دفاعیات عمار بصری از کلام مسیحیت در "البرهان"

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 14، شماره 54، شهریور 1399، صفحه 357-374   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

نادر کریمیان سردشتی

دانش‌آموخته دوره دکتری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه ادیان و عرفان تطبیقی

چکیده

عمار بصری نسطوری یکی از متکلمین برجسته مسیحی در دوره عباسیان و در حدود سال‌های 800 الی 850 میلادی در بغداد و شهر بصره می‌زیسته و برای تبلیغ و ترویج مسیحیت نسطوری فعالیت می‌کرده است. وی دارای دو اثر کلامی مهم است: یکی کتاب «البرهان علی سیاقة التدبیر الالهی» و دیگری کتاب «المسائل والأجوبة». وی در این دو کتاب با تفکر فلسفی و فکر دینی به شرح و بسط اندیشه‌های مسیحی می‌پردازد و در اصل دفاعیاتی را برای کلام مسیحیت فراهم آورده و پاسخ انتقادات مخالفان(به ‌ویژه متکلمان اسلامی) را می‌دهد و در واقع با برهان و دلایل عقلی و نقلی در دفاع از باورها و اعتقادات مسیحیان می‌کوشد. کتاب «البرهان» در این خصوص به عنوان یکی از کهن‌ترین کتاب‌های دفاعیه مسیحیت شناخته شده و از این حیث کم‌نظیر است. وی در این اثر کلامی به دوازده مبحث اصلی به‌ویژه موارد انتقادی(همچون تثلیث، تجسّد، اتحاد، تحریف کتاب مقدس، به صلیب کشیدن عیسی مسیح و قربانی) به طرح و بررسی و پاسخ شبهات می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

عمار بصری؛ کلام مسیحیت؛ دفاعیات؛ البرهان؛ کلام اسلامی

مراجع

انجیل عیسی مسیح.

ابن ندیم، محمد بن اسحاق. 1971م، کتاب الفهرست للندیم، به اهتمام رضا تجدّد مازندرانی، تهران: دانشگاه تهران.

ابوالبرکات قبطی. 1971م، مصباح الظلمۀ فی ایضاح الخدمۀ، به اهتمام سمیر خلیل، قاهره: بی نا.

پاکتچی، احمد. 1377ش، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد 4، تهران: مرکز دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی.

دهخدا، علی اکبر. 1377ش، لغت‌نامه دهخدا، جلد 14، چاپ دوم، تهران: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و دانشگاه تهران.

زرین کوب، عبد الحسین. 1369ش، در قلمرو وجدان، تهران: انتشارات علمی.

سرکیس، یوسف الیان. 1928م، معجم المطبوعات العربیة، قاهره: بی نا.

سیّاح، احمد. 1368ش، دائرة المعارف سیاح(فرهنگ سیاح)، تهران: انتشارات اسلام.

شیخو، لوئیس. 1926م، شعراء النصرانیة بعد الاسلام، بیروت: بی نا.

صفوی، محمدرضا. 1386ش، قرآن کریم(ترجمه قرآن بر اساس المیزان)، تهران: مرکز فرهنگ و معارف قرآن.

عمار بصری. 1977م، کتاب البرهان وکتاب المسائل والاجوبة، حققه و قدم له: میشال الحائک، بیروت: دار المشرق.

کریستن سن، آرتور. بی تا، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، تهران: امیرکبیر.

مینوی، مجتبی. 1358ش، یعقوبی، نسطوری و ملکائی، فرهنگ ایران زمین، جلد 24، بی جا: بی نا.

کتب انگلیسی

[B. Spuler(Herausg.), Religion, Handbuch der orientalistik, Absch2, Band VIII, Leiden, 1961, Register