واکاوی حکم الزام به جداسازی دوقلوهای به هم چسبیده به منظور اعمال مجازات

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

دوره 16، شماره 60، شهریور 1399، صفحه 137-160   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ijrj.2020.675503

نویسندگان

مهدیه غنی زاده¹؛ علی تولایی^{* 2}؛ محمدرضا کیخا³

¹دانش آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

²دانشیار پردیس علوم انسانی و اجتماعی، دانشکده الهیات،دانشگاه یزد، یزد، ایران

³دانشیار دانشکده الهیات، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

چکیده

با توجه به شرایط خاص دوقلوهای به هم چسبیده در بسیاری موارد اعمال مجازات بر هر یک از آنان تأثر دیگری را به دنبال خواهد داشت. این امر در فرض بی گناهی یکی از قل ها یا اختلاف جرم آنان، اضرار بی­گناه را به دنبال خواهد داشت. لذا یکی از اساسی­ترین شروط در مشروعیت مجازات این قسم از افراد، ممانعت از تأثیر عقوبت بر قل غیر مستحق می باشد. در این راستا جداسازی یکی از راهکارها در جهت فراهم آوردن امکان مجازات نسبت به آنان به شمار می رود. مسأله ای که بررسی آن در این باب بسیار ضروری است، مشروعیت یا عدم مشروعیت الزام به جداسازی در فرض عدم رضایت قل غیرمستحق می باشد. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی این موضوع می پردازد، یافته های پژوهش حاکی از آن است که اولاً الزام جداسازی به منظور اقامه حد در فرض عدم توبه یا تکرار جرم از سوی قل مجرم، مشروعیت می یابد. ثانیاً در حقوق فردی، مشروعیت الزام به جداسازی منوط بر عدم ضرر معتنابه نسبت به قل غیر مستحق است. ثالثاً در حقوق عامه، بنابر تقدم مصلحت عامه بر مصلحت فردی، الزام بر جداسازی مشروع می باشد. رابعاً در برخی موارد در ارتباط با دوقلوی به هم چسبیده، مرگ در حین جراحی جایگزین مجازات سالب حیات می گردد.

کلیدواژه‌ها

دوقلوهای به هم چسبیده؛ جداسازی؛ مجازات؛ مشروعیت

مراجع

1- قرآن­کریم

2- آزمند، سجاد، محمودیان، فرزاد (1393)، بررسی اخلاقی مشارکت پزشک در اجرای مجازات­های قانونی محکومان، مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره هفتم، شماره اول.

3- بجنوردی، محمد (1401)، قواعد فقهیه، مؤسسه عروج، تهران، چاپ سوم.

4- بیهقی، ابوبکر (1424 ق)، السنن الکبری، دار الکتب العلمیه، بیروت، چاپ دوم.

5- ترحینی، سید محمد حسین (1427 ق)، الزبده الفقهیه، دار الفقاهه للطباعه و النشر، قم، چاپ چهارم.

6- جزائری، محمد جعفر (1419 ق)، منتهی الدرایه فی توضیح الکفایه، مؤسسه دار الکتاب، قم.

7- حائری، سید محمد (بی­تا)، کتاب المناهل، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول.

8- حبیب زاده، محمد جعفر، علی پور، عادل (1392)، منع مجازات اعدام تعزیری در فقه امامیه، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال پنجم، شماره نهم.

9- حر عاملی، محمد بن حسن (1409)، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول.

10- حسینی، جواد بن محمد (بی­تا)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه- القدیمه، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ اول.

11- حکیم، سید محمد سعید (1427)، مسائل معاصره فی فقه القضاء، دار الهلال، نجف، چاپ دوم.

12- خمینی، سید روح الله (1415)، انوار الهدایه فی التعلیقه علی الکفایه، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران.                     

13- خمینی، سید روح الله ، (بی­تا)، تحریر الوسیله، مؤسسه مطبوعات دار العلم، قم، چاپ اول.

14- خمینی، سید روح الله ، (بی تا)، کتاب البیع، مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی، تهران، چاپ اول.

15- خوانساری، سید احمد بن یوسف (1405)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم.

16- خوئی، ابوالقاسم (1413)، مصباح الاصول (مباحث الالفاظ)، مکتبه الداوری، قم، چاپ اول.

17- روحانی، سید صادق (بی تا)، فقه الصادق (ع)، بی جا.

18- سبحانی، جعفر (بی تا)، ارشاد العقول الی مباحث الاصول، مؤسسه امام صادق (ع)، قم.

19- سبزواری، سید عبد الأعلی (1413)، مهذب الاحکام، مؤسسه المنار- دفتر آیه الله، قم.

20- سیستانی، سید علی (بی تا)، قاعده لاضرر و لاضرار، بی جا.

21- شهید ثانی، زین­الدین(1410 ق)،الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، کتابفروشی داوری، قم، چاپ اول.

22- صافی گلپایگانی، لطف الله (بی تا)، التعزیر، احکامه و حدوده، بی جا.

23- طباطبائی، سید علی (1418)، ریاض المسائل- الحدیثه، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول.

24- طباطبائی، محمد حسین (بی تا)، المیزان فی التفسیر القرآن، انتشارات اسماعیلیان، قم.

25- طوسی، محمد بن حسن، (1417) الخلاف، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،  قم، چاپ اول.

26- طوسی، محمد بن حسن، (1407)، تهذیب الاحکام، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ چهارم.

27- طوسی، محمد بن علی (1408)، الوسیله الی نیل الفضیله، کتابخانه آیت الله مرعشی، قم، چاپ اول.

28- عاملی، محمد بن مکی (شهید اول)، (1417)، الدروس الشرعیه، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم.

29- علامه حلی، حسن، تذکره الفقهاء- الحدیثه (بی تا)، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول.

30- غنی زاده، مهدیه، تولّائی، علی، کیخا، محمدرضا (1397)، چالش­های فقهی قصاص عضو در دوقلوهای به هم چسبیده، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 10، شماره 18.

31- فاضل لنکرانی، محمد (1422)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله- الحدود، مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام، قم، چاپ اول.

32- فاضل لنکرانی، محمد (1421)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله- القصاص، مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام، قم، چاپ اول.

33- فخر المحققین، محمد(1387)،ایضاح­الفوائد فی­شرح مشکلات القواعد، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ اول.

34- قمی، محمد مومن (بی تا)، مبانی تحریر الوسیله- کتاب الحدود، بی جا، چاپ اول.

35- کلینی، محمد (1407 ق)، الکافی (ط- الاسلامیه)، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ چهارم.

36- کیدری، محمد (1416 ق)، اصباح الشیعه، مؤسسه امام صادق (ع)، قم، چاپ اول.

37- گلپایگانی، سید محمد رضا (1412)، الدر المنضود فی احکام الحدود، دار القرآن الکریم، قم، چاپ اول.

38- محقق­حلی، جعفر(1408)، شرائع­الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم.

39- محقق داماد، مصطفی (1406)، قواعد فقه، مرکز نشر علوم اسلامی، تهران، چاپ دوازدهم.

40- مدنی کاشانی، حاج آقا رضا (1410)، کتاب القصاص للفقهاء و الخواص، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،  قم، چاپ دوم.

41- مرعشی نجفی، شهاب الدین (بی تا)، القصاص علی ضوء القران و السنه، قم.

42- مطهری، مرتضی (بی­تا)، فقه و حقوق (مجموعه آثار)، قم، چاپ اول.

43- مکارم شیرازی، ناصر (1427)، الفتاوی الجدیده، انتشارات مدرسه امام علی (ع)، قم، چاپ دوم.

44- مکارم شیرازی، ناصر (1425)، تعزیر و گستره آن، انتشارات مدرسه امام علی (ع)، قم، چاپ اول.

45- منتظری، حسین علی، (1409)، دراسات فی ولایه الفقیه، نشر تفکر، قم، چاپ دوم.

46- منتظری، حسین علی (بی­تا)، رساله استفتائات، قم، چاپ اول.

47- منتظری، حسین علی ، (1409)، مبانی فقهی حکومت اسلامی، مؤسسه کیهان، قم، چاپ اول.

48- منتظری، حسین علی (1429)، مجازات­های اسلامی و حقوق بشر، ارغوان دانش، قم، چاپ اول.

49- مهریزی، مهدی (1374)، گسترش در متعلقات احکام، کاوشی نو در فقه، دوره دوم، شماره ششم.

50- موسوی اردبیلی، عبدالکریم (1427)، فقه الحدود و التعزیرات، مؤسسه النشر لجامعه المفید، قم، چاپ دوم.

51- نجفی، محمدحسن(بی­تا)، جواهرالکلام­فی شرح شرائع الاسلام، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ هفتم.

52- نوری، میرزا حسین (1408)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، بیروت، چاپ اول.

53- هاشمی شاهرودی، سید محمود (1417)، معجم فقه الجواهر، الغدیر للطباعه و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ اول.

54- هاشمی شاهرودی، محمود (1423)، موسوعه الفقه لاسلامی، مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی، قم، چاپ اول.

55- Guttmacher F. M.D. (1967), BIOGRAPHICAL NOTES ON SOME FAMOUS CONJOINED TWINS, Birth Defects: Original Article Series, 3(1).

56- Guttmacher, F. M.D, Nichols, L. M.D. (1967), TERATOLOGY OF CONJOINED TWINS: Birth Defects: Original Article Series, 3(1).

57- Kaufman. MH.( 2004), The embryology of conjoined twins, Child's Nervous System, 20 (8-9)

58- Layde, PM.  Erickson, J D.  Falek, A. &  McCarthy, B J. (1980), Congenital Malformation inTwins, The American Journal of Human Genetics, 32(1).

59- Pepper, CK. (1967), Ethical and Moral Considerations in the Separation of Conjoined Twins; Birth Defects: Original Article Series, 3(1).