نگاهی تطبیقی به درونمایه‌های مشترک زنانه در شعر غاده السمان و پروین اعتصامی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 14، شماره 54، شهریور 1399، صفحه 463-484   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

سعیده میرحق جو لنگرودی؛ فاطمه علی‌نژاد چمازکتی

عضو هیأت علمی، مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری و پایگاه استنادی علوم جهان اسلام

چکیده

غاده السمان شاعر سوری عصر معاصر است که زن، عشق، تبعیض و تعصب­ستیزی از بن­مایه­های اصلی اکثر اشعارش می­باشد. در جهان او را بیش‌تر به عنوان نویسنده می‌شناسند. پروین اعتصامی شاعره ایرانی است که در اشعارش عشق به انسانیت، آزادگی، عدالت اجتماعی، علم، هنر و عشق به قشرهای محروم و رنج دیده جامعه موج می­زند. این پژوهش، زندگینامه و اشعار دو بانوی شاعر را مورد بررسی قرار داده و تشابه و اختلاف در مضامین را برمی­شمرد و به این نتیجه می‌رسد که چگونه دو شاعر در دو برهه زمانی نزدیک به هم تا این اندازه می­توانند از مشابهت برخوردار باشند و از دریچه احساس و عاطفه این دو زن، جهان و مسائل موجود در آن را بنگرند، و به اندیشه‌ای نو و بدیع در تطبیق میان ادبیات فارسی و عربی دست یابند.

کلیدواژه‌ها

ادبیات تطبیقی؛ تجربه شعری؛ زن؛ عشق؛ وطن

مراجع

آژند، یعقوب. ۱۳۸۳ش، انواع ادبی در ایران امروز، تهران: قطره.

اعتصامی، ابوالفتح. ۱۳۸۸ش، تاریخچه زندگانی پروین اعتصامی، تهران: سخن.

اعتصامی، پروین. ۱۳۷۹ش، دیوان اشعار، به کوشش حسن احمدی گیوی، با مقدمه ملک الشعرای بهار، تهران: قطره.

افروغ، عماد. ۱۳۷۷ش، فضا و نابرابری اجتماعی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، دفتر نشر آثار علمی.

بهبهانی، سیمین. 1370ش، پروین اعتصامی در یادنامه پروین، گردآوری دهباشی، تهران: دنیای مادر.

راوندی، مرتضی. 1357ش، تاریخ اجتماعی ایران، ج 3، تهران: امیرکبیر.

السمان، غادة. 1387ش، ابدیت، لحظه عشق، ترجمه عبدالحسین فرزاد، تهران: چشمه.

السمان، غادة. 2000م. رقص مع البوم، بیروت: منشورات غادة السمان.

السمان، غادة. 2002، رسائل الحنین الی الیاسمین، بیروت: منشورات غادة السمان.

السمان، غادة. در بند کردن رنگین کمان، ترجمه عبدالحسین فرزاد، چاپ دوم، تهران: نشر چشمه.

شیخ­الاسلامی، پری. 1351ش، زنان پیشرو و روزنامه­نگار، تهران: مازگرافیک.

مدنی، نسرین. 1385ش،‌ در کوچه‌هاى خاکى معصومیت، تهران: نشر چشمه.

 

مقالات

ابراهیمی فر، طاهره و فرزانه دشتی. ۱۳۹۲ش، «نابرابری‌های اجتماعی در اشعار پروین اعتصامی»، مجله پژوهش‌های سیاسی، سال ۳، شماره 1، صص ۸-۳۹.

احیایی، لاله و کبری خسروی. ۱۳۸۹ش، «عشق در آیینه اشعار پروین اعتصامی و نازک الملائکه»، سخن عشق، ویژه تعامل ادبی ایران و جهان، شماره ۳۳ و ۳4، صص ۱۱۹-۱۳۶.

پولادی، منیژه و امیرحسین همتی و کامران قدوسی. 1396ش، «بررسی تطبیقی کهن‌الگوهای آنیما و آنیموس در اشعار سیمین بهبهانی و غادة السمان»، کاوشنامه ادبیات تطبیقی، شماره 26، صص 1-20.

داودی مقدم، فریده و طاهره اختری. پاییز و زمستان 1395ش،‌«عصیان و هنجارگریزی درشعر فروغ فرخزاد و غادة السمان»، ادب عربی، 8(2)،‌صص 93- 112.

ذوالفقاری، ابوالفضل و مسلم میرزایی. 1390ش، «نابرابری جنسیتی و طبقاتی در اندیشه پروین اعتصامی»،نشریه زن در فرهنگ و هنر، سال2، شماره3، صص 35-19.

روان شاد، علی اصغر و احمد ابراهیمی نیا. 1397ش، «خردورزی در منظومه‌های تمثیلی احمد شوقی و پروین اعتصامی»،کاوشنامه ادبیات تطبیقی، شماره 30، صص 68-41.

ریحانی اردبیلی، عظیمه و نسرین ابریقی و عاطفه کلاهی. 1397ش، «مقایسه تطبیقی جایگاه زن در اشعار غاده السمان و پروین اعتصامی»، سومین همایش بین المللی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی،‌صص1-12.

شاکری مطلق، ابراهیم و سیدبهاءالدین رضوانی. 1395ش، «بررسی مؤلفه تاب آوری روانشناختی در اشعار غاده السمان»،کنگره بین المللی زبان و ادبیات.

صمصامی، سمیرا و سیدرضی میرصادقی. پاییز 1395ش، «بررسی جایگاه و انواع تشبیه از لحاظ ساختار و شکل و مضمون و محتوا در دیوان پروین اعتصامی»، مجله پژوهش‌های ادبی و بلاغی، شماره 16، صص 73- 90.

عالی کرد کلایی، حمید و هنگامه زکریاپور. 1394ش، «بررسی تطبیقی جایگاه زن در اندیشه‌های نزار قبانی و پروین اعتصامی»، کنفرانس بین المللی ادبیات و پژوهش‌های تطبیقی در آن.

قربانی مادوانی، زهره و مینا عربی. بهار و تابستان 1397ش، «تحلیل ناامنی نشانه‌ای در رمان «لیلة الملیار» از غادة السمان»، زبان و ادبیات عربی، شماره 18، صص167- 191.

کاکاوند قلعه نویی، فاطمه و عفت نجار نوبری، 1396ش، «رویکرد بینامتنی در آموزه‌های تعلیمی پروین اعتصامی و مولوی»،مجله فنون ادبی، شماره 21، صص47- 56.

مدیر شانه چی، محسن. 1387ش. «سیری در اندیشه سیاسی و اجتماعی پروین اعتصامی»، پژوهش حقوق و سیاست، سال 9، شماره 23، صص201-226.

نظری منظم، هادی و پروینی، خلیل و هدایتی، نازنین. زمستان 1397ش، «صورة الآخر الشرقی فی أدب الرحلات لغادة السمان»، کاوشنامه ادبیات تطبیقی، شماره 32، ص 172.

نوروززاده چگینی، وحیده. 1397ش، «رد پای کودکی در اشعار پروین و فروغ؛ بررسی تطبیقی مضامین مشترک و غیر مشترک فروغ فرخزاد و پروین»، نقد کتاب کودک و نوجوان، شماره 18، صص 149-160.