تباین رفتاری جهاد با خشونت و افراطی‌گری از منظر عرفانی قرآن

عرفان اسلامی

مقاله 17، دوره 17، شماره 65، مهر 1399، صفحه 311-334   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد امین مؤیدی بنان¹؛ یداله ملکی^{* 2}؛ سیدکریم خوب بین خوش نظر³

¹دانشجوی دکتری‌گروه علوم قرآن و حدیث، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران.

²استادیار‌گروه علوم قرآن و حدیث، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]

³استادیار‌گروه تفسیر و علوم قرآن، دانشگاه علوم و معارف قرآنی کریم، تهران، ایران.

چکیده

غایت نهایی در تحقیق حاضر تشریح و آشکار ساختن رفتار در جهاد که منحصر در سبیل الله شده و کارزاری که زمینه تحقق قرب الهی و درک عرفان ربوبی را میسور می‌کند و مباینت آن با خشونت و افراطی‌گری از منظر قرآن کریم است. بنابراین همه آنچه در طی تحقیق بر آن ادعا شده، در پرتو کلام الهی و با بهره مندی از روایات مربوطه، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و فن کتابخانه‌ای مورد تحلیل قرار‌گرفته است.
در پی تتبعاتی که در کلام وحیانی قرآن کریم به دست آمد و آداب رفتاری فریضه مقدس جهاد مورد واکاوی و بررسی همه جانبه قرار‌گرفت مشخص‌گردید که این فریضه علی رغم حدت و شدتی که در مقابله با خصم و در وجه عملی خود بروز می‌دهد اما در تقرب مجاهد به خدا و عارف ساختن وی، در عین حال، مباینتی آشکار با هر گونه خشونت و افراطی‌گری برآمده از آن دارد که به هیچ روی سنخیت و تشابهی میان جهاد مقدس و شدت عمل‌ها و رفتارهای غیر انسانی که به نام مجاهد و در زیر لوای اسلام صورت می‌پذیرد و در وجه سبوعانه و کنش‌های وحشیانه رُخ می‌نماید و انسان را از منزلت واقعی خود دور می‌سازد وجود ندارد.
 حرمت رفتاری جهاد که در دو وجه کلی و جزئی آن نِمود می‌یابد و هر گونه تجاوز و اسراف مختص خشونت را در مقابل رعایت احکام خدا و تقدم دشمن نزدیک متعین شده در وجه کلی قرار می‌دهد و از سویی دیگر در وجه رفتار و عملکردهای جزئی آن است که هر گونه افراط در قتل و کشتار و ویرانی و تعدی به مظلومین در کارزار و جبهه خشونت، در مباینت آشکار با پاسداشت خون بی‌گناهان و مبرّیان از جنگ و ضعفاء و منع ویرانی و مغبون ساختن مایملک مردم مبتلی به جنگ که متعین شده در آداب رفتاری جهاد است معرفی می‌کند.

کلیدواژه‌ها

جهاد؛ خشونت؛ افراط؛ عرفان؛ قرآن

مراجع