تطبیق مفاهیم حقوقی در کلیله و دمنه و گلستان سعدی با مفاد قوانین نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 14، شماره 55، مهر 1399، صفحه 71-94   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

ناهید عزیزی

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران

چکیده

حقوق در ادبیات آینه‌ای است از میزان تأثیرپذیری ادبیات از حقوق جامعه؛ مانند قدرت حاکم بر جامعه یا روابط حقوقی بین مردم و نحوه‌ای که ادبیات از قانون، عدالت و مسائل گوناگون حقوقی صحبت می‌کند. پژوهش حاظر فرآیند بازتاب مفاهیم حقوقی در متون «کلیله و دمنه» و «گلستان» را با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای مورد بررسی قرار داده است. مفاهیم استخراج شده در آثار مورد تحقیق، بیش‌تر در قالب تمثیل نمود پیدا کرده‌اند مانند اصل شخصی بودن جرم، تناسب جرم و قصاص، قتل، دزدی، رشوه، شهادت، عفو، سوگند، قصاص، مجازات و انواع آن. قاضی نیز به عنوان اصلی‌ترین رکن نظام قضایی باید دیندار، عادل، اعلم، عاقبت اندیش و مخالف رشوه‌خواری باشد. از نتایج تطبیقی بدست آمده اینکه اکثر مفاهیم استخراج شده علاوه بر مطابقت با مواد نظام حقوقی معاصر، امروزه هم کاربرد خاص خود را دارند.

کلیدواژه‌ها

تطبیق؛ مفاهیم حقوقی؛ کلیله و دمنه؛ گلستان؛ جمهوری اسلامی

مراجع

اردبیلی، محمدعلی. ۱۳۷۸ش، حقوق جزای عمومی، ج2، چ دوم، تهران: نشر میزان.

افراسیابی، محمداسماعیل. 1376ش، حقوق جزای عمومی، ج اول، تهران: نشر اگه.

ایمانی، عباس. ۱۳۸۲ش، جرم شناسی در ادبیات، تهران: آرویج.

جعفری لنگرودی، محمدجعفر. 1367ش، دائرة المعارف علوم اسلامی، تهران: نشر مرکز.

حبیب‌زاده، محمدجعفر. 1384ش، خیانت در امانت در حقوق‌کیفری ایران، تهران: سمت.

راوندی، مرتضی. 1359ش، تاریخ اجتماعی ایران، تهران: امیرکبیر.

سعدی، مصلح الدین.1381ش، گلستان، به کوشش خطیب‌ رهبر، تهران: نشر صفی علیشاه.

شهید ثانی، زین‌الدین. 1386ش، ترجمه و توضیح لمعه، قم: حقوق اسلامی.

صانعی، پرویز. ۱۳۸۲ش، حقوق جزای عمومی، تهران: طرح نو.

صفاری، علی. ۱۳۸۷ش، کیفرشناسی، تهران: جنگل.

فیض، علیرضا. ۱۳۷۳ش، تطبیق در حقوق جزای عمومی، تهران: نشر ارشاد اسلامی.

قانون مجازات اسلامی(کلیات، حدود، قصاص، دیات، تعزیرات و...)، مصوب 1392ش.

کاتوزیان، امیر ناصر. 1387ش، مقدمهعلمحقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار.

کلانتری، کیومرث. ۱۳۷۵ش، اصل قانونی جرائم و مجازات‌ها، بابلسر: دانشگاه مازندران.

گلدوزیان، ایرج. ۱۳۶۸ش، حقوق جزای عمومی ایران، چ دوم، تهران: دانشگاه تهران.

مالوری، فیلیپ. 1381ش، ادبیاتوحقوق، ترجمه کلانتریان، چاپ اول، تهران: آگه.

مجلسی، محمدباقر. 1403ق، بحار الانوار، بیروت: دار الحیاء.

نصرالله ‌منشی، ابوالمعالی. 1371ش، کلیله و دمنه،تصحیح مینوی، تهران: دانشگاه تهران.

نوربها، رضا. 1387ش، زمینه حقوق جزای عمومی، تهران: دادآفرین.

ولیدی، محمدعلی صالح. 1371ش، حقوق جزای عمومی، جلد دوم، تهران: سمت.

 

مقالات

کاتبی، حسینقلی. 1353ش، «ادبیاتحقوقییاحقوقدرادبیاتفارسی2»، مندرج در نشریه کانون وکلا، شماره 132، صص 106- 156.

معرفت، محمدهادی. 1387ش، «وقف میراث جاویدان»، فصلنامه میراث جاویدان، شماره 18، صص 40- 32.