بررسی نقش فرایند های شناختی ناکارآمد (نگرانی، نشخوارفکری و عدم تحمّل بلاتکلیفی) و تمرکز در اضطراب امتحان

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 11، شماره 41، شهریور 1399، صفحه 31-48   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

تکتم سادات جعفر طباطبایی¹؛ سمانه سادات جعفر طباطبایی¹؛ پوریا پژوهان فر^{* 2}

¹استادیار، گروه روانشناسی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی،بیرجند

²دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، گروه روانشناسی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی،بیرجند

چکیده

هدف : پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش فرایندهای شناختی ناکارآمد (نگرانی، نشخوارفکری و عدم تحمّل بلاتکلیفی) و تمرکز در اضطراب امتحان انجام گردید.روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نوع همبستگی می باشد.  جامعه آماری شامل 500نفر دانش آموز پسر پایه چهارم دبیرستان (شرکت کننده در آزمون آزمایشی قلم چی) بودکه 217 نفر با استفاده از جدول مورگان به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. در این مطالعه آزمودنی ها به پرسشنامه نگرانی پنسیلوانیا مایر و همکاران(۱۹۹۰)، پرسشنامه عدم تحمل بلاتکلیفی فریستون(1994)، پرسشنامه نشخوار فکری هوکسما و مارو(1991)، پرسشنامه اضطراب امتحان فریدمن(1997) و پرسشنامه مهارت تمرکز سواری(1394) پاسخ دادند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS -22و  از طریق آزمون تحلیل واریانس و همبستگی پیرسون انجام گردید.یافته ها: یافته های آماری نشان داد که میانگین نمرات نگرانی، نشخوار فکری، عدم تحمل بلاتکلیفی و تمرکز ارادی رابطه‌ی مستقیم و معناداری با اضطراب امتحان دارد اما تمرکز غیرارادی رابطه منفی معناداری با اضطراب امتحان دارد. (p < 0.05).نتیجه گیری: براساس نتایج این پژوهش می توان به تأثیر فرایندهای شناختی ناکارآمد و تمرکز در بروز اضطراب امتحان پی برد لذا مشاوران و مراکز آموزشی باید برای متغیرهای یاد شده چاره اندیشی نمایند و در طول دوره آمادگی برای آزمون روی این مولفه های دانش آموزان تمرکز کرده و راهکارهای مناسب ارائه دهند

کلیدواژه‌ها

اضطراب امتحان؛ نگرانی؛ نشخوار فکری؛ عدم تحمل بلاتکلیفی؛ تمرکز

مراجع

ابوالقاسمی، ع.، گلپور، ر.، نریمانی، م. و قمری، ح. (1388). بررسی رابطة باورهای فراشناختی مختل با موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان دارای اضطراب امتحان. پژوهش های روان‌شناسی بالینی و مشاور، (3)10، 20-5.

ارفعی، ا.، بشارت قراملکی، ر.، قلیزاده، ح. و حکمتی، ع. (۱۳۹۰). عدم تحمل بلاتکلیفی، مقایسه بیماران افسرده با بیماران وسواسی- اجباری. مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، (5)۳۳، 22-17.

اژه ای، ج.، رضایی، م. و لواسانی، م. (۱۳۹۱). تأثیر آموزش راهبردهای مقابله با باورهای غیرمنطقی با رویکرد شناختی بر اضطراب امتحان دانش آموزان. روان شناسی بالینی، (3)4، 20-13.

اسدی مجره، س.، عابدینی، م.، پورشریفی، ح. و نیکوکار، م. (۱۳۹۱). رابطه بین عدم تحمل بلاتکلیفی و نشخوار فکری با نگرانی در جمعیت دانشجویی. روانشناسی بالینی، (۴)۴، 91-83.

اسکوبرلین، د. شث، س. (۱۳۹۳). تمرکز حواس خود را تقویت کنید. ترجمه م. وفایی. قم: سه نقطه.

باعزت، فرشته، سادات صادقی، منصوره، ایزدی فرد، راضیه، روبن زاده، شرمین، (1391)، اعتباریابی و رواسازی آزمون اضطراب امتحان فریدمن: فرم فارسی، مطالعات روانشناختی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا، دوره 8، شماره1.

باقری نژاد، م.، صالحی فدردی، ج. و طباطبایی، م. (1389). رابطه بین نشخوار فکری و افسردگی در نمونه ای از دانشجویان ایرانی. مطالعات تربیتی و روانشناسی، (1)11، 38- 21.

حق شناس، ز.، نوری قاسم آباد، ر.، مرادی، ع. و صرامی، غ. (1392). ارزیابی سبک های مقابله، و باورهای فراشناختی در دانشجویان با اضطراب امتحان: بررسی نقش واسطه ای سبک های مقابله. روانشناسی شناختی، (2)1.

خانی پور، ح.، محمدخانی، پ. و طباطبایی برزکی، س. (1390). راهبردهای کنترل فکر و رگه اضطراب: پیش‏بینی‏کننده‏های نگرانی بیمارگون در نمونه غیربالینی. علوم رفتاری، (2)5، 178-173.

خسروی، م. و بیگدلی، ا. (1387). رابطۀ ویژگی‌های شخصیتی با اضطراب امتحان در دانشجویان. علوم رفتاری. (1)2، 24-13.

دادستان، پ. (1391). روانشناسی مرضی تحوّلی از کودکی تا بزرگسالی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).

دهشیری غلامرضا, گلزاری محمود, برجعلی احمد, سهرابی اسمرود فرامرز. (1388) خصوصیات روانسنجی نسخه فارسی پرسشنامه نگرانی ایالت پنسیلوانیا در دانشجویان.‎

 زارع ، ن . منصوری پور، ز . منصوری پور ،ن .(1394) اضطراب امتحان در دانش آموزان و راهکارهای غلبه بر آن. کنفرانس ملی پژوهشهای کاربردی در علوم تربیتی و روانشناسی و آسیب های اجتماعی ایران.

 سواری، ک. و اورکی، م. (1394). ساخت و اعتباریابی پرسش نامه مهارت تمرکز. اندازه گیری تربیتی، (22)6، 83-69.

شیخان، ر.، محمدخانی، ش. و حسن آبادی، ح. (1392). اثر آموزش گروهی تکنیک آموزش توجه بر اضطراب، توجه معطوف به خود و فرانگرانی های نوجوانان دارای اضطراب اجتماعی. روانشناسی شناختی، 1(1)، 45-33.

صادقی، ز.، نوری، ر. و حسنی، ج. (1394). بررسی نقش فراشناخت، راهبردهای مقابله و خودپنداره در پیش‌بینی اضطراب امتحان دانش‌آموزان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.

علیلو، م.، بخشی پور رودسری، ع.، منصوری، ا.، فرنام، ع. و فخاری، ع. (۱۳۹۰). مقایسه نگرانی، وسواس فکری و نشخوار فکری در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال وسواس- اجبار، اختلال افسردگی عمده و افراد بهنجار.  مطالعات روانشناختی، (4)7، 74-55.

قهوه چی، ف.، فتحی آشتیانی، ع. و آزاد فلاح، پ. (۱۳۹۱). رابطۀ باورهای فراشناختی و سبک های مقابله ای با اضطراب امتحان دانش آموزان با توجه به نقش دلبستگی دوسوگرا. پژوهش در سلامت روان شناختی، (3)6، 18-10.

مطیع پور، س.، مصرآبادی، ج. و یارمحمدزاده پ. (1394). فراتحلیل رابطه ی عواطف یادگیری( خودکارآمدی، جهت گیری هدف و اضطراب امتحان)با پیشرفت تحصیلی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.

نوید نیا، منیژه. (1394). چندگانگی امنیت: امنیت ملی، عمومی و امنیت اجتماعی، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، سال اول، شماره 3-2.(58-35).

هیل، ن. (۱۳۹۳). قوانین طلایی موفقیت (۳): تمرکز، ترجمه ف. دولت یاری. تهران: موسسه فرهنگی هنری نقش سیمرغ (تاریخ انتشار اثر اصلی: 1928).

 

Abela, J.R.Z., & Hankin, B.L. (2008). Cognitive Vulnerability to Depression in Children and Adolescents: A Developmental Psychopathology Perspective. New York: Guilford.

 Barlow DH, Rapee RM, Brown TA. Behavioral treatment of generalized. Anxiety disorder. Behav Ther. 1992; 23(4): 551–570.

 Beck AT, Rush AJ, Shaw BF, Emery G, (1979). Depressogenic assumptions. (eds.) Beck AT, Rush AJ, Shaw BF, Emery G, Cognitive therapy of depression. New York: Guilford Press 244- 71.

 Beck, A. T. (1964). Depression: Clinical, experimental, and theoretical aspects. New York: Hoeber.

 Beck, A. T. (1976). Cognitive therapy and the emotional disorder. New York. International University Press.

Borkovec TD. The nature, Functions, And origins of worry. In Davey GCL, Tallis F, Editors. Worrying: Perspectives on theory, Assessment and treatment .Chichester: Wiley; 1994 .p. 5–33.

Borkovec, T. D., & Newman, M. G. (1998). Worry and Generalized Anxiety Disorder. Comprehensive Clinical Psychology. New York: Guilford.

Brosschot, J.F., Gerin, W., & Thayer, J.F. (2006). The perseverative cognition hypothesis: A review of worry, prolonged stress-related psychological activation, and health. Journal of Psychometric Research, 60 (4), 113-124

Brown TA, Antony MM, Barlow DH. Psychometric properties of the Penn State Worry Questionnaire in a clinical anxiety disorders sample. Behav Res Ther. 1992; 30(1): 33–37.

Butler, L. D., Nolen-Hoeksema, S. (1994). Gender differences in responses to depressed mood in a college sample. Sex Roles, 30(5-6), 331-346.

Carleton, R. N., Gosselin, P., & Asmundson, G. J. G. (2010). The Intolerance of Uncertainty Index: Replication and extension with an English sample. Psychological Assessment, 22(2), 396-406.

Davey GCL. A comparison of three worry questionnaires. Behav Res and Ther. 1993; 31(1): 51–56.

de Jong-Meyer, R., Beck, B. & Riede R. (2009). Relationships between rumination, Worry, intolerance of uncertainty and metacognitive beliefs. Personal Individual Differences, 46, 547-549.

Dugas MJ, schewartz A, Francis K.)2004) Intolerance of uncertainty, Worry, and depression. Cogn Ther Res; 28: 835-842

Dugas, MJ. & Koemer N. (2005). Cognitive-behavioral Treatment for Generalized Anxiety Disorder: Current Status and Guture Directions. Cognitive Psychotherapy, 19, 61-68.

Dugas, MJ., Schewartz, A. & Francis K. (2004). Intolerance of uncertainty, Worry, and depression. Cognitive Therapy and Research, 28(4), 539-554.

Ergen, T. (2003). Effective interventions of test anxiety reduction; A meta-analysis. School Psychology, 24(3), 313-328.

Fergus, TA., Wheless, NE. & Wright, LC. (2014). The attention training technique, self-focused attention, and anxiety: a laboratory-based component study. Behav Res Ther, 61, 150-5.

Freeston, M. H., Rheaume, J., Letarte, H., Dugas, M. J., & Ladouceur, R. (1994). Why do people worry?. Personality and individual differences, 17(6), 791-802.‏

Fresco DM, Heimberg RG, Mennin DS, Turk CL. Confirmatory factor analysis of the Penn State Worry Questionnaire. Behav Res Ther. 2002; 40(3): 313–323.

Fridman, I. & Bendas-Jacob, O. (1997). Measuring precieved test anxiety inadolescents: A self-report scale. Educational and Psychological Measurement, 57(6), 1035–46.

Giorgio JM, Sanflippo J, Kleiman E, Reilly D, Bender RE, Wagner CA, et al. An experiential avoidance conceptualization of depressive rumination: Three tests of the model. Behaviour Research and Therapy. 2010; 48(10):1021–31. doi: 10.1016/j.brat.2010.07.004

Gregor, A. (2005). Examination anxiety: Live with it, control it or make it work for you?. School Psychology International, 26, 617-635.

Harris, H. L., & Coy, D. R. (2003). Helping students cope with test anxiety. Eric Digest, ED479355.‏

Hewitt, P. L., Flett, G.L., Besser, A., Sherry, S. B., & McGee, B. (2003). Perfectionism is multidimensional: A reply to Shafran, Cooper and Fairburn. Behavior Research and Therapy, 41, 1221-1236.

Hill, K,T. (1984). Debilitation Motivation And Testing. New York: Academic Press.

Keieth, N., & Frese, M.(2005). Self – regulation in error management training: Emotion Control and Meta-cognition as Mediators of Performance Effects. Journal of Applied Psychology, VOl. 90, NO. 4. 677-691.

Kelly, WE. (2002). Worry and sleep length. Genetic Psychology, 163, 296-304.

Kessler R, Walters E, Wittchen HU. (2001). Generalized Anxiety Disorder: Advances in Research and practice, New York: Guilford Press: Heimberg, Turk & Mennin.

Kitzrow M.A. (2009). The Mental Health Needs of Today's College Students: Challenges and Recommendations. Student Affairs Research and Practice, 46(4), 646-660.

Kuckertz, J. M., Gildebrant, E., Liliequist, B., Karlstrom, P., Vappling, C., Bodlund, O.,stenlund, T., Andersson, G., Amir, N., & Carlbring, p. (2014). Moderation and mediation of the effect of attention training in social anxiety disorder. Behavioral Research and Therapy, 53, 30-40.

Kuh, G. D., Kinzie, J., Schuh, J. H., & Whitt, E. J. (2011). Student success in college: Creating conditions that matter. John Wiley & Sons.

Liu YL. (2004). The role of perceived social support and dyfuncional attitudes in predicting Taiwanese adolescents depressive tendency. Adolescence, 37: 823- 34.

Luminet, O. (2004). Measurment of Depressive Rumination and Associated Constructs. In C. Papageorgiou & A. Wells (Eds.), Depressive Rumination: Nature, Theory and Treatment (pp. 187-215). New York: Wiley.

Meyer TJ, Miller ML, Metzger RL, Borkovec TD. Development and validation of the Penn State Worry Questionnaire. Behav Res Ther. 1990; 28(6): 487–495.

Meyer, T. J. Miller, M. L. Metzger, R. L. & Borkovec, T. D. (1990). Development and validation of the Penn State Worry Questionnaire. Behaviour Research and Therapy, 28, 487–495.

Mohammadkhani, S., Purmand N.S., Hassanabadi, H. [An empirical test of a metacognitive model of rumination and depression in non-clinical population (Persian)]. Modern psychological research. 2013; 8(30):183-204.

Molina S, Borkovec TD. The Penn state worry questionnaire: Psychometric properties and associated characteristics. In Davey GCL, Tallis F, Editors. Worrying: Perspectives on theory, Assessment and treatment. Chichester: Wiley; 1994 .p. 265–283.

Nolen-Hoeksema, S. (1991). Responses to Depression and Their Effects on the Duration of the Depressive Episode. Journal of Abnormal Psychology, I (0), 569-582,

Nolen-Hoeksema, S. (2004). Depressive rumination. Edit Papageorgiou, C. & Wells A. Chichester: Wiley.

Nolen-Hoeksema, S., & Morrow, J. (1991). A prospective study of depression and posttraumatic stress symptoms after a natural disaster: The Loma Prieta earthquake. Personality and Social Psychology, 61, 115-121.

Norton, P. J., Sexton, K. A., Walker, J. R. & Norton, G. R. (2005). Hierarchical Model of Vulnerabilities for Anxiety: Replication and Extension with a Clinical Sample. Cognitive Behavior Therapy, 34(1), 50-63.

Pearson, M., Brewin, CR., Rhodes, J. & McCarron, C. (2008) Frequency and Nature of Rumination in Chronic Depression: A Preliminary Study. Cognitive Behavior Therapy, 37(3), 160-168.

Pless, A. (2010). Treatment of Test Anxiety: A Computerized Approach. ERIC, ED515071.

Putwain, D. W., & Daniels, R. A. (2010). Is the relationship between competence beliefs and test anxiety influenced by goal orientation? Learning and Individual Differences, 20(1), 8-13.

Schaefer, A., Matthess, H., Pfitzer, G., & Köhle, K. (2007). Mental health and performance of medical students with high and low test anxiety. Psychotherapie, Psychosomatik, Medizinsche Psychologie, (57)7, 289-97.

Schraml, K., Perski, A., Grossi, G., & Simonsson-Sarnecki, M. (2011). Stress symptoms among adolescents: The role of subjective psychosocial conditions, lifestyle, and self-esteem. Journal of adolescence, 34(5), 987-996.

Sterling Michael R. (2007). Effects of Rumination on Internal and External Locus of Control. Theses and Dissertations, Rowan University.

Sto¨ber J. Reliability and validity of two widely used worry questionnaires: Self-report and self-peer convergence. Personal Individ Differ. 1998; 24(6): 887– 890.

Thiede, K.W., Anderson, M, A., & Thrriault, D. (2003). Accuracy of meta-cognitive monitoring affects of learning of text. Journal of Educational Psychology Association, 95(1), 66-73.

Treynor W, Gonzalez R, Nolen Hoeksema S. Rumination reconsidered: A psychometric analysis. Cognitive Therapy and Research. 2003; 27(3):247-59. doi: 10.1023/a:1023910315561

Treynor, W., Gonzalez, R., & Nolen-Hoeksema. (2003). Ruminative Reconsidered: A Psychometric Analysis. Cognitive Therapy and Research. 27(3), 247-259

Trifoni, A. & Shahini, M. (2011). How Does Exam Anxiety Affect the Performance of University Students?. Mediterranean Journal of Social Sciences, 2(2), 93-100.

Tsui, JM. & Mazzocco, MM. (2007). Effects of Math Anxiety and Perfectionism on Timed versus Untimed Math Testing in Mathematically Gifted Sixth Graders. Roeper Review, 29(2), 132-139.

Tuominen-Soini, H., & Salmela-Aro, K. (2014). Schoolwork engagement and burnout among Finnish high school students and young adults: Profiles, progressions, and educational outcomes. Developmental psychology, 50(3), 649.

Van Rijsoort S, Emmelkamp P, Vervaeke G. The Penn state worry questionnaire and the worry domains questionnaire: Structure, Reliability and validity. Clin Psychol Psychother. 1999; 6(4): 297–307.

Veenman, M. V. (2014). Metacognitive skills and intellectual ability of young adolescents: A longitudinal study from a developmental perspective. European journal of psychology of education, 29(1), 117-137.‏

Weir, K.F. (2007). Rumination Is a Correlate but not a Cause of Depressive. PhD Dissertations, Victoria University of Wellington

Whitaker Sena, J. D., Lowe, P. A., & Lee, S. W. (2007). Significant Predictors of Test Anxiety Among Students With and Without Learning Disabilities. Journal of Learning Disabilities, 40(4), 360–376.

Yook K, Kim KH, Suh SY, Lee KS. Intolerance of uncertainty, worry, and rumination in major depressive disorder and generalized anxiety disorder. Journal of Anxiety Disorders. 2010; 24(6):623–8. doi: 10.1016/j.janxdis.2010.04.003