بررسی آثار و پیامدهای اقامتگاه ‏های بوم‏گردی بر جوامع روستایی (مطالعه موردی: روستاهای کنگ و درخت سپیدار استان خراسان رضوی)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 5، دوره 16، شماره 4، بهمن 1400، صفحه 741-760   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

خدیجه بوزر جمهری^{* 1}؛ فهیمه جعفری²؛ علیرضا معینی³

¹دانشیار حغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²دانشجو دکتری جغرافیا برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³پژوهشگر جهاد دانشگاهی خراسان رضوی، پژوهشکده گردشگری، دانشجو دکتری جغرافیا برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

مقدمه: پژوهش­های نظری و تجربی نشان می­دهد، اقامتگاه­های بوم­گردی، نقش مهمی در توسعه و جذب گردشگران ایفا می­کند و تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و زیست­محیطی بسیاری بر جامعۀ میزبان دارد.
هدف: پژوهش حاضر به بررسی و مقایسۀ آثار و پیامدهای اقامتگاه­های بوم­گردی پرداخته است.
روش­شناسی تحقیق: روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و برای گردآوری اطلاعات از روش‌های کتابخانه‌ای و میدانی استفاده شده است. جهت انتخاب حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده گردید. براساس فرمول کوکران 184 نفر از روستای کنگ و 77 نفر از روستای درخت سپیدار به عنوان نمونه انتخاب شدند و مورد پرسشگری قرار گرفتند. میزان اعتبار (روایی شاخص­ها) را 10 نفر از داوران متخصص در حوزة مطالعات گردشگری ارزیابی و تأیید کردند. پایایی پرسش­نامه با بهره­گیری از آزمون کرونباخ 0.79 به­دست آمد و داده­ها در قالب روش تحلیل عاملی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. با توجه به میزان شاخص آزمون کایزر مایر ‌(KMO) و بارتلت که برابر با 797‌/‌0 و با سطح معناداری 000/0 به دست آمد.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: روستای کنگ (شهرستان طرقبه شاندیز) و درخت سپیدار (شهرستان مشهد) در استان خراسان رضوی می باشد.
یافته ­ها و بحث: نتایج نشان می‏دهد که ایجاد اقامتگاه از بُعد اقتصادی و زیست‏محیطی و کالبدی با میزان 75/0 و 74/0 بیشترین بار عاملی را به خود اختصاص می‏دهند. برای پی بردن به تفاوت اثرات اقامتگاه‏های بوم‏گردی در روستاهای کنگ و درخت سپیدار از آزمون یومان ویتنی استفاده شد و مقدار سطح معناداری بیشتر از 05/0 به دست آمد که نشان‏ دهنده تفاوت اثرات اقتصادی و زیست‏محیطی در روستاهای مورد مطالعه است.

کلیدواژه‌ها

اقامتگاه بوم‏گردی؛ روستای درخت سپیدار؛ اقامتگاه کنگ کهن؛ اقامتگاه جاده ابریشم

مراجع

Akbari, A. & Gharakhlou, M. (2010). Ecotourism (a new concept in tourism geography). Tehran: the choice. (In Persian)

Andriotis, K. (2002). Scale of hospitality firms and local economic development—evidence from Crete. Tourism Management, 23(4), 333-341 .

Annabestani, A. A & Giyahi, H. (2018). Study and analysis of the effects of the creation of Ecotourism residences on the development of rural settlements (sample: Radkan village of Chenaran County). Spatial Planning, 2 (Volume 8), 1-24. (In Persian)

Ateljevic, I., & Doorne, S. 2000. 'Staying within the fence': Lifestyle entrepreneurship in tourism. Journal of sustainable tourism, 8(5), 378-392.

Azizi, K. Rastgar, S. Heydari, G & Jafariyan, Z. (2019). The socio-economic impacts of ecotourism on local community empowerment Case: Baladeh District, Mazandaran Province. Journal of Space economy and rural development, 27, 79-98. (In Persian).

Bouzarjomehri, Kh. Shayan, H., Akhlaghi M. (2019). The role of ecolojes on economic socio development of rural women (Case study: Rurals of Kashmar county), Conference on woman and rural tourism development, Kashmar city. (In Persian).

Brouj, A. (2012). Comparative study of Ecotourism dwellings of desert areas in terms of sustainable development of tourism. Tehran: Master thesis, Allameh Tabataba'i University. (In Persian)

Buzarjomehri, Kh. (2017). Development of Ecotourism residences in the country of Iran, provinces and the County of Ferdows. Regional Conference on Tourism Capacities and Development of Ferdows County. (In Persian)

Ceballos-Lascurain, H. (1993). Ecotourism as a worldwide phenomenon. Ecotourism as a worldwide phenomenon., 12-14.

Cheruon, R., Burugu, R., &Bor, T. (2015) .Eco-Lodges, a Future for Sustainable Tourism in Kenya. Journal of Tourism, Hospitality and Sports, 38-48.

Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization of Razavi Khorasan Province. (2018). (In Persian)

Faraji Rad, A & Ehsani, A. (2011). The study of the effect of local residences (Ecotourism Khousheh SAR) on the promotion of the local community's level of living with emphasis on the village of Garmeh and Shib Deraz. Geographic Quarterly of Territory, 3, 63-77. (In Persian)

Fenel, D. (2006). Introduction to Ecotourism. (J. Oladi, translator) Mazandaran University Press. (In Persian)

Fuller, D., Buultjens, J., & Cummings, E. (2005). Ecotourism and indigenous micro-enterprise formation in northern Australia opportunities and constraints. Tourism Management, 26(6), 891-904.

Gollub, J., Hosier, A., & Woo, G. (2003). Using cluster-based economic strategy to minimize tourism leakages. ICF Consulting, San Francisco, California.

Hashemi, N. 2010. The Role of Ecosystem in Rural Sustainable Development. Quarterly of Village and Development, 3, 173-188. (In Persian)

Hashemi, S., Khosravi, Z. (2016). The Impact of Eco-Residential Construction on Local Community Participation and Empowerment Case Study: Simin Dasht Region, Journal Heritage & Tourism, 1, 56-76. (In Persian)

Hawkins, D. E. (2004). A protected areas ecotourism competitive cluster approach to catalyse biodiversity conservation and economic growth in Bulgaria. Journal of Sustainable Tourism, 12(3), 219-244.

Holland, J., Burian, M., & Dixey, L. (2003). Tourism in Poor Rural Areas.

http://jaddeabrisham.uspace.ir

Jaafar, M., Bakri, N. M., & Rasoolimanesh, S. M. (2015). Local community and tourism development: A study of rural mountainous destinations. Modern Applied Science, 9(8), 399.

Jafari, J. 2002. Encyclopedia of tourism. Routledge.

Jiang, J. (2008). Evaluation of the potential of ecotourism to contribute to local sustainable development: a case study of Tengtou Village, China: a thesis presented in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Philosophy in Development Studies at Massey University, New Zealand (Doctoral dissertation, Massey University).

Johns, N., & Mattsson, J. (2005). Destination development through entrepreneurship: a comparison of two cases. Tourism Management, 26(4), 605-616.

Jones, E., & Haven, C. (2005). Tourism SMEs, service quality, and destination competitiveness. CABI.

Kontogeorgopoulos, N., Churyen, A., & Duangsaeng, V. (2014). Success factors in community-based tourism in Thailand: The role of luck, external support, and local leadership. Tourism Planning & Development, 11(1), 106-124.

Lotfi, S. Ramazanzadeh Lsbuee, M. & Ebrahimian, M. (2017). Assessing people's attitude towards the role of education in the tendency to entrepreneurship of Ecotourism (case study: Salt pan and desert region of Khor and Biabanak). Journal of Planning and Tourism Development, 21, 54-76. (In Persian)

Lozano-Oyola, M., Blancas, F. J., González, M., & Caballero, R. (2012). Sustainable tourism indicators as planning tools in cultural destinations. Ecological Indicators, 18, 659-675

Masrori Janat, N., & Falahat, M. S. (2015). The role of wilderness in sustainable ecological development (Case study of wilderness in Lovzan forest park). First Iranian Architectural and Urban Design Conference, Advanced Institute of Science and Technology-wise customary Shiraz. Iran. (In Persian)

Mathews, J. A. (2002). Dragon multinational: A new model for global growth. Oxford University Press on Demand

Mazaherian, h. Vziari, R. (2014). Design of leisure-tourism camps (case study: Silvana). Human Geography Researches, 4 (Volume 46), 719-730.

Mirzade Kohshaei, A. Dehghani, A. (2016). The role of Bandar Abbas Eco-tourism potential in attracting tourists. Journal of Hormozgan Cultural Research Review, 11,11-24. (In Persian)

Niknejad, M., Mahdavi, A., & Karami, O. (2013). Environmental impacts of tourism with an emphasis on ecotourism. The National Conference of environmental hazards Zagros, Khorramabad, Iran. (In Persian)

Noori, GH & Taqizadeh, Z. (2012). Assessment of Sarab Nilufar Bioclimatic Comfort with Evanz and (Thermo-Hydrometric) Indicators for Ecotourism Activities. Wetland ecobiology (wetland), 12, 41-50. (In Persian)

Roshanali, M. & Riahi, V. (2017). The role of Ecotourism in economic development of rural areas (case study: Panj Hezareh Rural District of Behshahr County). Geographical Quarterly Tourism Space 25 (Volume 7), 51-66. (In Persian)

RostamPisheh.M, Nasir Salami.M & Tizghalam Zonouzi, S. (2019). An Evaluation and Comparative Analysis of Physical Structures in Eco-Tourism Resorts (Case Study: Telarkhaneh Bordbar and Deylmay Gasht; Guilan Province). Journal of Physical Development Planning, 4, 54-76. (In Persian)

Salehi Fard, M. 2009. Rural tourism, nature and concept. Tourism, 23-24, 60-66. (In Persian)

Salehi, S. Moradi Asl, A & Abdoli,F. (2017). Ecotourism Development with an Emphasis on Local Communities’ Participation (Case Study: The Village of Janat Rudbar, Ramsar County). Journal of Research and Rural Planning, 19, 1855-199. (In Persian).

Tavakolan, A. & Davari, A. (2017). Ecotourism dwellings an Opportunity for Sustainable Development, CASE STUDY: Capacities of Ecotourism of East Azarbaijan Province. International Conference on Modern Researches in Civil Engineering, Architecture, Urban Management and Natural environment. Karaj: Shahriyar Higher Education Institution. (In Persian)

Tavalaee, S. (2006). Ecotourism with Emphasis on Tourism Attractions of Golestan Province. Geographical researches, 58, 113-125. (In Persian).

Thampi, S. P. (2005). Ecotourism in Kerala, India: Lessons from the eco-development project in Periyar Tiger Reserve. ECOCLUB.

Trejos, B., Chiang, L. H. N., & Huang, W. C. (2008). Support networks for community-based tourism in rural Costa Rica. The Open Area Studies Journal, 1(1), 16-25.

Wanhill, S. (2000). Small and medium tourism enterprises. Annals of Tourism Research, 27(1), 132-147.

www.iranecocamp.com/fa/05/09/1396

www.karnaval.ir/kang-village-torqabeh-masoule-khorasan1396

Zahedi, Sh. A. (2006). Foundations of Sustainable Tourism and Ecotourism. Tehran: Allameh Tabataba'i University Press. (In Persian)

Zarghami Brujeni, h. Shalibafian, A. (2017). Tourism Policy of Countries (Comparative Study). Tehran:  Makameh prees. (In Persian)