اشتراکات شعر مقاومت سمیح القاسم و حسین اسرافیلی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 14، شماره 54، شهریور 1399، صفحه 313-333   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

کتایون فلاحی¹؛ مسعود باوان‌پوری²؛ سهیلا کاظم علیلو³

¹استادیارگروه زبان و ادبیات عربی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

²دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

³گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

سمیح القاسم و حسین اسرافیلی از شاعران برجسته مقاومت فلسطین و ایران هستند که در اشعار مقاومت خود دارای مضامین مشترکی می‌باشند؛ هر دو در مورد وطن خود اشعار زیادی سروده و از اسطوره و نماد و رمز در اشعار مقاومت خود استفاده کرده‌اند. اسرافیلی و القاسم از اسطوره عنقاء در اشعار خود بهره برده‌ و هر دو خود را متعهد و ملزم دانسته­اند که وظیفه خویش را در زمینه مقاومت به نحو احسن ادا کنند. نویسندگان جستار حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و بهره‌گیری از مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی، اشعار مقاومت دو شاعر را با هم مقایسه کرده و وجوه اشتراک این دو شاعر را بررسی کرده‌اند. دو شاعر سنگ را نماد مقاومت فلسطین می‌دانند و هر دو از این نماد در اشعار خود بهره برده‌اند. شعر مقاومت دو شاعر، دعوت‌کننده به صلابت و استقامت، انسجام و فشردگی صفوف و بسیج نیروهای ملّی و جهان علیه دشمن پلید و اعلام جنایت او می­باشد؛ ادبایی که با پایداری در برابر توطئه دشمن پلید و عدم پذیرش شکست، تا آخرین رمق مبارزه علیه ظلم و فساد را پیشه خویش نمودند.

کلیدواژه‌ها

شعر مقاومت؛ رمز؛ اسطوره؛ فلسطین؛ شهادت

مراجع

ابراهیم، مصطفی. 1427ق، المعجم الوسیط، چاپ دوم، بی‌جا: نشر المرتضوی.

ابوحاقه، احمد. 1979م، الإلتزام فی الشعر العربی المعاصر، بیروت: دار العلم للملائین.

اسرافیلی، حسین. 1364ش، تولد در میدان، تهران: انتشارات حوزه سازمان تبلیغات.

اسرافیلی، حسین. 1372ش، در سایه ذوالفقار، تهران: دفتر حفظ و نشر آثار و ارزش‌های دفاع مقدس.

اسرافیلی، حسین. 1379ش، مردان آتش نهاد، خوزستان: کنگره سرداران و 16 هزار شهید کربلای خوزستان، دفتر ادبیات مقاومت.

اسرافیلی، حسین. 1383ش، مثل آتش که در دل سنگ، تهران: نشر خورشید باران.

اسرافیلی، حسین. 1386ش، رد پای صدا، تهران: نشر تکا.

بیگی حبیب‌آبادی، پرویز. 1382ش، حماسه‌های همیشه، تهران: انتشارات صریر.

ترابی، ضیاء الدین. 1384ش، سبزتر از جنگل، مرگ در شعر پایداری ملل جهان، قم: نسـیم حیات.

ترابی، ضیاء الدین. 1384ش، شکوه شقایق، تهران: بنیاد حفظ و آثار و ارزش‌های دفاع مقدس.

حمدان، امیه. بی‌تا، الرمزیة والرومانتیکیة فی الشعر اللبنانی، بغداد: دار الرشید للنّشر.

خورشا، صادق. 1381ش، مجانی شعر العربی الحدیث ومدارسه، تهران: انتشارات سمت.

شبّر، جواد. 1980م، أدب الطّف، بیروت: مؤسسة الأعلمی.

شفیعی‌ کدکنی، محمدرضا. 1380ش، صور خیال در شعر فارسی، چاپ هشتم، تهران: انتشارات آگاه.

شکیب انصاری، محمود. 1376ش، تطور الأدب العربی المعاصر، چاپ سوم، اهواز: دانشگاه شهید چمران.

عطوات، محمد عبدالله. 1998م، الإتجاهات الوطنیة فی الشعر الفلسطینی المعاصر من 1916م إلی 1968م، بیروت: دار الآفاق الجدیدة.

غنیمی هلال، محمد. 1987م، النقد الأدبی الحدیث، بیروت: دار العودة.

فرزاد، عبدالحسین. 1380ش، رؤیا و کابوس، تهران: انتشارات مروارید.

القاسم، سمیح. 1987م، دیوان سمیح القاسم، بیروت: دار العودة.

القاسم، سمیح. 1992م، الأعمال سمیح القاسم الکاملة، قاهره: دار سعاد الصباح.

قیم، عبدالنبی. 1385ش، فرهنگ معاصر عربی و فارسی، تهران: انتشارات فرهنگ‌گستر.

کنفانی، غسان. بی‌تا، الأدب الفلسطینی المقاوم المحتلة 1966-1948م، بی‌جا: مؤسسة الأبحاث العربی الثقافیة.

المسیری، عبدالوهاب. 1385ش، تأثیر انتفاضه بر رژیم صهیونیستی، ترجمه احمد کریمیان، قم: مؤسسه بوستان.

المسیری، عبدالوهاب. 2005م، البروتوکلات والیهودیة والصهیونیة، چاپ دوم، قاهره: دار الشرق.

معلوف، لویس. بی‌تا، المنجد فی اللغة والأعلام، بیروت: دار الشرق.

نجفی، ابوالحسن. 1365ش، وظیفه ادبیات، تهران: انتشارات کتاب زمان.

نظام طهرانی، نادر و سعید واعظ. 1992م، نصوص من النثر والشعر فی العصر الحدیث، تهران: سازمان فرهنگی کوثر.

الهاشمی، سید احمد. 1379ش، جواهر البلاغة، قم: نشر بخشایش.

هینلز، جان راسل. 1383ش، شناخت اساطیر ایران، ترجمه محمدحسین باجلان فرخی، تهران: انتشارات اساطیر.

 

مقالات

سیاوشی، صابره و محمد خسروی چیتگر. 1395ش، «جایگاه نمادین رنگ در ادبیات پایداری در اشعار قیصر امین‌پور و محمود درویش»، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال دهم، ش 37، صص79- 99.

ممتحن، مهدی و مهین حاجی‌زاده. 1389ش، «بررسی سیر تحول شعر نو در زبان عربی و فارسی»، دوره 4، شماره 16، صص153- 180.