاه.

مقالات

ابراهیم تبار، ابراهیم. زمستان1392ش، «بررسی سبک شناختی و تحلیل محتوایی «مناظره مست و هوشیار پروین با مست و عاقل مولانا»، بهارستان سخن، فصلنامه ادبیات فارسی، شماره مسلسل24، صص118-101.

باقی نژاد، عباس. بهار و تابستان 1396ش، «جلوه‌های اعتراض و مقاومت در شعر شفیعی کدکنی»، دوفصلنامه ادبیات دفاع مقدس، دانشگاه شاهد، صص1-14.

حسن لی، کاووس و مریم حیدری. 1385ش، «بررسی عناصر زندگی معاصر در شعر سیمین بهبهانی»، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره بیست و پنجم، پیایی 48، شماره سوم، صص85- 100.

محمدی، برات. پاییز و زمستان 1389ش، «بررسی جامعهشناختی و آسیبشناسی اجتماعی در آیینه شعر مشروطه»، پژوهشنامه ادب حماسی، دوره 6، شماره 10، صص359- 421.

نوروز، مهدی و مژگان طهماسبی ستوده. بهار 1398ش، «بررسی تطبیقی رئالیسم اجتماعی در رمان‌های «سفر شب» و «ناتور دشت»»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی(جیرفت)، دوره 13، شماره 49، صص9-34.