بررسی نیمرخ هوشی، شخصیتی و خلاقیت دانش‌آموزان تیزهوش تحصیلی

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 41، شهریور 1400، صفحه 1-22   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

انسیه ابراهیم¹؛ علی اکبر ارجمندنیا^{* 2}؛ مسعود غلامعلی لواسانی³؛ غلامعلی افروز⁴

¹دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران ‏

²دانشیار گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشگاه تهران، ایران‏

³دانشیار گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره، دانشگاه تهران، ایران‏

⁴استاد ممتاز گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشگاه تهران، ایران‏

چکیده

     هدف: هدف اصلی این پژوهش «بررسی نیمرخ هوشی، شخصیتی و خلاقیت دانش­آموزان تیزهوش تحصیلی»  بود .
     روش: پژوهش حاضر توصیفی از نوع زمینه ­یابی است. از تمامی دانش‌آموزان مدارس سمپاد شهر تهران که حدود 5000 نفر بودند؛ با استفاده از روش نمونه ­گیری خوشه­ای طبقه­ای تعداد 120 نفر (60 نفر پسر و 60 نفر دختر) به­ عنوان نمونه انتخاب شدند. از نسخه نوین هوش ­آزمای تهران- استانفورد – بینه، فرم بازسازی شده، پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه­ سوتا-نوجوان و آزمون خلاقیت عابدی برای جمع ­آوری داده­ها استفاده شد.
     یافته‌ها: یافته ­ها نشان داد که این گروه از دانش ­آموزان از لحاظ هوش متبلور، حافظه فعال و پردازش دیداری -فضایی در سطح تیزهوش قرار داشته و آسیب­های روانی بیشتری را تجربه می­کنند. به علاوه، از میزان خلاقیت بالاتری برخوردارند.
     نتیجه‌گیری: احتمالاً اضطراب دانش‌آموزان تیزهوش به دلیل انتظاراتی که از آنها می‌رود، بالا است. همچنین، با توجه به یافته‌ها، خلاقیت دانش‌آموزان تیزهوش نسبت به دیگر دانش‌آموزان بالا بوده و توانایی شناختی فزاینده‌ای را در بسط و پس از آن، ابتکار و سپس سیالی دارند و می‎توان با افزایش ابتکار، انعطاف‌پذیری و تدوین برنامه‌های آموزشی مناسب، خلاقیت و نوآوری این گروه از دانش‌آموزان را افزایش داد.

کلیدواژه‌ها

نیمرخ هوشی؛ نیمرخ شخصیتی؛ خلاقیت؛ دانش‌آموزان تیزهوش تحصیلی

مراجع

احمدوند محمدعلی. (1391). روان‌شناسی کودکان استثنایی. تهران: دانشگاه پیام نور.

ارجمند نیا، علی اکبر؛ افروز، غلامعلی؛ تقی زاده، حسین؛ قاسم زاده،سوگند و اسدی، راضیه.(1392) بررسی مقایس‌های خودکارامدی و سلامت روان درمیان دانش‌آموزان تیزهوش و عادی. مجله مطالعات ناتوانی، 3(1)،27-38.

ارقبایی، محمد؛ قلعه نوری، فریبا وخوارزمی رحیم آبادی، رحمت‌الله .(1396) مقایسه دانش‌آموزان تیزهوش و عادی شهر مشهد. سومین کنفرانس دانش و فناوری علوم تربیتی، مطالعات اجتماعی و روانشناسی ایران.

اژدربین ، مریم. (1396) بررسی نیمرخ هوشی، پیشرفت تحصیلی و شخصیتی دانش‌آموزان نوجوان مدارس تیزهوشان منطقه 2  تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر

افروز،غلامعلی و کامکاری، کامبیز. (1397)  مبانی روان‌شناختی هوش و خلاقیت (تاریخچه،  نظریه‌ها و رویکردها). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

اکبری، سپیده. (1397) بررسی نیمرخ هوشی، شخصیتی و خلاقیت دانش­آموزان مدارس سمپاد شهر تهران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.

امرایی ، فروزان؛ قدم پور، عزت اله؛ شریفی، طیبه و غضنفری، احمد.(1398) مقایسه تأثیر آموزش مهارتهای وسعت بخشی تفکر و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی بر خلاقیت(سیالی، ابتکار، انعطاف پذیری، بسط) دانش‌آموزان. فصلنامه علمی-پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8 ( 4) :97 – 128.

امیری، شعله.(1385) بررسی و مقایسه عوامل شخصیت در دانشجویان استعدادهای درخشان و غیراستعدادهای درخشان دانشگاه اصفهان، مجله پژوهش­های تربیتی و روان­شناختی، سال دوم، شماره 2 ، 1-16.

رجبی، فهیمه و شیرعلی، عبدالهانی. (1395) مقایسه و بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی وسلامت روان در دانش‌آموزان دخترمدارس عادی و تیزهوش شهرستان آباده.دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 63:115-107.

رضایی ، علی محمد؛ ابراهیمی قوام، صغری؛ دلاور، علی و رضایی ، نورمحمد.(1393) پیش بینی خلاقیت بر اساس ویژگی‌های شخصیتی. فصلنامه علمی-پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 3 ( 4) ،1 – 19.

شکوهی امیرآبادی، لیلا ؛ دلاور،علی؛ عباسی سروک، لطف اله وکوشکی، شیرین.( 1397 ) تحلیل محتوای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بر اساس خلاقیت و شادکامی. فصلنامه علمی- پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8 ( 3) ،162 – 192.

شکوهی یکتا، محسن و پرند، اکرم .(1389) روانشناسی وآموزش تیزهوشان، تهران: انتشارات تیمورزاده طبیب.

شهرآرای،مهرناز؛ سیدان، ابوالقاسم و فرزاد، ولی ا....( 1381) تحلیل خلاقیت در کودکان معرفی آزمون تفکر خلاق در عمل و حرکت.مجله روانشناسی و علوم تربیتی،(2):191-211.

شهریاری احمدی، منصوره؛ افروز، غلامعلی؛ پاشاشریفی، حسن و دوایی، مهدی. (1391) مقایسه خلاقیت و سلامت روانی دانش‌آموزان تیزهوش و عادی. فصلنامه تحقیقات روانشناختی، 4(15): 69-81.

طاهر، محبوبه؛ بخشی­پور، باب­اله؛ مجرد، آرزو وکوچک­پور، مریم.(1394) مقایسه هوش هیجانی و خلاقیت دانش­آموزان تیزهوش و دانش­آموزان با هوش متوسط، فصلنامه تحول روان­شناختی کودک، 2(1).، 55-66.

عشور نژاد ، فاطمه ؛کدیور ، پروین و حجازی ، الهه.(1396) رابطه عاملیت، برنامه‌ریزی و فرهنگ مدرسه با بهزیستی روان شناختی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان عادی و تیزهوش.فصلنامه پژوهش‌های نوین روانشناختی ، 12(47) :79-106

 غلامعلی لواسانی، مسعود؛  صفایی راد، ایرج و افروز، غلامعلی (1397). بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی مادران با سلامت روان و خلاقیت فرزندان دختر. پژوهش نامه زنان، پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی، 9(1) : 101- 122.

 قدرتی، مهدی. (1389) مقایسه خلاقیت دانش‌آموزان دختر تیزهوش مدارس استعدادهای درخشان، غیرانتفاعی و دولتی، فصلنامه علوم رفتاری، 2(6)، 131-151.

 قسوره، مهدی؛ حسامی، حمیده و قسوره، امین .(1395) مقایسه ویژگی‌های شخصیتی و اضطراب ریاضی در دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه دوم، کنفرانس‌های آموزش ریاضی ایران وابسته به اتحادیه انجمنهای معلمان ریاضی ایران، دوره 1، شماره 1001، 55-66

قنبری پناه ، افسانه ؛ همرنگ ،حمید؛ ابوالمعالی الحسینی ، خدیجه وسپاه منصور،مژگان.(1398) تبیین رابطه بین خلاقیت و سازگاری تحصیلی دانش‌آموزان بامیانجیگری انگیزش تحصیلی. نشریه علمی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی.9(3):25-60.

نصیران، صدیقه و ایروانی، محمدرضا. (1395) بررسی مشکلات دانش‌آموزان تیزهوش در مدارس استعدادهای درخشان از نظر دانش‌آموزان و والدین، فصلنامه مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 2(1) ، 85-98.

ولی­زاده،سمیه؛ ارجمندنیا،علی­اکبروحسینی،افضل­السادات.(1396) تاثیرآموزش خودتنظیمی هیجانی برکاهش مشکلات رفتاری تیزهوشان با موفقیت تحصیلی پایین، مجله اختلال­های رفتاری و یادگیری، 1(1)، 1-13.

یارمحمدی، زهره؛ عرب زاده، مهدی وکدیور، پروین. (1395). نقش هوش موفق، خرد و خلاقیت در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان تیزهوش و عادی، فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهشنامه تربیتی، 11(48)، 151-166.

 

Anderson, L.W. & Krathwohl, D.R. (2013). A taxonomy for learning, teaching, and assessing (A revision of Blooms taxonomy of educational objectives). New York: Longman.

Aichouni M, Tauahmia, M; ALghamdi, A; Aitmessaoudene, N; Alhamal, R.M& Alghouamy, A.(2015). Creativity and innovation among gifted Saudi students: an empirical study. Procedia-social and behavioral sciences, 195, 1371-1379.

Bates-Krakoff, J.; McGrath, R. E.; Graves, K., and Ochs, L., (2016), Beyond a deficit model of strengths training in schools Teaching targeted strength use to gifted students, Gifted Education International, 1-16.

Dombrowski; Stefan C., Watkins; Marley W., Brogan; Michael J, (2009), An Exploratory Investigation of the Factor Structure of the Reynolds Intellectual Assessment Scales (RIAS), Journal of Psychoeducational Assessment, Volume 27, Number 6, 494-507.

Glăveanu, Vlad Petre (2018). Educating which creativity?, Thinking Skills and Creativity, 27, 25–32

Guignard, J-H., Kermarrec, S., Tordjman, S., (2015), Relationships between intelligence and creativity in gifted and non-gifted children. In Press, Corrected Proof — Note to users.

Hornstra, Lisette, Bakx, Anouke, Mathijssen Sven, Denissene, Jaap J.A.(2020), Motivating gifted and non-gifted students in regular primary schools: A self determination prspective, Learning and Individual Differences 80 (2020) 101871

Johnson; L.J, Karnes; M., & Carr; V., (1997), Providing Services to Children with Gifts and Disabilities: a Critical need, In N.Colangelo & G. Davis (Eds.), Handbook of Gifted Eeucation (pp: 516-527), 2nd Ed, Boston: Allyn and Bacon.

Kearney; Kathi. M. A, Ed, Barbara; J. & Gilman; M. S, (2004), Assessment and Testing: What About The SB5, WISC-IV and Other Tests?, March 20 th & 21 st.

Kimberly; E, Ward, (2005), Assessing Pre Scholars Cognitive Performance on the KABC-II and The SB-IV, Ball State University.

Kuo; Ching-Chih, Maker; June, Su; Fang- Liu., Hu; Chun., (2010), Identifying Young Gifted Children and Cultivating Problem Solving Ablities and Multiple Intelligences, Learning and Individual Differences, 20, 365-379.

Mattaa, Michael, Grittia, Emanuela Saveria, Lang, Margherita. Personality assessment of intellectually gifted adults: A dimensional trait Approach (2019). Learning and Individual Differences 80 (2019).

Mofield, E. (2019). Understanding underachievement: mindset, perfectionism, and achieves attitudes among gifted students. Journal for the education of the gifted, 42(2): 107-134. Doi: 10.117710162353219836737.

Oleg, A.D. (2019). Significance of Aristitole teacing practice for modern education .Teacher education in the 21st century. Rignald       Botshabeng Monyai. Intech open.

Peterson, J. S., (2009), Myth 17: Gifted and talented individuals do not have unique social and emotional needs, The Gifted Child Quarterly, 53(4), 280.

Plucker; J. A., & Beghetto; R. A., (2015), Introduction to the special issue, Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 9 (2), 115.

Restak; R., (1986). The Infant Mind, Garden City, NY: Doubleday.

Roid; H, Gale, (2005), Manual Stanford Binet, Intelligence Scales for Early Childhood, Fifth Edition, Riverside Publishing a Houghton Mifflin Company.

Sternberg, R.J. (2000). Successful intelligence: a unified view of giftedness. In C.F.M. Van Lieshout and P.G. Heymans (Eds.), Developing talent across the life span. Hove: Psychology Press.

Sternberg, R.J., & Jarvin, Linda. Grigorenko, Elena L.(2011) Explorations in Giftedness. NewYork: Cambridge University Press

 Sternberg, R.J., & Jarvin, Linda. Grigorenko, Elena L.(2012) Explorations in Giftedness. NewYork: Cambridge University Press.

 Sternberg, R.J., and Lubart, T.I. (1996). Defying the crowd: cultivating creativity in a culture of conformity. New York: Free Press.

Warne, R. (2016). Five reason to put the g back into giftedness: an argument for a applying the cattle-horn-carroll theory of intelligence to gifted education research and   practice. Gifted child quarterly. 60:3-15.