اثربخشی آموزش والدین با رویکرد آدلر-درایکورس بر مهارت‌های عصب روان‌شناختی و رفتار اجتماعی کودکان مبتلا به اختلال نقص‌توجه و بیش‌فعالی

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 11، شماره 41، شهریور 1399، صفحه 1-13   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زهرا خلقی¹؛ اصغر آقایی^{* 2}؛ هادی فرهادی³

¹دانشجوی دکتری مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

²استاد گروه روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران.

³استادیار گروه روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران.

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی آموزش والدین با رویکرد آدلر-درایکورس بر مهارت‌های عصب روان‌شناختی و رفتار اجتماعی کودکان مبتلا به اختلال نقص‌توجه و بیش‌فعالی انجام شد. روش: روش پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل و دوره پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل کودکان دبستانی مبتلا به اختلال نقص‌توجه و بیش‌فعالی و والدین آنها در شهر اصفهان در سال تحصیلی 98-1397 بود. در این پژوهش تعداد 30 کودک دبستانی مبتلا به اختلال نقص‌توجه و بیش‌فعالی با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه­های آزمایش و کنترل گمارده شدند (در هر گروه 15 کودک). والدین گروه آزمایش به مدت 10 جلسه تحت آموزش رویکرد آدلر-درایکورس (امیری، علیزاده و فرخی، 1393) قرار گرفتند. در این پژوهش از پرسشنامه‌‌های اختلال نقص‌توجه و بیش‌فعالی کانرز فرم والدین (بروک و کلینتون، 2007)، مهارت‌های عصب روان‌شناختی (کانرز، 2004) و رفتار اجتماعی (ماتسون و همکاران، 1983) استفاده شد. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل واریانس با اندازه­گیری مکرر با استفاده از نرم افزار آماری 23SPSS تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که آموزش والدین با رویکرد آدلر-درایکورس بر مهارت‌های عصب روان‌شناختی (001/0p < )و رفتار اجتماعی (001/0p < ) کودکان مبتلا به اختلال نقص‌توجه و بیش‌فعالی تاثیر معنادار داشته است. نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان چنین نتیجه گرفت که آموزش والدین با رویکرد آدلر-درایکورس با تمرکز بر اصول بهنجار تعامل والد-فرزندی می‌تواند به عنوان یک روش کارآمد جهت بهبود مهارت‌های عصب روان‌شناختی و رفتار اجتماعی کودکان مبتلا به اختلال نقص‌توجه و بیش‌فعالی مورد استفاده گیرد.

کلیدواژه‌ها

رویکرد آدلر-درایکورس؛ مهارت‌های عصب روان‌شناختی؛ رفتار اجتماعی؛ اختلال نقص‌توجه و بیش‌فعالی

مراجع

ارجمندی، شیرین.، فرامرزی، سالار.، عابدی، احمد.(1394). تاثیر آموزش یکپارچگی حسی بر مهارت های عصب روان شناختی دانش‌آموزان دارای احتلال نقص توجه و بیش فعالی، مجله تحقیقات علوم رفتاری، 13(4): 601-595.

اسماعیلی‌نسب، مریم.، علیزاده، حمید.، احدی، حسن.، دلاور، علی و اسکندری، حسین. (1390). مقایسه اثربخشی دو روش آموزش والدین با رویکرد آدلر- درایکورس و بارکلی بر بهبود مولفه‌های محیط خانواده در خانواده‌های دارای فرزندان با اختلال سلوک، مجله مطالعات روان شناسی بالینی، 1(4): 70-43.

اصلی‌آزاد، مسلم.، فرامرزی، سالار.، عارفی، مژگان.، فرهادی، طاهره و فکار، عاطفه. (1393). اثر آموزش دانش فراشناختی بر کاهش فزون‌کنشی و افزایش توجه کودکان دبستانی مبتلا به فزون کنشی و اختلال نارسایی توجه، فصلنامه تازه‌های علوم شناختی، 16(1): 57-49.

امیری، محسن. (1394). اثربخشی آموزش رفتار والدین بر بیش‌فعالی / تکانشگری و رفتارهای قانون شکنانه در کودکان با اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی. پژوهش در سلامت روان شناختی، 9 (4): 37-50.

امیری، محسن.، پور­حسن، رضا و مظفری ساغند، سعیده. (1395). تأثیر آموزش مادران کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه/ فزون کنشی با روش آدلر- درایکورس در بهبود شیوه­های والد­گری و کاهش نشانه­های تضاد­ورزی در فرزندانشان، مجله علوم روان­شناختی، 15(59): 314-303. 

امیری، محسن.، علیزاده، حمید و فرخی، نورعلی. (1392). تاثیر آموزش مادران با رویکرد آدلر-درایکورس بر نشانه‌های مثبتت و منفی کودکان با اختلال نارسایی توجه-بیش فعالی، مجله روان شناسی افراد استثنایی، 12(4): 24-12.

جدیدی، مهناز و عابدی، احمد.(1390). انطباق و هنجاریابی پرسشنامه نوروسایکولوژی کانرز بر کودکان 5 تا 14 سال شهر اصفهان. مجله رویکردهای نوین آموزشی، 3(1): 30-19.

خدابخش، روشنک و جعفری، مصطفی (1393). بررسی اثربخشی آموزش آدلری بر سبک های مقابله ای مادران کودکان با اختلال نافرمانی مقابله ای و کاهش نشانه‌های علایم اختلال در این کودکان، فصلنامه مطالعات روانشناختی، 10(1): 33-22.

سیدمحمودیان، سیدمحمد.، علیزاده، حمید.، پزشک، شهلا.، برجعلی، احمد و فرخی، نورعلی. (1396). رویکرد آدلر-گلاسر به اختلال نافرمانی مقابله‌ای: مطالعه مروری نظامند. فصلنامه روان شناسی افراد استثنایی، 7(28): 214-199.

شهیم، سیما.، مهرانگیز، لیلا و یوسفی، فریده (1386). شیوع اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی در کودکان دبستانی، مجله بیماری‌های کودکان ایرانی، 17(2): 216-211.

محمودی، نسرین.، موسوی، رقیه و غباری بناب، باقر. (1397). اثربخشی مداخلات گروهی مبتنی بر رابطۀ والد-کودک بر کاهش نشانه‌های کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی/ کمبود توجه. نشریه توانمندسازی کودکان استثنایی، 9(2): 65-74.

میرمهدی، سیدرضا.، شجاعی، فهیمه.(1395). بررسی و مقایسه نیمرخ مهارت های عصب روان شناختی دانش آموزان دارای اختلال یادگیری خاص، دانش آموزان با نقص توجه و بیش فعالی و دانش آموزان عادی، مجله عصب‌ روان‌شناختی، 2(6): 106-91.

Ahmadi, N., Chaudhry, C.H., Olango, G., Molla, M.(2016). The Relation of Social bahavior Therapy (PCIT) in Well-Being of Young Children With Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD) and Oppositional Defiant Disorder. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 56(10), 218-223.

Berenguer, C., Roselló, B., Colomer, C., Baixauli, I., Miranda, A.(2018). Children with autism and attention deficit hyperactivity disorder. Relationships between symptoms and executive function, theory of mind, and behavioral problems. Research in Developmental Disabilities, 83: 260-269.

Brock, S.E., Clinton, A. (2007). Diagnosis of attention deficit/ hyperactivity disorder (AD/HD) in childhood: A review of the literature. The California School Psychologist, 12(1), 73-91.

Callahan, B.L., Bierstone, D., Stuss, D.T., Black, S.E. (2017). Adult attention deficit and hyperactivity disorder: Risk factor for dementia or phenotypic mimic? Frontiers in Aging Neuroscience, 9(260), 1-15.

Christian D.D., Perryman, K.L.(2017). Improving the parent-adolescent relationship with adventure-based counceling: An Adlerian perspective. Journal of Child and Adolescent Counceling, 3, 44-58.

Churchill, S.S., Leo, M.C., Brennan, E.M., Sellmaier, C., Kendall, J., Houck, G.M.(2018). Longitudinal Impact of a Randomized Clinical Trial to Improve Family Function, Reduce Maternal Stress and Improve Child Outcomes in Families of Children with attention deficit and hyperactivity disorder. Maternal and Child Health Journal, 22(8), 1172-1182.

Guney, E., Buyuktaskin, D., Torun, Y.T., Arslan, B., Gulbahar, O., Ozaslan, A., Taner, Y.I., Iseri, E.(2019). Increased serum thioredoxin levels are not correlated with executive functions in children with attention deficit hyperactivity disorder. Neuroscience Letters, 705, 118-123.

Kim, S., Park, J., Kim, H., Pan, Z., Lee, Y., McIntyre, R. (2019). The relationship between smartphone addiction and symptoms of depression, anxiety, and attention-deficit/hyperactivity in South Korean adolescents. Ann Gen Psychiatry,18, 1-8.

Kline, G., Honaker, J., Joseph, A., Scheve, k. (2001). Analyzing Incomplete Political Science Data:      An Alternative Algorithm for Multiple Imputation. American Political Science Review, 95, 49-69.

Lee, P., Niew, W., Yang, H., Chen, V.C., Lin, K.(2012). A meta-analysis of behavioral parent training for children with attention deficit hyperactivity disorder. Research in Developmental Disabilities, 33(6), 2040-2049.

Lin, Y.,  Gau, S.S.(2017). Differential neuropsychological functioning between adolescents with attention-deficit/hyperactivity disorder with and without conduct disorder. Journal of the Formosan Medical Association, 116(12): 946-955.

Locascio, G., Mahone, E.M., Eason, S.H., Cutting, L.E. (2010). Executive dysfunction among children with reading comprehension deficits. J Learn Disability, (54): 1-14.

Luo, Y., Weibman, D., Halperin, J.M.,  Li, X.(2019). A Review of Heterogeneity in Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD). Frontal Human Neuroscience, 11(13), 42-48.

Matson, J.L., Boisjoli, J.A. (2008). Cutoff Scores for Matson Evolution of Social Skills for Individual with severe Retardation for Adults with Intellectual Disability, Behavior Modification, Vol. 39, Pp. 109-120.

Michaeli-Monee, F. (2009). Structural relationships between psychological well-being and perceived emotional intelligence, the ability to control negative thinking and depression in mothers of children with mental retardation and comparing it with normal children. Research in Exceptional Children; 9 (2), 103-120.

Mikami, A.Y., Miller. M., Lerner, M.D.(2019). Social functioning in youth with attention-deficit/hyperactivity disorder and autism spectrum disorder: transdiagnostic commonalities and differences. Clinical Psychology Review, 68, 54-70.

Pierre, M., Cogez, J., Lebain, P., Loisel, N., Lalevée, C., Bonnet, A.L., De La Sayette, V., Viader, F.(2019). Detection of adult attention deficit hyperactivity disorder with cognitive complaint: Experience of a French memory center. Revue Neurologique, 175(6), 358-366.

Semrud- Clikeman, M., Ellison, P.A.T. (2009). Child neuropsychology (assessment and intervention for neurodevelopment disorders). Springer press.

Thorell, L.B., Holst, Y., Chistiansen, H., Kooij, J.J.S., Bijlenga, D., Sjöwall, D.(2017). Neuropsychological deficits in adults age 60 and above with attention deficit hyperactivity disorder. European Psychiatry, 45: 90-96.

Zhong, S., Wang, Y., Lai, S., Liu, T., Liao, X., Chen, G., Jia, Y.(2018). Associations between executive function impairment and biochemical abnormalities in bipolar disorder with suicidal ideation. Journal of Affective Disorders, 241, 282-290.