بررسی تطبیقی اجتماع و بازتاب آن بر اندیشه سیاسی سعدی یوسف و ابوالقاسم لاهوتی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 14، شماره 54، شهریور 1399، صفحه 269-292   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

یحیی معروف¹؛ فرشته جمشیدی²

¹استاد تمام گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه رازی کرمانشاه

²کارشناس ارشد زبان و ادبیات عرب دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

بررسی تطبیقی اجتماع و بازتاب آن بر اندیشه سیاسی سعدی یوسف و ابوالقاسم لاهوتی از منظر سیاسی و اجتماعی مستلزم شناخت شرایط خاص جامعه­ای است که این دو شاعر در آن زندگی کرده­اند. از آنجا که در دوره مشروطه مفهوم آزادی، رنگ سیاسی به خود گرفته است، این مفهوم در شعر لاهوتی به صورت شورش علیه ظلم و حمایت از قشر کارگر و رنجبران، و در شعر سعدی یوسف به صورت مبارزه علیه وعده‌های پوچ و دروغین جلوه می‌کند. سعدی یوسف و ابوالقاسم لاهوتی برای بیان اوضاع اجتماعی تأثیرگذار در شعر خود از فنون ادبی گوناگونی چون نماد، طنز و تناقض، اقتباس و تضمین استفاده کرده­اند، به عنوان مثال برای اشاره به وجود دشمنان و استعمارگران از نمادهایی چون سیاهی، رنگ سرخ، شهر و روستا، نخل و رود و... بهره گرفته­اند با این تفاوت که در شعر لاهوتی بکارگیری نماد ملموس­تر است. این دو شاعر همچنین با استفاده از دیگر فنون مذکور توانسته­اند به خوبی بر اوضاع سیاسی و اجتماعی مردم سرزمین خود تأثیرگذار باشند و به مبارزه علیه ظلم، استثمار، امپریالیسم، غربزدگی و هجوم فرهنگ بیگانه غربی بپردازند.

کلیدواژه‌ها

سیاست؛ اجتماع؛ فنون ادبی؛ لاهوتی؛ سعدی یوسف

مراجع

قرآن کریم.

آژند، یعقوب. 1384ش، تجدید ادبی در دوره مشروطه، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.

تواناه، مراد علی. 1380ش، زن در تاریخ معاصر ایران، تهران: برگ زیتون.

سپانلو، محمد علی. 1369ش، کهربا، تهران: مؤسسه انتشارات نگاه.

صابر عبید، محمد. 2001م، القصیدة العربیة الحدیثة بین البنیة الدلالیة و البنیة الایقاعیة، دمشق: اتحاد کتاب العرب.

صالح نافع، عبدالفتاح. 1985م، عضویة الموسیقی فی النص الشعری، الزرقاء: مکتبة المنار.

الصمادی، امتنان عثمان محمد. 2001م، شعر سعدی یوسف؛ دراسة تحلیلیة، بیروت: المؤسسة العربیة للنشر والتوزیع.

کراچی، روح انگیز. 1374ش، اندیشه نگاران زن در شعر مشروطه، تهران: دانشگاه الزهراء.

کوهن، جان. 1986م، بنیة اللغة الشعریة، ترجمه محمد الوالی ومحمد العمری، دار توبقال للنشر الدار البیضاء.

لاهوتی، ابوالقاسم. 1358ش، دیوان ابوالقاسم لاهوتی، به کوشش احمد بشیری، تهران: امیرکبیر.

لاهوتی، ابوالقاسم. 1374ش، دیوان ابوالقاسم لاهوتی، مسکو: اداره نشریات به زبان­های خارجی.

هگل، فردریک. 1978م، فکرة الجمال، ترجمه جورج طرابیشی، بیروت: دار الطبیعه.

یوسف، سعدی. 1988م، دیوان، ط1، بیروت: دار العودة.

یوسف، سعدی. 2008م، دیوان، ط2، بیروت: دار العودة.

 

مقالات

حاتمی، صفایی قهفرح و پروانه سعید. 1391ش، «مقام زن در شعر ابوالقاسم لاهوتی- ایرج میرزا- عارف قزوینی»، فصلنامه علمی- پژوهشی زن و فرهنگ، سال سوم، شماره دوازدهم، صص80-65.

حسینی آبباریکی، سید آرمان و پروین حیدری. 1393ش، «بازتاب مفاهیم سیاسی و اجتماعی در اشعار ابوالقاسم»، فصلنامه پژوهش­های ادبی و بلاغی، سال دوم، شماره 7، صص80-58.

سلیمی، علی و رضا کیانی. 1391ش، «رنگ میان رمانتیک و واقع گرایی»، بررسی شعر سهراب سپهری و سعدی یوسف، مجلة الجمعیة الایرانیة للغة العربیة وآدابها، شماره 23.

صدری نیا، باقر. 1375ش، «مفهوم ملیّت در شعر ابوالقاسم لاهوتی»، ایران شناخت، شماره 2، صص217-185.

فرهانی، می. 1390ش، «بررسی زندگی و مضامین اشعار سعدی یوسف»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی.

المرشدی، سعدعلی. 1394ش، «تجلیات الواقع السیاسی فی شعر سعدی یوسف»، مجله دانشکده ادبیات.