تاثیر آموزش تنظیم شناختی هیجان بر رابطه والد-فرزندی دانش‌آموزان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 11، شماره 41، شهریور 1399، صفحه 93-104   

نویسنده

مهرانگیز فرازمند^*

کارشناسی ارشد روان شناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهر، اهر، ایران.

چکیده

هدف: بروز آسیب‌های روان‌شناختی همچون اختلال نافرمانی مقابله‌ای منجر به تخریب رابطه‌های اجتماعی و خانوادگی کودکان و نوجوانان می‌شود. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش تنظیم شناختی هیجان بر رابطه
والد-فرزندی دانش‌آموزان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای انجام شد. روش: این پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری دانش‌آموزان پسر دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای مشغول به تحصیل در مدارس دوره اول متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 97-1396 بودند. نمونه شامل 30 نفر از دانش‌آموزان پسر دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای بود که به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل، جایگزین شدند (هر گروه 15 نفر). گروه آزمایش، آموزش تنظیم شناختی هیجان را طی هشت جلسه 90 دقیقه‌ای دریافت کردند. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه‌های سلامت روان کودکان و نوجوانان (گادو و اسپرافکین؛ 1994) و پرسشنامه رابطه والد- فرزندی (فاین، مورلند شوبل، 1983) استفاده شد. به منظور تحلیل داده‌ها از آزمون تحلیل کوواریانس با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS ویرایش 23 استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که آموزش تنظیم شناختی هیجان بر رابطه والد-فرزندی دانش‌آموزان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای تأثیر معناداری داشته است (0001/0>p). بدین صورت که میانگین نمرات رابطه والد-فرزندی با پدر و مادر در گروه آزمایش در مرحله پیش‌آزمون به ترتیب 42/74 و 14/83 و در مرحله پس‌آزمون 59/93 و 42/104 به دست آمد. این در حالی بود که میانگین نمرات رابطه والد-فرزندی با پدر و مادر در گروه گواه در مرحله پیش‌آزمون به ترتیب 68/71 و 31/84 و در مرحله پس‌آزمون 18/70 و 43/85 محاسبه شد. نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان چنین نتیجه گرفت که آموزش تنظیم شناختی هیجان با بهره‌گیری از فنون شناختی و هیجانی می‌تواند رابطه والد- فرزندی دانش‌آموزان دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای را تحت تاثیر قرار دهد. بر این اساس آموزش تنظیم شناختی هیجان می‌تواند به عنوان درمانی موثر، جهت بهبود رابطه والد- فرزندی دانش‌آموزان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای مورد استفاده قرار گیرد

کلیدواژه‌ها

اختلال نافرمانی مقابله‌ای؛ تنظیم شناختی هیجان؛ رابطه والد- فرزندی

مراجع

امیری، فاطمه؛ ویسکرمی، حسنعلی؛ سپهوندی، علی محمد. (1397). اثربخشی آموزش تنظیم شناختی هیجان بر خلاقیت هیجانی و نشاط ذهنی دانش‌آموزان تیزهوش دوره اول متوسطه، فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی، 9(33)، 47-57.

بشرپور، سجاد؛ عباسی؛ آزاده؛ ابوالقاسمی، عباس. (1394). تاثیر آموزش شیوه‌های مقابله شناختی رفتاری و تنظیم هیجان بر کاهش ناامیدی، شادکامی و عزت‌نفس کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست، پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره، 5(1)، 70-85.

توکلی‌زاده، جواد.(1375). بررسی همه‌گیرشناسی اختلالات رفتار ایذایی و کمبود توجه دانش آموزان دبستانی شهر گناباد. پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران.

رضایی دهنوی، صدیقه؛ دهقانی، اکرم؛ رشیدی، سمیه؛ شجاعی، ستاره. (1398). تاثیر آموزش تنظیم هیجان بر مهارت‌های اجتماعی کودکان با اختلال طیف اوتیسم، مجله سلامت روانی کودک، 6(1)، 138-148.

شهنی ییلاق، منیجه.، عزیزی مهر، الهه و مکتبی، غلامحسین.(1393). رابطه علی تعارض آشکار و تعارض نهان بین والدین با عملکرد تحصیلی با میانجی‌گری رابطه والد فرزند، رفتار ضداجتماعی و افسردگی در دانش‌آموزان دبیرستانی. دوفصلنامه مشاوره کاربردی، 2(3): 16-1.

قاسم‌زاده، رامین؛ محمودعلیلو، م. (1398). پیش‌بینی بدتنظیمی هیجانی در افراد دارای نشانه‌های مرزی براساس عامل‌های پنجگانه شخصیت در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی، 10(36)، 45-54/

گنجی، حمزه.(1392). آسیب‌شناسی روانی بر اساس DSMV، تهران: انتشارات ارسباران.

Ammerman, R.T., Slomka, G., Reigel, D.H., Zapadka, M.E. & Kane, V.(1997). Neurocognitive and neurosurgical correlates of psychiatric symptomatology in spina bifida. Scientific Proceedings of the Annual Meeting of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 13, 12.

Bell, M.A., Wolfe, C.D. (2004). Emotion and Cognition: An Intricately Bound Development Process, Child Development, 75: 366-370.

Benfer, B., Bardeen. J.R., Clauss, K.(2018). Experimental manipulation of emotion regulation self-efficacy: Effects on emotion regulation ability, perceived effort in the service of regulation, and affective reactivity.Journal of Contextual Behavioral Science, 10: 108-114.

Benfer, N., Bardeen, J.R., Clauss, K.(2018). Experimental manipulation of emotion regulation self-efficacy: Effects on emotion regulation ability, perceived effort in the service of regulation, and affective reactivity. Journal of Contextual Behavioral Science, 10: 108-114.

Bohlmeijer, E., Prenger, R., Taal, E., Cuijpers, P.(2010). The effects of mindfulness-based stress reduction therapy on mental health of adults with a chronic medical disease: A meta-analysis. Journal of Psychosomatic Research, (68): 539-544.

Bradford, K., & Barber, B. K. (2008). Interparental conflict, parent-child conflict, and youth problem behavior. Journal of Family Issues, 6, 780-805.

Burke, J.D., .Romano-Verthelyi, A.M.(2018). Oppositional defiant disorder. Developmental Pathways to Disruptive, Impulse-Control and Conduct Disorders, 21-52.

Carnes-Holt, K.(2012). Child-parent relationship therapy for adoptive families. Family Journal, 20(4): 419-426.

Fine, M. A., Moreland, J. R., & Schwebel, A. I. (1983). Long-term effects of divorce on parent-child relationships. Developmental Psychology, 19, 703-713.

Gadow, K.D, Sparfkin, J. (1997). Quick guide to using the yoths inventory-4 screening kit. Stony brook, NY: Checkmate plus.

Grayson, P & Carlson, G.A.(1991). The utility of a DSM-III-R-based checklist in screening child psychiatric patients. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 30: 64-673.

Greshmam, D., Gullone, E.(2012). Emotion regulation strategy use in children and adolescents; The explanatory roles of personality and attachment. Personality and individual differences, 52: 616-621.

Gross, J. (2007). Handbook of emotion regulation. The Guilford Press.

Haynos AF, Hill B, Fruzzetti AE.(2016).  Emotion regulation training to reduce problematic dietary restriction: An experimental analysis, Appetite, 103: 265-274.

Jiang, J., Vauras, M., Volet, S., Wang, Y.(2016). Teachers' emotions and emotion regulation strategies: Self- and students' perceptions. Teaching and Teacher Education, 54: 22-31.

Kildare, C.A., Middlemiss, W.(2017). Impact of parents mobile device use on parent-child interaction: A literature review. Computers in Human Behavior, 75: 579-593.

León, E., Steele, M., Palacios, J., Román, M., Moreno, C.(2018). Parenting adoptive children: Reflective functioning and parent-child interactions. A comparative, relational and predictive study. Children and Youth Services Review, 95: 352-360.

Li, D., Li, D., Wu, N., Wang, Z.(2019). Intergenerational transmission of emotion regulation through parents' reactions to children's negative emotions: Tests of unique, actor, partner, and mediating effects. Children and Youth Services Review, 101: 113-122.

Malesza, M.(2019). Stress and delay discounting: The mediating role of difficulties in emotion regulation. Personality and Individual Differences, 144: 56-60.

Meule, A., Fath, K., Real, GL, Sutterlin, S., Vogele, C., and Kubler, A.(2013). Quality of life, emotion regulation, and heart rate variability in individuals with intellectual disabilities and concomitant impaired vision, Psychology of Well-Being: Theory, Research and Practice, 3:1.

Nelson- Gray. R.O; Keane, S.P., Hurst, R.M, Mitchell, J.T., Warburton, J.B; Chok, J.T., Cobb, A.R. 2(006). A modified DBT skills training program for Oppositional Defiant adolescents: promising preliminary findings. Behavior Research and Therapy, 44, 12, 1811-1820.

Skoulos, V., Tryon, G.S.(2007). Social Skills of Adolescents in Special Education who Display Symptoms of Oppositional Defiant Disorder. American Secondary Education, 35(2): 103-114.

Szentiványi, D., Balázs, J.(2018). Quality of life in children and adolescents with symptoms or diagnosis of conduct disorder or oppositional defiant disorder. Mental Health & Prevention, 10: 1-8.