نقش زنان درباری مغول در انتقال حکومت به خاندان تولوی

پژوهش نامه تاریخ

دوره 15، شماره 58، خرداد 1399، صفحه 1-20   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

زهرا آفرینش خاکی¹؛ رضا شعبانی^{* 2}؛ عبدالحسین کلانتری³؛ غلامحسین زرگری نژاد⁴

¹دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران. [e-mail].

²استاد گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.(نویسنده مسئول)

³استاد جامعه شناسی، دانشگاه تهران، ایران.

⁴استاد تاریخ اسلام دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

پس از مرگ چنگیز در سال 624 ق/ 1227م، فرزندان وی به وصیت پدر وفادار ماندند و تحت لوای اوگتای، اتحاد خویش را حفظ کردند. اما مرگ اوگتای در سال 638ق/1240م، نقطه پایانی بر وحدت سیاسی بود. بزرگان مغول، برخلاف وصیت چنگیز و تعهدشان مبنی بر موروثی شدن منصب خان بزرگ در خاندان اوگتای‌قاآن، حکمرانی را به شاخه دیگر منتقل کردند. آن چه در این انتقال قدرت اهمیت دارد، نقش برجسته زنان در پدید آمدن این رویداد سیاسی است. پژوهش حاضر، سعی دارد با تحلیل داده‌های تاریخی که به شیوه کتابخانه‌ای جمع‌آوری شده است، ضمن بررسی نقش زنان در ساختار سیاسی، اثرگذاری آنان در جایجایی قدرت به خاندان تولوی را که پرسش اصلی این نوشتار می‌باشد را مورد واکاوی قرار دهد. یافته‌های پژوهش حاکی است که عملکرد ناموفق زنانی مانند توراکینا‌خاتون و اغول‌قمیش که قدرت را به اعتبار یاسای چنگیزی به دست آوردند و از سوی دیگر توانایی و مهارت سیاسی سُیورقُیتنی، همسر تولوی و مادر منکوقاآن‌ در درک شرایط سیاسی، بهره‌گیری از ابزار نفوذ و سیاستگذاری‌های هوشمندانه عاملی موثر در به قدرت رسیدن خاندان تولوی بود.

کلیدواژه‌ها

"مغول"؛ "زنان"؛ "اوکتای قاآن"؛ "تولوی"

مراجع