نقد شالوده شکنی رمان «کولی کنار آتش» اثر «منیرو روانی پور» بر اساس نظریۀ «ژاک دریدا»

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

دوره 12، شماره 44، تیر 1399، صفحه 163-190   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/dk.2020.676017

نویسندگان

الهام شیروانی شاعنایتی¹؛ منیژه فلاحی^{* 2}؛ رضا حیدری نوری²

¹دانشجوی دکتری ادبیات غنایی، گروه ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.

²استادیار گروه ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران

چکیده

       منیرو روانی­ پور در رمان «کولی کنار آتش»، با تداخل جهان بیرون یا واقعی با جهان درون یا داستان، خواننده را غافلگیر کرده است. در این پژوهش، از دیدگاه نقد شالوده ­شکنانه به بررسی رمان «کولی کنار آتش» منیرو روانی­ پور پرداخته شده است. نقد شالوده­ شکنی بر اساس نظریۀ دریدا شکل گرفت. ابتدا در فلسفه و بعد در نقد ادبی به کار رفت. پایۀ نقد شالوده­ شکنی بر یافتن تقابل­ های دوتایی و بحث بر سر آن­ها برای یافتن موارد تناقض و در نهایت رد پیش فرض­ های پذیرفته شده است. نتیجۀ این جستجوها تردید در باورهای پذیرفته­ ای شده
       منیرو روانی ­پور در رمان «کولی کنار آتش»، با تداخل جهان بیرون یا واقعی با جهان درون یا داستان، خواننده را غافلگیر کرده است. در این پژوهش، از دیدگاه نقد شالوده ­شکنانه به بررسی رمان «کولی کنار آتش» منیرو روانی­ پور پرداخته شده است. نقد شالوده ­شکنی بر اساس نظریۀ دریدا شکل گرفت. ابتدا در فلسفه و بعد در نقد ادبی به کار رفت. پایۀ نقد شالوده­ شکنی بر یافتن تقابل­ های دوتایی و بحث بر سر آن­ها برای یافتن موارد تناقض و در نهایت رد پیش فرض ­های پذیرفته شده است. نتیجۀ این جستجوها تردید در باورهای پذیرفته­ شده ­ای است که پیشاپیش بدیهی دانسته می­ شود. تقابل در رمان «کولی کنار آتش»، بر پایۀ تقابل بین دنیای بیرون/دنیای درون(داستان) است. گاهی در رمان، دنیای بیرون و گاهی دنیای درون نمایان می­ شود در نهایت و بر اساس نظریۀ شالوده ­شکنی دریدا، دو قطب جهان بیرون/جهان درون می تواند در کنار یکدیگر معنا پیدا کنند. گویی جهان بیرون و درونِ رمان نفوذپذیر می ­شوند، تا حدی که تمایز آن­ها از یکدیگر ناممکن می­ گردد. روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی–تحلیلی است که بر پایۀ مطالعۀ رمان و تحلیل و توصیف آن بر پایۀ نقد شالوده­ شکنانۀ دریدا ارائه می­ شود.
­ای است که پیشاپیش بدیهی دانسته می­شود. تقابل در رمان «کولی کنار آتش»، بر پایۀ تقابل بین دنیای بیرون/دنیای درون(داستان) است. گاهی در رمان، دنیای بیرون و گاهی دنیای درون نمایان می­ شود در نهایت و بر اساس نظریۀ شالوده­ شکنی دریدا، دو قطب جهان بیرون/جهان درون می تواند در کنار یکدیگر معنا پیدا کنند. گویی جهان بیرون و درونِ رمان نفوذپذیر می ­شوند، تا حدی که تمایز آن­ها از یکدیگر ناممکن می­ گردد. روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی–تحلیلی است که بر پایۀ مطالعۀ رمان و تحلیل و توصیف آن بر پایۀ نقد شالوده ­شکنانۀ دریدا ارائه می ­شود.

کلیدواژه‌ها

نقد ادبی؛ شالوده شکنی؛ ژاک دریدا؛ کولی کنار آتش؛ منیرو روانی پور

مراجع

1. احمدی، بابک (1372) ساختار و تأویل متن، چاپ یازدهم، تهران : انتشارات مرکز.
2. بلزی، کاترین (1379) عمل نقد، (ترجمه عباس مخبر )، تهران: قصه.
3. پاینده، حسین (1393) رمان پسامدرن و فیلم، تهران، انتشارات هرمس.
4. تایسن، لیس (1387) نظریه ­های نقد ادبی معاصر، (ترجمۀ مازیار حسین­زاده و فاطمه حسینی)، تهران: انتشارات نگاه امروز، حکایت قلم نوین.
5. تدینی، منصوره (1388) پسامدرنیسم در ادبیات داستانی ایران، تهران : نشر علم.
6. خبازی کناری، مهدی و سبطی، صفا (1396) ساختارگرایی و پساساختارگرایی، تهران: حکایت قلم نوین.
7. دریدا، ژاک (1396) دربارۀگراماتولوژی،(مهدی پارسا)، تهران: شَوَند.
8. دریدا، ژاک (1396) نوشتار و تفاوت، (عبدالکریم رشیدیان)، چاپ دوم،تهران: نی.
9. روانی پور، منیرو (1378) کولی کنار آتش، تهران: نشر مرکز.
10. سلدن، رامان و پیتر ویدوسون (1377) راهنمای نظریه  ادبی معاصر، ( ترجمه عباس مخبر)، تهران : طرح نو.
11. ضیمران، محمد (1386) ژاک دریدا و متافیزیک حضور، تهران: انتشارات هرمس.
12. کالر، جاناتان (1382) نظریۀ ادبی، (ترجمۀ فرزانه طاهری)، چاپ دوم، تهران : انتشارات نشر مرکز.
13. نوریس، کریستوفر (1388) شالوده شکنی، (ترجمه پیام یزدان جو)، تهران : مرکز.
14. هایدگر، مارتین (1389) هستی و زمان، (ترجمه عبدالکریم رشیدیان)، تهران: نشر نی.

مقالات

1. اسداللهی، شکرالله (1379) الف، رمان نو، دیالوگ نو، مجلـۀ دانشـکدۀ ادبیـات و علـوم انسـانی تبریز، شمارۀ 174، ص1.
2. روانی پور، منیرو (1378) دغدغه ­ام دلتنگی ­های زن ایرانی است، (گفتگوی علی محمد نجاتی با منیرو روانی پور)، روزنامۀ خرداد، 31/4/1378، صص30-29.
3. فتوحی رودمعجنی، محمود (1387) ساخت شکنی بلاغی، نقش صناعات ادبی در شکست و واسازی متن، نقد ادبی، سال 1، شمارۀ3، صص109- 135.
4. لازاریان، ژانت (1369) نوشتن یادگار دوران شوریدگی، مجلۀ دنیای سخن، شمارۀ35، صص 47-44.  

منابع انگلیسی

1. 1-Abrams, M.H. (1999) A  Glossary of literary terms،1 th ed. Fort worth:Harcourt  Brace college pub.
2. 2-Bressler، E.C (2007) Literary Criticism: An Introduction to Theory and Practice. 4 (th)  Edition. Londan : Printice Hall.
3. 3-Derrida,Jacques،(1977a)Of Grammatology. Trans. Gayatri Chakravorty Spivak.Baltimore, Md: Johns Hopkins University Press.
4. 4-Derrida, Jacques, (1987)،The Truth In Painting,  Benington G and McLoad I(Trans.), Chicago Press.