تأثیر عوامل سازمانی، فردی و گروهی بر گرایش به بطالت اجتماعی کارکنان و اعضای هیات‌علمی دانشگاه پیام نور شیراز

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 51، خرداد 1399، صفحه 123-141   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مصطفی طاهری^{* 1}؛ کرم الله دانشفرد²؛ عبدالخالق غلامی³

¹دانشجوی دکتری مدیریت دولتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج و هیات علمی گروه مدیریت دانشگاه پیام نور

²استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران

³استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج

چکیده

هدف مقاله حاضر، تحلیل مهمترین عوامل سازمانی (رهبری اخلاق مدار)، فردی (خودکارامدی و خودپنداره) و گروهی (سازگاری تیمی) بر گرایش کارکنان به رفتار بطالت اجتماعی در کارکنان دانشگاه پیام نور شیراز بوده است. تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت داده ها، توصیفی ازنوع همبستگی می­باشد. جامعه آماری این تحقیق را 157 نفر از کارکنان و اعضای هیات‌علمی دانشگاه پیام نور شیراز تشکیل ­دادند. با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه ای به میزان 112 نفر مشخص گردید. جهت گردآوری داده­ها از پرسشنامه محقق­ساخته در طیف لیکرت 5 گزینه‌ای استفاده شد. جهت سنجش روایی پرسشنامه‌ها از روش روایی محتوایی و روایی سازه استفاده شد. برای سنجش پایایی و همسانی درونی پرسشنامه‌ها از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد که میزان آن 93/0 برآورد شد. تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از آزمون معادلات ساختاری با کمک نرم­افزار Smart PLS انجام شد. نتایج  نشان داد که سطح گروهی شامل متغیر سازگاری تیمی بیشتر از دو سطح فردی و سازمانی بر متغیر بطالت اجتماعی به میزان 676/0- (مستقیم و معکوس) موثر است. در سطح سازمانی، سازه­ی رهبری اخلاق‌مدار به میزان 559/0- و در سطح فردی، خودکارآمدی شغلی به میزان 479/0- بیش از خود پنداره‌ی شغلی به میزان 389/0- بر سازه­ی بطالت اجتماعی اثرگذار بوده است.

کلیدواژه‌ها

بطالت اجتماعی؛ عوامل سازمانی؛ عوامل فردی؛ عوامل گروهی

مراجع

رستمی، بابک. هادیان شیرازی، عبدالرسول. (1398). تدوین الگوی رهبری اخلاقی بر اساس مطالعه نظریه‌های فرانوگرای مدیریت، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 10 (3): 146-123.

زنگانه، مهدی. زنگانه، طاهره. کاظمی، حسین. فیض‌آبادی، حمیده. (1395). تأثیر بطالت اجتماعی همکار، عواطف منفی و عدالت سازمانی بر بطالت اجتماعی کارکنان از طریق تعهد سازمانی، پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، 6 (4): 82-67.

علیجانی، رسول. طالع پسند، سیاوش (1395). اثر ساختاری رهبری اخلاقی بر رفتار سکوت سازمانی با نقش واسطه‌ای جو سکوت، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 7 (4): 58-41.

عزیز پور لیندی، عبدالصمد. طهماسبی، رضا و پیران‌نژاد، علی. (1394). بررسی نقش تعدیل گری سرمایه فکری بر رابطه چابکی و عملکرد سازمان، مدیریت سرمایۀ اجتماعی، 2 (3): 316-291.

کریمیان، مجتبی. شاطالبی، بدری. (۱۳۹۴). تحلیل روابط بین عوامل فردی، گروهی و کاری با طفره‌روی اجتماعی (مورد مطالعه: کارکنان ستادی آموزش ‌و پرورش شهر اصفهان)، تهران: پنجمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی.

گنجلی، اسدالله. (1398). طراحی مدل جامع عملکرد با رویکرد چند سطحی، چشم انداز مدیریت دولتی، 10 (1): 93-60.

میرزایی، وحید. (۱۳۹۶). رابطه تعهد سازمانی و بطالت اجتماعی موردمطالعه: اداره کل ورزش و جوانان خراسان شمالی، کنفرانس سالانه پژوهش در علوم انسانی و مطالعات اجتماعی، تهران: پژوهشکده مدیریت و توسعه پژوهشگاه فرهنگ و هنر.

Akgunduz, Y., & Eryilmaz, G. (2018). Does turnover intention mediate the effects of job insecurity and co-worker support on social loafing? International Journal of Hospitality Management, 68: 41-49.

Alessandri, G., Perinelli, E., De Longis, E., Schaufeli, W. B., Theodorou, A., Borgogni, L., & Cinque, L. (2018). Job burnout: The contribution of emotional stability and emotional self‐efficacy beliefs, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 91(4): 823-851.

Alnuaimi, O. A., Robert, L. P., & Maruping, L. M. (2010). Team size, dispersion, and social loafing in technology-supported teams: A perspective on the theory of moral disengagement, Journal of Management Information Systems, 27(1): 203-230.

Amichai-Hamburger, Y., Gazit, T., Bar-Ilan, J., Perez, O., Aharony, N., Bronstein, J., & Dyne, T. S. (2016). Psychological factors behind the lack of participation in online discussions, Computers in Human Behavior, 55: 268-277.

Babalola, M. T., Stouten, J., Camps, J., & Euwema, M. (2019). When do ethical leaders become less effective? The moderating role of perceived leader ethical conviction on employee discretionary reactions to ethical leadership, Journal of Business Ethics, 154(1): 85-102.

Bandura, A. (2012). On the functional properties of perceived self-efficacy revisited, Journal of Management, 38(1): 44-64.

Bavik, Y. L., Tang, P. M., Shao, R., & Lam, L. W. (2018). Ethical leadership and employee knowledge sharing: Exploring dual-mediation paths, The Leadership Quarterly, 29(2): 322-332.

Byun, G., Karau, S. J., Dai, Y., & Lee, S. (2018). A three-level examination of the cascading effects of ethical leadership on employee outcomes: A moderated mediation analysis, Journal of Business Research, 88: 44-53.

Dai, Y. D., Hou, Y. H., Wang, C. H., Zhuang, W. L., & Liu, Y. C. (2018). TMX, social loafing, perceived accountability & OCB, The Service Industries Journal, 4(2): 1-21.

Dust, S. B., Resick, C. J., Margolis, J. A., Mawritz, M. B., & Greenbaum, R. L. (2018). Ethical leadership and employee success: Examining the roles of psychological empowerment and emotional exhaustion, The Leadership Quarterly, 29(5): 570-583.

Fonseca, X., Lukosch, S., & Brazier, F. (2019). Social cohesion revisited: a new definition and how to characterize it, Innovation: The European Journal of Social Science Research, 32(2): 231-253.

Guegan, J., Segonds, F., Barré, J., Maranzana, N., Mantelet, F., & Buisine, S. (2017). Social identity cues to improve creativity and identification in face-to-face and virtual groups, Computers in Human behavior, 77: 140-147.

Høigaard, R., Säfvenbom, R., & Tønnessen, F. E. (2006). The relationship between group cohesion, group norms, and perceived social loafing in soccer teams, Small Group Research, 37: 217-232.

Latané, B., Williams, K., & Harkins, S. (1979). Many hands make light the work: The causes and consequences of social loafing, Journal of Personality and Social Psychology, 37: 822-832.

Lin, J. W. (2018). Effects of an online team project-based learning environment with group awareness and peer evaluation on socially shared regulation of learning and self-regulated learning, Behavior & Information Technology, 37(5): 445-461.

Luo, Z., Wang, Y., Marnburg, E., & Øgaard, T. (2016). How is leadership related to employee self-concept? International Journal of Hospitality Management, 52: 24-32.

McInerney, D. M., Korpershoek, H., Wang, H., & Morin, A. J. (2018). Teachers’ occupational attributes and their psychological wellbeing, job satisfaction, occupational self-concept and quitting intentions, Teaching and Teacher Education, 71: 145-158.

Meyer, B., Schermuly, C. C., & Kauffeld, S. (2016). That’s not my place: The interacting effects of faultlines, subgroup size, and social competence on social loafing behavior in work groups, European Journal of Work and Organizational Psychology, 25(1): 31-49.

Varshney, D. (2019). Relationship between social loafing and the self-concept: Mediating role of perceived organizational politics, Journal of Indian Business Research, 11(1), 60-74.

Walumbwa, F. O., Morrison, E. W., & Christensen, A. L. (2012). Ethical leadership and group in-role performance: The mediating roles of group conscientiousness and group voice, The Leadership Quarterly, 23(5): 953-964.

Zhang, X., Zhang, Y., Sun, Y., Lytras, M., Ordonez de Pablos, P., & He, W. (2018). Exploring the effect of transformational leadership on individual creativity in e-learning: a perspective of social exchange theory, Studies in Higher Education, 43(11): 1964-1978.

Zhu, M., & Wang, H. (2019). Social loafing with group development. International Journal of Services, Economics and Management, 10(1): 55-67.

Zhu, X., Law, K. S., Sun, C., & Yang, D. (2019). Thriving of employees with disabilities: The roles of job self‐efficacy, inclusion, and team‐learning climate, Human Resource Management, 58(1): 21-34.