سجال شعری به سبک تراژدی در شعر یحیی سماوی و محمد مهدی جواهری

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 14، شماره 55، مهر 1399، صفحه 177-194   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

محمد اعتمادی^*

استادیار زبان و ادبیات عرب، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام-ایران

چکیده

شکی نیست که کشور عراق در دوران معاصر تاریخی بر فراز و نشیب داشته است، از سال 2003م که از سوی آمریکا و هم پیمانانش مورد حمله و اشغال قرار گرفت، حکومت ظالمانه صدام به پایان رسید، و مردم عراق بعد از سال‌ها تحریم، ستم، و بیچارگی وارو دورانی جدید گشتند که مظاهرش اشغال استعمارگری جدید آمریکا بود. شعرای عراقی به صدای فریاد و ستمدیدگان گوش فرادادند، و واکنش‌های مختلفی جهت مقاومت و پایداری ابراز کردند. یحیی سماوی یکی از شعرای عراقی که توانسته است، و در اشعارش نقش مثبتی در راستای بیداری مردم و رجال سیاست عراق از غفلت و سستی در قبال اشغالگر و چپاول‌های آن بازی کند. یحیی سماوی در قصاید مختلف سجال‌ها و چالش‌های شعری به وجود آورد، که طرف این سجا‌ل‌ها هم آمریکائی‌ها بودند و هم بعضی از سیاستمداران خائن و منفعت طلب، شاعر با سبک خاصی توانسته است مصائب و بدبختی‌های کشورش را به عنوان تراژدی دردناک ارائه نماید. اما سجال‌های شعری جواهری که تقریباً نصف قرنی از نظر زمانی با سماوی سابق‌تر بوده است، کاملاً از لحاظ سبک و شیوه طرح مختلف بوده است، اگرچه در هدف مشترک بوده‌اند. جواهری سجال‌هایش قرن بیستمی است، اما سماوی شعرش منحصر به زمان خویش است.

کلیدواژه‌ها

یحیی سماوی؛ سجال شعری؛ تراژدی؛ مقاومت

مراجع

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار صادر.

احمد یوسف، عبدالفتاح. 2014م، الخطاب السجالی فی الشعر العربی، بیروت: دار الکتاب الجدیدة.

جر، خلیل. 1386ش، فرهنگ لاروس، ترجمه حمید طبیبیان، ج2، تهران: مؤسسه امیرکبیر.

الجواهری، محمد مهدی. 1986م، الجواهری فی العیون من اشعاره، دمشق: دار طلاس للدراسات والنشر.

حاتم، عمید. 1381ش، فرهنگ عمید، ج2، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.

سماوی، یحیی. 2003م، زنابق بریة، التنفیذ والطباعة، با کوشش حسین علی جراوی.

سماوی، یحیی. 2006م، قلیک .. لاکثیرهن، با کوشش سلیم فیلی، استرالیا.

سماوی، یحیی. 2008م، مسبحة من خرز الکلمات، چاپ اول، دمشق: دار التکوین.

سماوی، یحیی. 2008م، البکاء علی کتف الوطن، چاپ اول، دمشق: دار التکوین.

سماوی، یحیی. 2009م، شاهده قبر من رخام الکلمات، دمشق: دار التکوین.

صوله، محمد. 2007م، الحجاج فی القرآن من خلال خصائصه الاسلوبیة، بیروت: دار الفارابی.

العزاوی، ابوبکر. 2010م، حوار حول الحجاج، مغرب: دار البیضاء- دار الاحمدیة للنشر.

معلوف، لویس. 1377ش، المنجد، ترجمه احمد سیاح، ج1، تهران: انتشارات اسلام.

نجار، محمد. 2009م، وب سایت شخصی mohamednajar.org

 

مقالات

ایروانی، ایه سعید. 1388ش، «عملیات آمریکا در عراق و تأثیر آن بر ایران»، فصلنامه روابط بین المللی خارجی، شماره دوم، ص184. 

بلوای رسول، آباد مرضیه. 2013م، «استدعاء شخصیه الامام الحسین(ع) فی شعر یحیی السماوی»، مجله الجمعیة العلمیة الایرانیة للغة العربیة وآدابها، شماره 27، ص16.

حسن، عبید. 2009م، «فی تحلیل الخطاب السجالی»، مجله الفصول، شماره 75، الهیئة المصریة للکتاب.

قاسم، محمدعلی. 1389ش، «بازیگران مؤثر بر عراق آینده»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره اول، ص85.

معروف، یحیی. 1391ش، «دراسة وتحلیل المضامین الشعریة للشاعر یحیی سماوی»، مجلة اللغة العربیة وآدابها، شماره 14، ص153.