ارزیابی انعطاف پذیری فضاهای باز در محلات شهری از منظر پدافند غیرعامل(مطالعه موردی: منطقه ۱ شهر تبریز)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

دوره 15، شماره 4 - شماره پیاپی 53، بهمن 1399، صفحه 1291-1308   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

یوسف درویشی^{* 1}؛ وحید صمدزاده²

¹استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور تهران، ایران

²کارشناسی ارشد شهرسازی، برنامه ریزی منطقه ای، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلام، مرند ایران

چکیده

فضاهای باز واقع در محلات مرکزی شهرها می‌تواند از مهمترین فضاهای قابل برنامه ریزی از منظر پدافند غیر عامل باشد، چراکه این فضاها به دلیل عدم مالکیت خصوصی و تعلق آن به عموم ساکنان و یا ارگان‌های عمومی می‌تواند در مواقع بحرانی نقش بسیار مهمی در کاهش آسیب‌پذیری‌ها داشته باشد.
بر این اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی و شناسایی محدودیت‌ها و توانایی فضاهای باز در منطقه 1تبریز از نظر چگونگی ترکیب توده و فضا، تنوع پذیری عملکردی برای مواقع بحرانی و همچنین چگونگی پوشش سراسری و دسترسی مناسب به فضاهای و مناسب از منظر پدافند غیر عامل می‌پردازد. به همین منظور در این پژوهش برای پهنه بندی فضاهای مختلف بر مبنای آسیب‌پذیری و نیز تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای مرتبط مانند10 ARC GISو Auto cadو نرم افزار Excelاستفده شده است.
نتایج پژوهش بیانگر آن است که بیشتر محلات قدیمی منطقه 1 تبریز از دیدگاه پدافند غیر عامل آسیب‌پذیری بوده و همچنین نحوه ساختار فضاهای باز در محدوده مورد مطالعه بر پایه ترکیب توده و فضا، بیش از 7/11 درصد از سطح منطقه را برای مواقع بحرانی نامناسب نشان می‌دهد و اینکه رابطه معنی داری بین میزان انعطاف پذیری فضاهای باز و آسیب‌پذیری آن‌ها وجود دارد به این مفهوم که هر چه میزان انعطاف پذیری فضاهای باز بیشتر باشد به همان اندازه از میزان آسیب‌پذیری منطقه کاسته و بلعکس، در نهایت بررسی‌ها نشان می‌دهد که 58 در از منطقه 1 تبریز دسترسی مناسبی به فضاهای باز دارد که می‌تواند باعث بهبود وضعیت از دیدگاه پدافند غیر عامل شود.

کلیدواژه‌ها

فضای باز؛ انعطاف پذیری؛ بحران؛ پدافند غیر عامل؛ شهر تبریز

مراجع

Amanpour, Semid, Shahid Chamran, Ahvaz, Daneshgah, Fars, Mohsen, 2008, Theoretical Views of Inactive Defense, Tehran: Abbasi Publishing.

Alizadeh, Mehdi (2016) Evaluation of vulnerability of Shahrood urban infrastructure with non-operating defense approach, Master's thesis, Geography and urban planning, Supervisor

Dai Nejad, Faramarz, 2006, Principles and guidelines for designing and equipping outdoors for residential complexes for non-operating defense, Tehran, Publication of the Research Center for Building, Housing and Urban Planning, 258 p.

Ebrahimi, Farzaneh, Mobin-e Khaneini, Mohammad Hussein, 2010, Planning and design of urban open spaces with a non-operational defense approach (with emphasis on streets), The first conference of non-operational defense and resistant structures, Babylon's Noushirovani University of Technology.

Farzam Shad, Mostafa, Aragiz Zadeh, Mojtaba, 2012, Fundamentals of planning and designing a safe city from the perspective of passive defense, Ehon Afarin publication

 Hesami, Omid, 2013, The role of designing and equipping urban open spaces in reducing the vulnerability of these spaces in crisis situations, with an emphasis on inoperative defense (case study: District 12 in central Tehran), National Conference on Sustainable Architecture and Urban Development, Bukan

Hosseinzadeh Delir, Karim, 1995, Big Tabriz: A Urban Area for Planning and Design, Journal of the Faculty of Humanities and Social Sciences, Faculty of Tabriz, Year 1, No 2, Winter

.Kazemi, Shahrbanoo, Tabriz, Nazanin (2015) Urban Space Safety Assessment with Emphasis on Non-Factor Defense Indicators (Case Study: City of Melli). Urban Planning Quarterly, Vol. 3 No. 9

Gharib, Fereidoun (2011), Comparative Study of Urban Systems (Netherlands, Norway, Finland, Sweden and Denmark), Third Edition, Tehran, Tehran University.

Mir Hashim Ruteh, Seyed Ehsan, 1391, Urban Planning and Urban Damage Enhancement, With the Approach to Non-Operative Defense Considerations, Third National Conference on Urban Development, Islamic Azad University, Sanandaj Branch, 8-1

Non-operating Defense Organization, 2006, Principles of Non-Operating Defense, Non-Operating Defense Publishers

Pourmohammadi Mohammad Reza, Shafati, Arezoo, Maleki Kiyomars, 2011, Passive Passive Defense in Urban Planning in Tehran

Tavakkoli, Alireza; Smshirband, Mostafa, Hosseinpour, Seyed Ali, 2010, Investigation of the process of decreasing urban open spaces in urban development with emphasis on crisis management, Case study, Tehran metropolis, Arman Shahr, No. 5. Page 154 Jafari Younes

 

Fisher.A. (2000). Civil defense in Canada, 1939-1965 garnering public support war and nuclear weapons through myth of protection. Master'sthesis of arts in history. Department of history lakehead university

Hausken, K; Levitin, G. (2001). Active vs. passive defense against a strategic attacker. World scientific, vol, 13, No.1 (p.1-12

Istvan balogh, Peter& takacs, Daniel, 2011. The significance of urban open spaces and green areas in urban property developments, First International Conference (Horticulture and 155Landscape Architecture in Transylvania) Agriculture and Environment Supplement.PP 110

Leritina, G; Hauskenc, K. (2011). Preventive strike vs. false targets and protection in the fence strategy. Reliability engineering and system safety, vol96, issue8 (p.912-924).

marshall, Stephen. 2005. Streets & patterns. Spon press, London and new york. region.tehran.ir. 2013.

zhanq yantinq, 2011. Urban open space design for the chinese floating population community: planning and site design guidelines. May 7: blacksburq, virqinia.