تأثیر بازنمایی رسانه‌ایِ برنامه‌های ترمیمی بر حصول توافق بین طرف‌های دعوای کیفری؛ با تأکید بر قتل عمدی

مطالعات فقهی و فلسفی

دوره 11، شماره 42، شهریور 1399، صفحه 1-15   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سید درید موسوی مجاب^{* 1}؛ لیلا رهنما²

¹استادیار، گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرّس، تهران، ایران

²کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، ایران

چکیده

عدالت ترمیمی درپیِ حل و فصل اختلافات از طریق سازش و مذاکره است که در نتیجة آن باید خسارت­های بزه­دیده جبران، و آسیب­های او ترمیم شود؛ ضمن آنکه، بزه­دیده و بزهکار باید به زندگی سالم و عادی خود در جامعه بازگردانده شوند. برای ‌اِعمال برنامه‌های ترمیمی ضروری است عناصر آن از جمله محرمانگی به ­درستی رعایت شود؛ این در حالی است که محرمانگی به وسیلة رسانه‌های جمعی از طریق بازنمایی رسانه‌ای‌‌ برنامه‌های ترمیمی به­ شدت نقض می­شود و دارای اثری منفی بر حصول توافق‌های ترمیمی است. در این ارتباط، نقض محرمانگیِ پرونده­های قتل عمدی و اثر منفی آن بر حصول توافق ترمیمی از رهگذر رسانه­ای شدن وقایع، مشهود است. با شناخت و استفاده از ظرفیت‌های قانونیِ برنامه‌های ترمیمی و همچنین ظرفیت‌های رسانه‌های جمعی، از آنها می­توان در جهت حصول توافق بهره گرفت. این مقاله ضمن تبیین ظرفیت‌های رسانه و برنامه‌های ترمیمی، درپیِ تبیین تأثیر بازنمایی رسانه‌ایِ‌‌ِ برنامه‌های ترمیمی بر حصول توافق‌های ترمیمی ‌است. روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی است و مقاله با بهره­گیری از منابع کتابخانه‌ای شکل یافته است.

کلیدواژه‌ها

بازنمایی رسانه‌ای؛ برنامه‌های ترمیمی؛ عدالت ترمیمی؛ توافق ترمیمی؛ قتل عمدی

مراجع

قرآن کریم.

1. استیونس، دنیس ج (۱۳۹۲). رسانهو عدالت کیفری: تأثیر بازنمایی صحنه‌ی جرم. ‌ترجمة ا. علیزاده و ح. نیکوکار. تهران: علامت.
2. اسدی، محمدعلی؛ نجفی توانا، علی؛ ناجی زواره، مرتضی (۱۳۹۸). رویکرد ترمیمی عدالت، آسیب‌شناسی و بهبود عملکرد. دیدگاه‌های حقوقی قضایی، شماره 85، ص217-247.
3. آسیایی، رویا (۱۳۹5). ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ­ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﺑﺎزﺗﺎب ﺟﺮم در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت. مطالعات حقوق کیفری و جرم­شناسی، شماره 11، ص 101-103.
4. اکبری، عاطفه (۱۳۹۴). قانونگذاری مبتنی بر وقایع مجرمانه. تهران: انتشارات مجد.
5. بریث، ویث جان (۱۳۸۵). عدالت ترمیمی. ‌ترجمه مهرداد رایجیان اصلی. تحقیقات حقوقی، شماره43، ص521-570.
6. پرت، جان (۱۳۹۲). عوام ‌گرایی کیفری: بسترها، عوامل و آثار. ‌ترجمة هانیه. هژبرالساداتی. تهران: میزان.
7. حسینوند، موسی (۱۳۹۴). میانجی‌گری ‌ترمیمی در پرتو آموزه‌ها‌ی ‌‌عدالت ترمیمی. تهران: مجد.
8. رسولی، محمدرضا (۱۳۷۰). نقش آموزشی رادیو در ایران: کارکردهای آموزشی رسانه‌ها‌ در توسعه. رسانه، شماره6، ص70-75.
9. سلیمی، صادق؛ بخشی­زاده اهری، امین (۱۳۹۳). تحلیل مادة به مادة قانون آیین دادرسی کیفری 1392 در مقایسه با قوانین سابق. تهران: جاودانه، جنگل، چاپ دوم.
10. سورین، ورنر جوزف؛ تانکارد، جیمز (۱۳۸۶). نظریه‌ها‌ی ارتباطات. ترجمه علیرضا دهقان. تهران: مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ سوم.
11. شیری، عباس (۱۳۹۶). عدالت ترمیمی. تهران: میزان.
12. طباطبائی، محمدحسین (۱۳۹۸). ترجمة تفسیر المیزان.تهران: مؤسسة نشر اسلامی، چاپ چهلم، جلد اول.
13. طبیب‌زاده، پونه؛ اسلامی، رضا (۱۳۹۷). تأثیر عدالت ترمیمی بر تحقق اهداف کلان عدالت انتقالی. پژوهش حقوق کیفری، شماره ۲۳، ص213-247.
14. عزیزی، حشمت اله (۱۳۸۸). بسترهای تاریخی ‌‌عدالت ترمیمی در ایران. به سفارش معاونت حقوقی و توسعة قضایی قوة قضاییه مرکز، مطالعات توسعة قضایی. تهران: روزنامه‌ رسمی جمهوری اسلامی ایران.
15. فرجیها، محمد (۱۳۹۶). دیباچه در: دانش‌نامه ‌‌عدالت ترمیمی. در: مجموعه مقاله‌ها‌ی همایش بین­المللی ‌‌عدالت ترمیمی و پیشگیری از جرم. تهران: میزان.
16. فرهمند، مجتبی (۱۳۹۶). جلوه‌ها‌ی ‌‌عدالت ترمیمی در حقوق کیفری ایران. تهران: میزان.
17. فرهمند، مجتبی؛ آقایی‌نیا، حسین (۱۳۹5). جلوه‌های عدالت ترمیمی در نهادهای موجب سقوط کیفر در قانون مجازات اسلامی. دانش انتظامی، شماره72، ص 68-91.
18. قدیری ابیانه، احمد (۱۳۹۵). تکنیک‌ها‌ی عملیات روانی در حوزه رسانه و خبر. ری: دانشیاران ایران، چاپ پنجم.
19. مالچ، مارک (۱۳۸۴). بزه­دیدگان در معرض قضاوت: آیا اصل علنی در خدمت بزهدیدگان است؟. در: جرم، بزه‌دیدگان و عدالت(مقالاتی در مورد اصول و رویه). جرم. ویراستار کاپتین هنریک و مالچ نیکل مارک؛ ‌ترجمة امیر سماواتی پیروز. تهران: خلیلیان.
20. محقق داماد، مصطفی (۱۳۸۳). قواعد فقه(4). تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ چهارم.
21. محمدی، رحمان؛ اکبری، محمد؛ سایبانی، علیرضا (1398). پلیس؛ عدالت ترمیمی و پیشگیری از جرم در جوامع محلی. پژوهش ملل، شماره 46، ص90-106.
22. مصدق، محمد (۱۳۹۲). شرح قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با رویکرد کاربردی. تهران: جنگل، جاودانه، چاپ سوم.
23. مگوایر، مایک؛ مورگان، راد.؛ رینر، رابرت (۱۳۸۹). دانش‌نامة جرم­شناسی آکسفورد. ‌ترجمة حمیدرضا ملک محمدی. تهران: میزان، جلد اول.
24. مهدی‌زاده، محسن (۱۳۸۷). رسانه‌ها‌ و بازنمایی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت مطبوعاتی و اطلاع رسانی، دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها‌.
25. نجفی ابرندآبادی، علی حسین.؛ شادمان­فر، محمدرضا.؛ توجهی، عبدالعلی (۱۳۸۷). اصلاح ذات­البین و نظریة ‌‌عدالت ترمیمی. مدرّس علوم انسانی،شماره58، ص193-222.
26. نجفی توانا، علی (۱۳۸۶). تعارض و انسداد در سیاست جنایی ایران. تحقیقات حقوقی آزاد، شماره 56، ص223-278.