بررسی تطبیقی عناصر ادبیات مقاومت در شعر جابر محمد جابری و فرخی یزدی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 14، شماره 55، مهر 1399، صفحه 319-343   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

روح الله تقی زاده¹؛ سیداکبر غضنفری²؛ محمد جنتی فر³

¹دانشجوی دکتری تخصصی زبان و ادبیات عرب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، ایران

²استادیار و عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عرب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، ایران

³دانشیار و عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عرب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، ایران

چکیده

ادبیات مقاومت، شاخه‌ای از ادبیات متعهد و التزام است که تحت تأثیر شرایطی چون اختناق، استبداد داخلی، نبود آزادی‌های فردی و اجتماعی و... شکل می‌گیرد. در دو کشور ایران و عراق با توجه به اوضاع سیاسی و اجتماعی آن‌ها، این نوع ادبیات جایگاه ویژه‌ای یافته است. مقاومت و پایداری مردم عراق نیز قابل توجه است و به خوبی در آثار شاعران و نویسندگان عراقی نمود دارد. جابر محمد جابری مشهور به مدین الموسوی از جمله شاعران معاصر عراقی است که شاهد ظلم، استبداد و استعمار بوده است. فرخی یزدی شاعر مشروطه از جمله شاعران ایرانی است که با شعر خود به دفاع از ملت خود در برابر بیگانگان و ظلم و ستم داخلی پرداخته است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که مضامین وطن دوستی و غیرت ملی، دعوت به مبارزه طلبی و جانفشانی، اعتراض به مسائل داخلی، امید به رهایی و تلاش برای آزادی و دعوت به وحدت از مضامین مشترک در شعر دو شاعر است. این پژوهش، ضمن بیان مضامین ادبیات مقاومت در شعر هر دو شاعر، به مقایسه این مضامین در شعر آن‌ها پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

ادبیات مقاومت؛ جابر محمد جابری؛ فرخی یزدی؛ ‌ ادبیات مقاومت

مراجع

قرآن کریم.

اشتر، صالح. 1960م، فی شعر النکبة، چاپ اول، دمشق: مطبعة جامعة دمشق.

جابرى، جابر. 2010م، دیوان(مختارات 1978-2008م)، عراق: مؤسسة آفاق للدراسات والأبحاث العراقیة.

جیوسی، سلمی الخضـراء. 2007م، الاتجاهات والحرکات فی الشعر العربی الحدیث، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة.

حسام پور، سعید و احمد حاجبی. 1387ش، سهم ادبیات پایدارى در کتاب‌هاى درسى، نامه پایداری، به کوشش دکتر احمد امیری خراسانی، تهران: بنیاد حفظ و نشر ارزش‌های دفاع مقدس.

خضر، عباس. 1986م، ادب المقاومة، قاهره: دار الکاتب العربی.  

سنگری، محمدرضا. 1380ش، نقد و بررسی ادبیات منظوم دفاع مقدس، تهران: پالیزان.

سیدی، سید حسین. 1390ش، نیما و نازک الملائکة، بررسى تطبیقى نظریه ادبى، مشهد: ترانه.

شورل، ایول. 1386ش، ادبیات تطبیقی، ترجمه طهمورث ساجدی، تهران: امیرکبیر.

عبّاس، احسان. 1978م، اتّجاهات الشعر العربی المعاصر، کویت: عالم المعرفة.

فرخی یزدی، محمد. 1369ش، دیوان اشعار، حسین مکی، تهران: امیرکبیر.

فرخی یزدی، محمد. 1376ش، دیوان فرخی یزدی، حسین مکی، تهران: نشر جاویدان.

فرخی یزدی، محمد. 1378ش، دیوان اشعار، حسین مکی، تهران: امیرکبیر.

کاکائی، عبدالجبار. 1380ش، بررسى تطبیقى موضوعات تطبیقى در شعر ایران و جهان، تهران: پالیزان.

کیالی، عبدالرحمن. 1975م، الشعر الفلسطینى فینکبةفلسطین، چاپ اول، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.

لک، منوچهر. 1384ش، ایران زمین در شعر فارسی، تهران: مؤسسه مطالعات ملی.

محمد، محمد صادق. بی تا، معجم المقالاتالحسینیة، لندن: المرکز الحسینی للدراسات.

مرهون، حسین. 2009م، حوار مع الجابرى، ملتقی البحرین.

هاشم رشید، هارون. بی تا، الشعر المقاتل فی الأرضالمحتلة، بیروت: المکتبة العصریة.

 

مقالات

جابری. 1999م/1420ق، مجلة القصب، العدد الثامن عشر، السنة الرابعة، بیروت، لبنان، صص51-64.

رفیعی، یدالله و رمضان رمضانی. 1392ش، «اندیشه دینی در اشعار ملک الشعرای بهار و احمد صافی النجفی»، مجله مطالعات ادبیات تطبیقی جیرفت، شماره 25، صص71-49.

فدوی، طیبه و مسعود باوان پوری. 1396ش، «مقایسه جلوه‌های ادبیات مقاومت در شعر علی فوده و فرخی یزدی»، مجله مطالعات ادبیات تطبیقی جیرفت، شماره 44، صص71-101.

 

سایت‌هاى الکترونیکى

www.bahrainonline.org

www.alnoor.se/article.aspid