شناسایی عوامل موثر بر کارآفرینی آموزشی در دانشگاه های دولتی کشور

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 37، شهریور 1399، صفحه 209-244   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

وحید سلطانزاده^{* 1}؛ محمد رضا اردلان²؛ سیروس قنبری³

¹دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان ایران‏

²دانشیار و عضو هیات علمی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان، ایران

³عضو هیات علمی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان، ایران

چکیده

زمینه: یکی از مباحثی که ضرورت توجه به آن در نظام آموزش عالی احساس می شود کارآفرینی آموزشی است، دانشگاه ها برای اینکه بتوانند به عنوان یک عنصر کلیدی در راستای توسعه همه جانبه کشور گام بردارند نیازمند توسعه کارآفرینی آموزشی و شناسایی عوامل موثر بر آن هستند.
هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر کارآفرینی آموزشی در دانشگاه های دولتی کشور انجام شد.
روش: روش تحقیق آمیخته (کیفی – کمی) بود، در بخش کیفی از روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی و در بخش کمی از روش توصیفی-پیمایشی بهره گرفته شد. نمونه آماری در بخش کیفی متخصصان و صاحب نظران حوزه کارآفرینی، مدیریت آموزشی، برنامه ریزی آموزشی و برنامه ریزی درسی و مدیریت آموزش عالی در کشور بود و جامعه آماری در بخش کمی شامل تمامی دانشجویان گروه علوم تربیتی دانشگاه های دولتی کشور بود. روش نمونه گیری در بخش کیفی هدفمند و در بخش کمی خوشه ای به صورت چند مرحله ای بود که تعداد 225 نفر به عنوان نمونه آماری جهت بررسی انتخاب شدند. برای تعیین حجم نمونه مورد نظر از فرمول کوکران استفاده شد. ابزار گردآوری داده های پژوهش در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختار یافته و در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته بود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه مورد تایید متخصصان و اساتید قرار گرفت، مقدار شاخص های نسبت روایی محتوایی یا CVR برابر با 79/0 و شاخص روایی محتوایی یا CVI61/0 به‌دست آمد پایایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ 90/0 محاسبه شد. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق تحلیل عاملی اکتشافی در نرم افزار SPSS21 انجام شد.
یافته ها: بر اساس نتایج پژوهش شش عامل ساختار اقتصادی(3 عامل فرعی)، ساختار فرهنگی (3 عامل فرعی)، ساختار اجتماعی(2 عامل فرعی)، ساختار آموزشی(4 عامل فرعی)، ساختار محیط بیرونی(2 عامل فرعی) و ویژگی های فردی(2 عامل فرعی) موثر بر توسعه کارآفرینی آموزشی در دانشگاه های دولتی شناسایی شد.
نتیجه گیری: نتایج نشان داد که کارآفرینی آموزشی تحت تاثیر عوامل مختلفی هستند این عوامل در شش حوزه کلان اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، محیط بیرونی و فردی گسترده شده است.

کلیدواژه‌ها

کارآفرینی؛ کارآفرینی آموزشی؛ دانشگاه های دولتی

مراجع

ابراهیم آبادی، ریحانه؛ طاهرپور، فاطمه و عسگری، علی(1398)، نقش حمایت خانواده و دانشگاه در خلاقیت و ریسک پذیری دانشجویان ارشد و دکتری دانشگاه بیرجند با میانجی گری امید، نشریه علمی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 9(2): 103-132.

اجاقی، صبا؛ رضایی، بیژن؛ نادری، نادر و جعفری، حبیب(1395)، ارائه ی الگوی مفهومی مولفه‌های خرد و کلان نظام آموزش کارآفرینی، نشریه کارآفرینی در کشاورزی، 3(4): 39-54.

اردلان، محمدرضا و سلطانزاده، وحید(1394)، تأثیر پذیری کارآفرینی اجتماعی از رهبری هوشمند با نقش میانجی یادگیری سازمانی، نشریه توسعه کارآفرینی، 8(3):498-512.

پای خسته، پریسا؛علم بیگی، امیر و بطاحی، سیدسمیه(1396)، بررسی شایستگی های مورد نیاز توسعه کارآفرینی پایدار در آموزش عالی کشاورزی، فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 40(1): 32-43.

چاوشی نجف آبادی، زهره و داودی، سید محمدرضا(1398)، شناسایی عوامل مؤثر بر کارآفرینی آموزشی: مطالعه موردی هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش شهرستان نجف آباد، فصلنامه برنامه درسی ایران، 14(52): 91-130.

حجازی ، اسد؛ نوه ابراهیم ، عبدالرحیم؛ بهرنگی، محمد رضا و زین آبادی، حسن رضا(1394)، شناسایی عوامل تاثیرگذار بر برنامه‌های توسعه آموزش کارآفرینی در نظام آموزش عالی ایران (چهارچوبی برای برنامه ریزی اجرا و ارزیابی)، فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 6(1): 229-240.  

حسین زاده، فریده(1397)، شناسایی عوامل مؤثر بر قصد کارآفرینی دانشگاهی و ارائه مدل کاربردی آن در دانشکده‌های تربیت بدنی و علوم ورزشی سراسر کشور، پایان نامه دکتری مدیریت ورزشی، دانشگاه ارومیه.

دلیجه، عبدالخالق(1396)، بررسی فرصتها و مانع‌های کارآفرینی برای دانشجویان دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی از دیدگاه کارآفرینان و فارغ‌التحصیلان،  پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه اصفهان.

رضایی، بیژن(1392)، ارائه الگوی کارآفرینی دانشگاهی با تأکید بر ارتباط صنعت و دانشگاه، پایان نامه دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه علامه طباطبائی.

سراوانی، آزاده(1395)، شناسایی و اولویت بندی راهکارهای آموزش کارآفرینی و ارتقاء آن در دانشگاه سیستان و بلوچستان از نظر دانشجویان، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

سیفی، بهنوش(1398)، طراحی الگوی جامع اکوسیستم کارآفرینی دانشگاهی با محوریت نوآوری باز و میزان انطباق دانشگاه رازی با این الگو، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت کارآفرینی، دانشگاه رازی.

شهرکی پور، حسن؛ ندری، خدیجه و شیرمحمدی، رحمان(1389)، بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی با کارآفرینی سازمانی در بین کارکنان دانشگاه لرستان، فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی، 4: 136-109.

عبداللهی، حسین و مقصودی، سمیه(1396)، شناسایی روش‌های اثربخش آموزش کارآفرینی،نشریه مطالعات آموزشی نما، 5(10): 1-20.

علی آبادی، ابراهیم؛ عزیزی، محمد؛ عالم تبریز، اکبر و داوری، علی(1397)، شناسایی موانع اجرای خط و مشی‌های کارآفرینی و نوآوری در برنامه‌های توسعه جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8(3): 95-132.

قربانی، شهاب(1396)، ارائه الگوی تأثیر رهبری هوشمند بر کارآفرینی سازمانی با نقش میانجی فرهنگ سازمانی، پایان نامه دکتری مدیریت کارآفرینی، موسسه مدیریت دولتی کرمانشاه.

مرزبان، شیرمراد؛ مقیمی، سید محمد و عربیون، ابوالقاسم(1389)، تأثیر جو کارآفرینی سازمانی بر رفتار کارآفرینانه مدیران، فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، 21: 25-1.

ملاعلیا، مرجان(1397)، مبانی کارآفرینی: دوره‌های کاردانی و کارشناسی دانشگاه‌ها، تهران: نشر سخنوران.

موسوی، سید حسین؛ صالحی عمران، ابراهیم؛ فراستخواه، مقصود و توفیقی، جعفر(1396)،ارائه مدل توسعه دانشگاه کارآفرین در ایران، فصلنامه آموزش مهندسی ایران،19(76): 1-28.

نادری بنی، ناهید(1392)، بررسی نقش فعالیتهای اصلی و پشتیبانی دانشگاهی در کارآفرینی دانشگاه‌های دولتی ایران و ارائه الگوی دانشگاه کارآفرین، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه اصفهان.

یوسفی، سمیه(1395)، بررسی نقش آموزش دروس کارآفرینی در ارتقاء و اثر بخشی و ایجاد و توسعه مشاغل دانشجویان واحد تهران(شمال،مرکز،جنوب)، پایان نامه کارشناسی راشد مدیریت اجرایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

Alaref, J., Brodmann, S., & Premand, P.(2020). The medium-term impact of entrepreneurship education on labor market outcomes: Experimental evidence from university graduates in Tunisia, Labour Economics, 101-115.

Antal, N., Kingma, B., Moore, D., & Streeter, D.(2014). University-Wide Entrepreneurship Education, in Sherry Hoskinson , Donald F. Kuratko (ed.) Innovative Pathways for University Entrepreneurship in the 21st Century (Advances in the Study of Entrepreneurship, Innovation & Economic Growth, Volume 24) Emerald Group Publishing Limited:227 -235.

Cantu-Ortiz, F.J., Galeano, N., Mora-Castro, P., & Fangmeyer, J.(2017). Spreading academic entrepreneurship: Made in Mexico, Business Horizons; 60(4): 541-550.

Civera, A., Meoli, M., & Vismara, S.(2020). Engagement of academics in university technology transfer: Opportunity and necessity academic entrepreneurship, European Economic Review, 123: 103-114.

Cope, J. (2005). Toward a dynamic learning perspective of entrepreneurship. Entrepreneurship, Theory and Practice; 29(4):373–398.

Din, D.H., Anuar, A.R., & Usman, M.(2016). The Effectiveness of the Entrepreneurship Education Program in Upgrading Entrepreneurial Skills among Public University Students, Procedia - Social and Behavioral Sciences;224(2): 117-123.

Fichter, K., & Tiemann, I.(2018). Factors influencing university support for sustainable entrepreneurship: Insights from explorative case studies, Journal of Cleaner Production, 175: 512-524.

Fini, R., Grimaldi, R., & Meoli, A.(2020). The effectiveness of university regulations to foster science-based entrepreneurship, Research Policy, 25: 104-113.

Fischer, B.B., Moraes, A.D., & Schaeffer, P.B.(2019). Universities' institutional settings and academic entrepreneurship: Notes from a developing country, Technological Forecasting and Social Change, 147: 243-252.

Fuentelsaz, L., González, C., Maícas, J.P. & Montero, J.(2015). How different formal institutions  affect  opportunity and  necessity  entrepreneurship,  BRQ Business Research Quarterly ; 18: 246-258

Gurau, G., & Dana, L.P.(2018). Environmentally-driven community entrepreneurship: Mapping the link between natural environment, local community and entrepreneurship, Technological Forecasting and Social Change;129(2): 221-231.

Hadi, C., Wekke, I, S. & Cahaya, A.(2015). Entrepreneurship and Education: Creating Business Awareness for Students in East Java Indonesia, Procedia - Social and Behavioral Sciences; 177: 459-463.

Hagg, G., &Scholin, T.(2018). The policy influence on the development of entrepreneurship in higher education: A Swedish perspective, Education + Training, 60(7): 656-673.

Hess, F.. M, & Kappan, P. D. (2007).The Case for Educational Entrepreneurship: Hard Truths about Risk, Reform, and Reinvention. Bloomington;89(2): 21-29.

Hess, F..M, & Hassel, B. C.(2015). Fueling Educational Entrepreneurship: Addressing the Human Capital Challenge. Journal of Entrepreneurship.15 (2):97-114.

Hobikoglu, E.H., &  Sanli, B.(2015). Comparative Analysis in the Frame of Business Establishment  Criteria and Entrepreneurship Education from the Viewpoint of Economy Policies Supported By Innovative Entrepreneurship , Procedia - Social and Behavioral Sciences,  195 , pp 1156 – 1165.

Hong, Z., Hong,T., , Cui,Z. & Luzhuang,W. (2012). Entrepreneurship Quality of College Students Related to Entrepreneurial Education. Energy Procardia; 17(1):1907-1913.

Hoppe, M., Westerberg, M., & Leffler, E.(2017).Educational approaches to entrepreneurship in higher education: A view from the Swedish horizon, Education + Training;59(7): 751-767.

Hynes, B., Costin, Y., & Birdthistle, N.  (2011). Practice-based learning in entrepreneurship education: A means of connecting knowledge producers and users, Higher Education, Skills and Work-based Learning; 1(1):16-28.

Kakouris, A., & Georgiadis, P. (2016).Analyzing education entrepreneurship: a bibliometric survey pattern, Journal of Global Entrepreneurship Research; 6(6): 1-18.

Kakouris, A., & Ketikidis, P. (2012). Editorial: Poles of innovative entrepreneurship: A triple nexus. International Journal of Innovation and Regional Development; 4(3/4): 197–203.

Kline, R.B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. Second Edition, New York:  The Guilford Press.

Man, W. Y. T. (2018). Clarifying the domain of educational entrepreneurship: Implications for studying leadership, innovation and change.

Martin,C., &  Iucu, R.B.(2014). Teaching Entrepreneurship to Educational Sciences Students, Procedia - Social and Behavioral Sciences; 116 (3): 4397-4400.

Miranda, F., Chamorro-Mera, A., & Rubio, S.(2017). Academic entrepreneurship in Spanish universities: An analysis of the determinants of entrepreneurial intention, European Research on Management and Business Economics; 23(2): 113-122.

Musoke, G. G., &Badru, M. (2019). Educational Entrepreneurship (EE): Delineating and Highlighting Its Domain, Importance and Feasibility in Uganda's Context. Journal of Education and Learning, 12(1), 126-136.

Neergaard, H., Tanggaard, L., Krueger, N.F., & Robinson, S. (2012). Pedagogical interventions in entrepreneurship from behaviourism to existential learning. ISBE conference 2012. Dublin. http://www.isbe.org.uk/content/assets/2.

Omer Attali, M., & Yemini, M. (2017). Initiating consensus: Stakeholders define entrepreneurship in education. Educational review, 69(2), 140-157.

Omri, A., & Afi, H.(2020). How can entrepreneurship and educational capital lead to environmental sustainability?, Structural Change and Economic Dynamics, 54: 1-10.

Oplatka, I.(2014).Understanding teacher entrepreneurship in the globalized society: Some lessons from self-starter Israeli school teachers in road safety education, Journal of Enterprising Communities: People and Places in the Global Economy;8(1):20-33.

Renault, C. S., (2006). Academic Capitalism and University Incentives for Faculty Entrepreneurship"; Journal of Technology Transfer; 31: 227-239.

Rengiah, P. (2013). Effectiveness of entrepreneurship education in developing entrepreneurial intentions among Malaysian university students.

Scanlan, M. (2011). Organizational Learning in Schools Pursuing Social Justice Fostering Educational Entrepreneurship and Boundary Spanning. Scholar-Practitioner Quarterly; 5(4):328-346.

Shane, S. A. (2018). Academic entrepreneurship: University spinoffs and wealth creation. Edward Elgar Publishing.

Stam E. & Stel, A.V. (2011). Types of Entrepreneurship and Economic Growth, Entrepreneurship, Innovation and Economic Development;28 (4): 75-95.

Vilcova, N. & Dimitrescub, M.(2015). Management of Entrepreneurship Education: a Challenge for a Perform ant Educational System in Romania, Procedia - Social and Behavioral Sciences;   203:173 – 179.

Warda, S.H.(2016). New educational services development: Framework for technology entrepreneurship education at universities in Egypt, International Journal of Educational Management; 30(5):698-717.

Wiseman, A.W.(2014). Internationally Comparative Approaches to Innovation and Entrepreneurship in Education, in Alexander W. Wiseman (ed.) International Educational Innovation and Public Sector Entrepreneurship (International Perspectives on Education and Society, Volume 23, Emerald Group Publishing Limited, pp.3 – 31.

Worsham, E. L. (2012). Reflections and Insights on Teaching Social Entrepreneurship: An Interview with Greg Dees^, Academy of Management Learning & Education; 11 (3): 442-452.

Wu, Y.,C., Wu,  T., li, Y.(2017). Impact of using classroom response systems on students' entrepreneurship learning experience, Computers in Human Behavior;21(1): 129-140.

Yildirim, N. and Askun, O.B.,(2012). Entrepreneurship Intentions of Public Universities in Turkey: Going Beyond Education and Research?, Social and Behavioral Sciences; 58 :953 – 963.