بررسی روانکاوانه «نیاز مهرطلبانه» و تفاوت آن با «عشق سالم» در رمان «سهم من» بر اساس نظریه کارن هورنای

مطالعات زبان و ادبیات غنایی

دوره 10، شماره 35، مرداد 1399، صفحه 41-58   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سعیده صمیمی¹؛ پروانه عادل زاده^{* 2}؛ کامران پاشایی³

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد آسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران و عضو باشگاه پژوهشگران جوان

²دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

³استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

چکیده

نقد روانکاوانه نقدی نو در میان نقدهای بینارشته‌ای محسوب می‌شود. در این نقد پژوهشگر یا منتقد می‌کوشد تا زوایای پنهانی، تعارض‌های رفتاری و نشانه‌های روانی موجود در شخصیت مورد نظر را در یک اثر ادبی بکاود تا بدین وسیله شخصیت مورد نظر در متن برای تحلیل مهیا شود. کارن هورنای، پدیده عشق را به سه نوع طبیعی، روان‌رنجورانه و خودانگیخته تقسیم می‌کند و میان ماهیت بی‌اختیاری و خودانگیختگی، تمیز قائل می‌شود. هورنای در نیاز روان‌رنجویانه به عشق بر نظریه‌ی لیبیدوی فروید خرده می‌گیرد وبه اعتقاد هورنای، هسته اصلی این نیاز از اضطراب بنیادی تشکیل می-شود، اضطرابی که زاییده‌ی احساس یاس و تنهایی در جهانی متخاصم است، اضطراب بنیادی به اشکال گوناگون متجلی می‌شود و روان‌رنجور سعی می‌کند از احساساتش بگریزد. مقاله پیش رو مبتنی بر رویکرد تحلیلی روانکاوانه، تلاش خواهد کرد تا وجه تمایز بین موضوعِ عشق سالم و نیازِ مهرطلبانه، را با توجه به نظریه کارن هورنای در شخصیت اصلی رمان «سهم من» تببین نماید. آنچه از بازخوانی شخصیت معصومه در رمان منعکس شده است عشقی که او نسبت به اطرافیانش دارد عشق سالمی نیست بلکه عشقی است روان رنجورانه، که از نیاز مهرطلبانه معصومه منبعث شده است.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی:رمان سهم من؛ عشق سالم؛ عشق بیمارگونه؛ مهرطلبی؛ کارن هورنای

مراجع

1. آزاد، پیمان (1393)، غلبه بر خشم و احساس تنهایی، تهران: نشر البرز.

2. ------- (1390)، غلبه بر ترس و اضطراب، تهران: نشر البرز.

3. استنبرگ، رابرت.ج (1388)، قصه عشق، نگرشی تازه به روابط زن و مرد، تهران: جوانه رشد.

4. اسونسن، لارس (1398)، فلسفه تنهایی، مترجم خشایار دیهیمی، تهران: فرهنگ نشر نودانژه، چاپ چهارم.

5. براندن، ناتانیل (1396)،روان­شناسی عزت نفس، مترجم مهدی قراچه داغی، تهران: نخستین.

6. بریکر، هاریت (1397)،مهرطلبی، بیماری راضی‌کردن دیگران، مترجم مهدی قراچه‌داغی، تهران: پیک بهار.

7. دوبووار، سیمون (1385)، جنس دوم، مترجم قاسم صنوبری، تهران: توس.

8. علیزاده، حمید(1389)، رودولف درایکوس روابط دموکراتیک و احترام متقابل،تهران:نشر دانژه.

9. فوروارد، سوزان (1398) والدین سمی، مترجم مینا فتحی،تهران:درسا، چاپ نهم.

10. صنیعی، پرینوش (1395)، سهم من، تهران: روزبهان، چاپ سی‌وپنجم.

11. لاندین، رابرت ویلیام(1386)، نظریه­ها و نظام­روان­شناسی: تاریخ و مکتب‌های روان­شناسی، ترجمۀ یحیی سید محمدی، تهران: ویرایش.

12. میل، جان استوارت(1379)، انقیاد زنان، مترجم علاءالدین طباطبایی، تهران: هرمس.

13. محمد صنعتی، ساموئل بکت (1382)،تحلیل روان­شناختی در هنر و ادبیات، مجموعه مقالات محمد صنعتی و جنب و جوش‌های ایستا اثر ساموئل بکت، تهران: مرکز، چاپ دوم.

14. مصفا، محمد جعفر(1396)، تفکر زائد، تهران: نفس.

15. نوروود، رابین(1395)، روان­شناسی محبت بی­تناسب، مترجم مهدی قراچه داغی، تهران: پیکان.

16. هورنای، کارن (1394)، عصبیت و رشد آدمی، مترجم محمد جعفر مصفا، تهران: بهجت.

17. --------- (1395)، شخصیت عصبی زمانۀ ما، مترجم محمد جعفر مصفا، تهران: بهجت.

18. --------- (1396)، تضادهای درونی ما، مترجم محمد جعفر مصفا، تهران: بهجت.

19. --------- (1394)، خودکاوی، مترجم محمد جعفر مصفا، تهران: بهجت.

20. --------- (1393)، راه­های نو در روانکاوی، مترجم اکبر تبریزی، تهران: بهجت.

21. یاوری، حورا (1386)، روانکاوی و ادبیات، تهران: سخن،چاپ دوم.