تحلیل تاثیر شاخص های قانونی و علمی تقسیم بندی فضا در ارتقاء شهرستان به استان از دیدگاه مردم، مسئولین و متخصصان(مطالعه موردی شهرستان کاشان و پیرامون)

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 9، شماره 33، اردیبهشت 1399، صفحه 21-36   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد راحمی¹؛ حجت مهکویی¹؛ احمد خادم الحسینی^{* 1}؛ علی شمس الدینی²

¹گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

²گروه جغرافیا، واحد مرودشت آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

چکیده

پویایی، تغییر و تحول از ویژگی‌های فضای جغرافیایی است. در این میان یکی از راهبردهای بنیادی مدیریت فضای جغرافیایی، می‌تواند تقسیم‌بندی فضا به فضاهای کوچک‌تر باشد. موضوع تقسیم‌بندی فضا، در قالب نظام تقسیمات کشوری مطرح می‌شود. به طور کلی هدف اصلی از این فرایند، فراهم سازی بنیان‌های آمایش جغرافیایی فضا و عدالت محیطی در فضای جغرافیایی است. از این رو از دیدگاه دانش جغرافیای سیاسی کاربردی، تقسیم‌بندی متعادل فضای کشور در قالب تقسیمات اداری و سیاسی، مقوله‌ای ضروری به نظر می‌رسد. در کشور ما، با توجه به نوع حاکمیت و مقتضیات محیط طبیعی و انسانی، بارها این تقسیم‌بندی‌ها دستخوش تغییر شده‌ و می‌شود. در چارچوب رویکرد فوق، هدف پژوهش حاضر، تحلیل تاثیر مولفه‌های قانونی و علمی در ارتقاء شهرستان کاشان و پیرامون، به سطح یک استان از دیدگاه مردم، مسئولین و متخصصان است. روش کلی مطالعه مبتنی بر روش میدانی به کمک طراحی و تحلیل پرسشنامه صورت گرفته است. در در این راستا به بررسی آماری متغیرهای موثر و میزان تأثیر آن‌ها در ارتقا شهرستان کاشان در سه جامعه آماری مردم بومی (384 نفر)، مسئولین(23 نفر) و کارشناسان جغرافیای سیاسی(17 نفر) اقدام شد. نتایج بدست آمده با استفاده از روش آنالیز واریانس و آزمون دانکن تحلیل شدند که نشان داد؛ از بین مردم و مسئولین و کارشناسان، پیشنهاد استان شدن شهرستان کاشان، از نظر مسئولین، با رتبه بالا و از دیدگاه کارشناسان با رتبه کمتری است. همچنین به ترتیب الویت، متغیرهای جمعیت، فاصله، دسترسی، حوزه نفوذ، همگنی جمعیت در ارتقا شهرستان کاشان به استان مؤثرند. از سوی دیگر نتایج آزمون دانکن، نشان داد میزان نقش مؤلفه‌های رسمی، قانونی و علمی در ارتقاء شهرستان کاشان در ساکنان آران و بیدگل بیشتر از ساکنان میمه، محلات و دلیجان است و در بین ساکنان نطنز، اردستان و کاشان بیشتر از محلات و دلیجان است.

کلیدواژه‌ها

سازمان دهی سیاسی فضا؛ تقسیمات کشوری؛ تعادل فضایی؛ حوزه نفوذ؛ شهرستان کاشان

مراجع

احمدی پور، زهرا؛ قنبری، عزیز الله؛ حافظ‌ نیا، محمدرضا؛ (1389). تأثیر الگوی تقسیمات کشوری بر توسعه فضای جغرافیایی؛ مورد مطالعه: استان زنجان. مدرس علوم انسانی سال چهاردهم39.

احمدی‌پور، زهرا. قنبری، قاسم. عاملی، عاطفه. (1388). تحلیل عوامل مؤثر بر ارتقاء سطوح تقسیمات کشوری، مطالعه موردی: شهرستان‌های استان فارس. ژئوپولیتیک، سال پنجم، بهار 1388، صص 29-47.

احمدی‌پور، زهرا. میرشکاریان، یحیی. هوکارد، برنارد. (1393). سازمان‌دهی سیاسی فضا در ساختارهای بسیط. ژئوپلیتیک  شماره 35، صص180- 204.

احمدی­پور، زهرا؛ شیخی، محمد؛ بیگلر، معصومه؛ چمران، بویه؛ (1393). بررسی تطبیقی مؤلفه‌های تأثیرگذار بر انتزاع استان‌ها پس از انقلاب اسلامی از منظر جغرافیای سیاسی و علوم منطقه‌ای. برنامه‌ریزی و آمایش فضا 16(18): 1-20.

اطاعت جواد. موسوی، سیده زهرا. تمرکز زدایی و توسعه‌ پایدار در ایران، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 71، بهار 1389، صص89-106.، 1389

اعظمی، هادی. دبیری، علی‌اکبر (1391). تحلیل عناصر تهدید اقتصادی- کارکردی و شکلی-کالبدی در نظام تقسیمات کشوری ایران. جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای (18): 179-.

اعظمی، هادی. دبیری، علی‌اکبر. (1390). تحلیل نظام تقسیم سیاسی فضا در ایران. ژئوپولیتیک سال هفتم(2): 147-181.

بلوچی، محمد؛ لطفی، حیدر (1396). "بررسی نظام تقسیمات کشوری در ایران: مطالعه موردی استان سمنان در راستای ارائه یک مدل علمی بر مبنای متغیرهای جغرافیایی." نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی سال دهم: 15-43.

پیشگاهی فرد، زهرا؛ بهادر، غلامی؛ میر احمدی، فاطمه سادات؛ ویسی، عبدالکریم؛ خلیلی، سعید؛ (1391). بررسی تأثیرات شکل جغرافیایی استان ایلام بر توسعه‌نیافتگی آن. برنامه‌ریزی منطقه‌ای 8(2): 79-92.

حافظ نیا، محمدرضا.: جغرافیای سیاسی ایران، تهران: انتشارات سمت،1381.

حافظ‌نیا، محمدرضا؛(1388). جغرافیای سیاسی ایران, سازمان‌ مطالعه ‌و تدوین‌ کتب‌ علوم ‌انسانی ‌دانشگاهها (سمت).

راحمی، محمد؛ مهکویی، حجت؛ خادم­الحسینی، احمد؛ شمس‌الدینی، علی؛ (1397). بررسی سازمان‌دهی سیاسی فضا در نواحی سکونتگاهی کشور مورد مطالعه: شهرستان کاشان. برنامه‌ریزی منطقه‌ای 30(8): 89-102.

رومینا، ابراهیم؛(1393). تبیین رابطه فاصله جغرافیایی و توسعه‌نیافتگی؛ مورد: استان‌ها در ایران. مدرس علوم انسانی (برنامه‌ریزی و آمایش فضا) سال هجدهم (4): 129-148.

سرایی،محمد حسین؛ پومحمد،اسماعیل (1391). "ارزیابی کنش متقابل حوزه‌های نفوذ شهری در شبکه شهری استان آذربایجان شرقی." تحقیقات جغرافیایی سال بیست و هفتم(2): 57-

شکور، علی؛ زنگی‌آبادی، علی؛ کریمی قطب‌آبادی، فضل اله؛ (1393). ضرورت‌ها و دلایل تقسیمات استانی در ایران با رویکرد منطقه‌ای؛ (مطالعه موردی: استان فارس). برنامه‌ریزی منطقه‌ای 15(4): 1-12.

شکوئی،حسین (1369). جغرافیای اجتماعی شهرها: اکولوژی اجتماعی شهر, جهاد دانشگاهی (دفتر مرکزی)، بخش فرهنگی.

علی محمدی، عباس. عاملی، عاطفه. قنبری، قاسم. امکان سنجی سیستم اطلاعات جغرافیایی در ایجاد و تعیین مرکزیت واحدهای اداری- سیاسی،‌ مطالعه‌ موردی: شهرستان کرج،  ژئوپلیتیک، سال چهارم، شماره اول، بهار 1387، صص 177-2000، 1387.

قالیباف، محمدباقر. (1386). حکومت محلی، یا استراتژی توزیع فضایی قدرت سیاسی در ایران، موسسه‌ انتشارات‌ امیرکبیر.

قندی، اصغر؛ (1396). جغرافیای شهرستان کاشان، سنجش و دانش.

کریمی پور، یدالله.: مقدمه‎ای بر تقسیمات کشوری، جلد1: وضع موجود، تهران: انتشارات انجمن جغرافیایی ایران، 1381.

لطفی، حیدر؛ (1395). سازمان‌دهی سیاسی فضا بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار در پراکنش فضایی نابرابری‌های ناحیه‌ای در سه استان خراسان بزرگ. پژوهشنامه خراسان بزرگ 24(7): 75-90.

مقیمی، ابراهیم. مطالعه‌ تطبیقی تقسیمات اداری ایران با حوضه‌های هیدروژئومورفولوژی و تغییرات آن در قرن 21، تحقیقات جغرافیایی، شماره مسلسل 65-66، صص115-126، 1381.  

Boffa, F., et al. (2015). "Political centralization and government accountability." The Quarterly Journal of Economics 131(1): 381-422.

Gerring, J., et al. (2004). Are unitary systems better than federal systems? Annual Meeting of the American Political Science Association, Chicago.

Kraft, S. and J. Nerad (2019). "Administrative Boundaries, Transport Accessibility and Functional Relations: a Critical Review of Administrative Regions in the Czech Republic from a Spatial Perspective." Transylvanian Review of Administrative Sciences 15(56): 60-76.

Shrestha, S. (2019). "Scale and spatial representation: Restructuring of administrative boundary and GIS mapping in Bajhang district, Nepal." Geographical Journal of Nepal 12: 25-40.

Villalobos, J. M. L., et al. (2018). "Mapping political space and local knowledge: power and boundaries in an Hñahñu (Otomí) territory in Valle del Mezquital, Mexico, 1521–1574." Journal of Historical Geography 60: 64-76.

Yat-Sen, S. (2009). The international development of China, BiblioBazaar, LLC.

https://www.amar.org.ir/                                                                                  

Bazzi, S. and M. Gudgeon (2018). The political boundaries of ethnic divisions, National Bureau of Economic Research.