ابتکار و خلاقیت در تفکیک مولفه های شکاف مالیاتی و تاثیرآن ها بر تغییرات سودهای آتی

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

مقاله 6، دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 37، شهریور 1399، صفحه 135-160   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

رسول کرمی¹؛ سید علی واعظ^{* 2}؛ قاسم رکابدار³

¹دانشجوی دکتری حسابداری، گروه حسابداری، واحد اهواز، دانشگاه آزاد ‏اسلامی، اهواز، ایران ‏

²دانشیارمدعو،گروه حسابداری،واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران ‏

³‏ استادیار مدعو،گروه حسابداری، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران ‏

چکیده

زمینه: به دلیل تفاوت های موجود در بین قوانین مالیاتی و استانداردهای حسابداری اختلافاتی بین مودیان مالیاتی و دستگاه های مطالبه کننده مالیات وجود دارد که باعث بوجود آمدن شکاف مالیاتی می شوند. شکاف مالیاتی از طریق تفاوت بین مالیات تشخیصی و ابرازی محاسبه شده و مولفه های آن شامل اختلاف های موقتی و دائمی مالیاتی می باشند
هدف: در پژوهش های قبلی در ایران شکاف مالیاتی را ناشی از اختلاف های دائمی می دانستند اما ابتکار و خلاقیت این پژوهش شناسایی اختلاف های موقت بود. بنابراین هدف پژوهش بررسی رابطه بین شکاف مالیاتی و مولفه های آن بر تغییرات سودهای آتی می‌باشد.
روش:پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی است و در حوزه پژوهش های اثباتی قرار می گیرد. از نظر ماهیت و محتوایی یک پژوهش از نوع همبستگی می باشد که برای کشف همبستگی بین متغییرها از روش پس رویدادی عمل می شود..جامعه آماری پژوهش شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و نمونه آماری شامل 120 شرکت در بازه زمانی 1396-1386 می باشند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها، از معادله رگرسیون استفاده شده است.
یافته ها:نتایج بیانگر این است که بین شکاف مالیاتی و تغییرات سودهای آتی رابطه معکوس معناداری وجود دارد. همچنین نتایج موید این است که هر دو مولفه اختلاف های موقتی و دائمی مالیاتی تاثیر معناداری بر تغییرات سودهای آتی دارند. به طوری که می توان مدعی بود افزایش اختلاف بین سود حسابداری ومالیاتی می تواند با کاهش سود در سال آینده و پایداری کمتر سود همراه باشد.
نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان داد که مولفه های شکاف مالیاتی در ایران علاوه بر اختلاف های دائمی شامل اختلاف های موقت هم است و با تفکیک اختلاف های دائمی و موقت می توان درآمد مشمول مالیات دقیق تری را محاسبه نمود. که از یک سو افزایش رضایت مندی مودیان مالیاتی و از سوی دیگر چالش های مالیات ستانی، فرار و اجتناب مالیاتی را کاهش می دهد. بنابراین انتظار می رود با این نوع آوری، نظام مالیاتی کارآمد و عدالت مالیاتی بیشتر گردد.

کلیدواژه‌ها

مالیات؛ شکاف مالیاتی؛ اختلاف دائمی مالیاتی؛ اختلاف موقت مالیاتی؛ تغییرات سودهای آتی

مراجع

افلاطونی، عباس (1397). اقتصادسنجی در پژوهش‌های مالی و حسابداری با نرم‌افزار Eviews. تهران، نشر ترمه.

بزرگ اصل، موسی (1379). نقدی بر حسابداری مالیات سود؛ تخصیص­های مالیات بین دوره­ای، حسابرس، شماره 8، 49-45.

پورزمانی،زهرا (1393). مقایسه کارایی تکنیک های تجزیه و تحلیل درونی و مقایسه‌ای داده در الگوریتم ژنتیک غیر خطی جهت پیش‌بینی سودآوری شرکت‌ها، پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی، سال ششم، شماره 23، 131-117.

جامعی، رضا و رمن، حجت (1397). بررسی تأثیر هزینه‌های نمایندگی بر شکاف مالیاتی با رویکرد مدل معادلات ساختاری، پژوهش­های تجربی حسابداری، دوره 8، شماره 1، 210-185.

حساس یگانه، یحیی؛ بهشور،اسحاق و شکری کیانی، مسعود (1397). رابطه بین شفافیت گزارشگری مالی و نرخ مؤثر مالیاتی، پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی، سال دهم، شماره 38، 30-1.

حیدری، مهدی؛ دیدار، حمزه و طاهریان، سکینه (1397). بررسی نقش تعدیلگر استقلال هیئت مدیره بررابطه بین ساختار مالکیت با شکاف مالیاتی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، پژوهش­های تجربی حسابداری، دوره 7، شماره 4، 134-117.

خانی، عبدااله؛ ایمانی، کریم و یوسفی، امین (1393). اجتناب از مالیات، نحوه اندازه­گیری و عوامل مؤثر بر آن، پژوهش حسابداری، دوره 4، شماره3، 142-121.

خاندانی رفسنجانی،حسین و صامتی، مجید (1396). برآورد سهم وقفه‌های جمع‌آوری و فرار مالیاتی درایجاد شکاف مالیاتی، پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، جلد25، شماره 84، 97-65.

دلاور، علی (1398). روش تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی، نشر ویرایش، ویراست چهارم، تهران.

دوانی، غلامحسین (1394). مجموعه قوانین مالیات­های مستقیم، نشرکیومرث، چاپ 31، تهران.

دیدار، حمزه؛ منصورفر، غلامرضا و کفعمی، مهدی (1393). بررسی تأثیر سازو کارهای حاکمیت شرکتی بر شکاف مالیاتی در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بررسی­های حسابداری و حسابرسی، دوره 21، شماره 4، 430-409.

دیدار، حمزه؛ عبدی، سهراب و توتونچی اصل، محمد رضا (1397). تأثیر شکاف مالیاتی بر رفتار نامتقارن هزینه­ها، شانزدهمین همایش ملی حسابداری ایران، دانشگاه اصفهان، ایران.

رحمانی، علی و اربابی بهار، زهرا (1393). رابطه تفاوت مالیات تشخیصی و ابرازی با مدیریت سود، پژوهش­های تجربی حسابداری، سال 3، شماره 4، 83-61.

زهی، نقی و محمد خانلی، شهرزاد (1389). بررسی عوامل مؤثر بر فرار مالیاتی (مطالعه موردی استان آذربایجان شرقی)، پژوهشنامه مالیات، شماره 9، 60-25.

صامتی، مجید؛ محمدی، وحید؛مظفری شمسی، هاجر و اسعدی، فریدون (1398). بررسی رابطه پویای ساختار مالیاتی ورشد اقتصادی درایران با تأکید بر نا اطمینانی، مطالعات اقتصادی کاربردی ایران،سال هشتم، شماره 32، 193-161.

غلامی کیان، علیرضا و فقیه، محسن (1396). تأثیر اجتناب مالیاتی بر قدرت پیش­بینی سود (مطالعه موردی شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران)، پژوهشنامه مالیات، شماره 33، بهار 1396، 244-227.

قادری، بهمن؛ کفعمی، مهدی و کریمی حصاری، فرشاد (1397). بررسی تأثیر عوامل مالی و غیرمالی مؤثر بر شکاف مالیاتی، چشم­انداز حسابداری و مدیریت، سال 1، شماره 2، 16-1.

قادری، بهمن؛ کفعمی، مهدی و دیدار، حمزه (1398). بررسی رابطه بین هزینه‌های سیاسی و شکاف مالیاتی: شواهدی تجربی از بورس اوراق بهادار تهران، پژوهش­های تجربی حسابداری، دوره 8، شماره 4، 194-161.

کرباسی یزدی، حسین و راسخ صالح، سمن (1392). رابطه اختلاف میان سود حسابداری و سود مأخذ محاسبه مالیات با رشد و پایداری سود، پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی، سال 5، شماره 4، 236-203.

کرمی، شیما؛ رهنمای رودپشتی، فریدون و دیانتی دیلمی، زهرا (1395). ارزیابی اثر اجتناب مالیاتی بر آگاهی­بخشی سودهای گزارش شده شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، حسابداری مدیریت، سال 9، شماره 28، 37-15.

مدرس، احمد و زارعیان برجی، حمید (1392). بررسی محتوای اطلاعاتی تفاوت مالیات ابرازی و قطعی و ارتباط آن با کیفیت سود شرکت­ها، حسابداری مدیریت، سال 6، شماره 17، 28-15.

ملکیان،اسفندیار و فرزاد، سروه (1396). تأثیر حسابرسی مالیاتی بر رابطه بین مالیات ابرازی، تشخیصی و قطعی: مطالعه موردی استان های آذربایجان شرقی ،غربی و شرق و جنوب تهران،پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی، سال نهم، شماره 33، 64-51.

نوروزی، سیما؛ رنجبر، محمد حسین و اسدنیا، جهانبخش (1399). ارائه مدلی از واکنش سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان به رفتار سودهای واقعی و پیش‌بینی شده فصلی، تحقیقات حسابداری و حسابرسی، دوره 12، شماره 45، 218-201.

هاشمی،سید عباس؛امیری،هادی و تیموری،زهرا (1396). تأثیر متغیر های کلان اقتصادی بر سود آتی حسابداری، پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی، سال نهم، شماره 34، 190-163.

Alm, J. Martinez, J. & Mccllan, V. (2016). Corruption and firm tax evasion, Journal of economic behavior     and organization, 124, 146-163. 

Alfonso, C., Rosaria, V. P. & Stefano, P. (2018). Spatial dynamic modelling of tax gap: the case of Italy, European Spatial Research and Policy, 25(1), 7-28.

Alley, C. & Simon, J. (2005). The interface between financial accounting and tax accounting: a summary of current research, the University of Waikato, Working paper No. 84.

Antelo, M. (2016). Corporate taxes with unobservable profits, Cuadernos de economia, 110, 65-126.

Blaylock, B., Shelvin, T. & Wilson, R. J. (2011). Tax avoidance, large positive temporary book – tax differences, and earnings persistence. The Accounting Review, 87(1), 91-120.

Danquah, M. & Osei-Assibey, E. (2018). The extent determinants of tax gap in the informal sector: evidence from Ghana, Journal of International Development, 30(6), 992-1005.

Desai, M. (2002). The divergence between book income and tax income, SSRN Working Paper.

Desai, M. & Dharmapala, D. (2009). Earnings management, corporate tax shelters, and book-tax alignment, National tax Journal, 62(1), 169-186.

Edwards, A., Schwab, C. & Shevlin, T. (2016). Financial constraints and cash tax savings, The Accounting Review, 91(3), 859–881.

Fochmann, M & Kroll, E. (2016). The effect of rewards on tax compliance decisions, Journal of economic psychology, 52, 38-55.

Goumagias, N., Verakelis, D. & Assael, Y. (2018). Using deep Q-Learning to understand the tax evasion behavior of risk averse firms, expert system with applications, 101, 258-270.

Guenther, D. S., Matsunaga, R. & Williams, B. M. (2014). Tax avoidance, tax aggressiveness, tax risk and firm risk, working paper university of Oregon, Department of Accounting, available online at www.ssrn.com.

Hanlon, M. & Shevlin, T. (2005). Book-Tax Conformity for Corporate Income: An Introduction to the issues, Tax Policy and the Economy, 19, 101-134.

Hanlon, M. & (2005). The persistence and pricing of earnings, accruals, and cash flows when firms have large book-tax differences, The Accounting Review, 80(1), 137-166.

Jackson, M. (2015). Book-Tax Differences and Future Earnings Changes, Electronic copy available at: http://ssrn.com/abstract=1410790.

Kanthi, H & Melvin, A. (2017). The impact of IFRS adoption on corporate income taxation: a review of literature, International journal of business management and commerce, 2(1), 1-9.

Kiryanto, A. & Lestari, B. (2018). The impact of international financial reporting standards (IFRS) against tax avoidance: case study in Indonesia, Working paper, University Islam Sultan Agung Semarang.

Levaggi, R & Menoncin, F. (2016). Optimal dynamic tax evasion: a portfolio approach, Journal economic behavior and organization, 124, 115-129.

Litina, A. & Palivos, T. (2016). Corruption, tax evasion and social values, Journal of economic behavior and organization, 124, 164-177.

اManzon, G. &Plesko, A. (2002). The relation between financial and tax reporting measures of income, The Law Review, 55, 175-214.

Waseem, M. (2018). Taxes, informality and income shifting: evidence from a recent Pakistan tax reform, Journal of public economics, 157, 41-77.

Wildasin, D. (1990). Communications, R. M. Haig: pioneer advocate of expenditure taxation, Journal of Economic Literature, 28(2), 649-660.