نقش محیط و معیشت در شکل گیری خانه های بومی منطقه تالش

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 6، دوره 16، شماره 4، بهمن 1400، صفحه 761-777   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد محمدزاده دوگاهه¹؛ حسین سلطان زاده^{* 2}؛ جواد شکاری نیری³؛ تیمور آمار⁴

¹دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

²دانشیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³استادیار گروه مرمت و احیای بناهای تاریخی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین الملل امام خمینی، قزوین، ایران

⁴دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

چکیده

مقدمه: بررسی نقش محیط و بوم در شکل گیری خانه های بومی منطقه تالش موضوع این تحقیق می باشد، اهمیت این موضوع به این سبب است که به نظر می رسد هنوز تحقیق کافی در مورد معماری این منطقه صورت نگرفته است.
هدف: هدف این پژوهش شناخت چگونگی تاثیر محیط و معیشت در معماری خانه ها است. پرسش اصلی این تحقیق این است که نقش عوامل محیطی و نوع معیشت در شکل گیری خانه های این منطقه چه بوده است؟
روش­شناسی تحقیق: از روش تحقیق توصیفی و تحلیلی استفاده شده است و گردآوری داده ها به صورت میدانی و اسنادی بوده است. متغیر مستقلِ پژوهش، محیط و شیوه های معیشت و متغییر وابسته آن معماری خانه های بومی تالش می باشد. جامعه آماری تحقیق منطقه تالش و روش نمونه برداری سهمیه ایی است.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: منطقه شامل شهرستان های آستارا، تالش، ماسال، رضوانشهر و بخش هایی از شهرهای شفت، فومن و صومعه سرا در غرب استان گیلان مانند ماسوله، ماکلوان، گشت، امام زاده ابراهیم،... و بخش هایی از شهر های نمین و خلخال در استان اردبیل و شهرهای آستارا، لنکران، ماساللی، جلیل آباد، لریک، یاردیملی و سالیان در جمهوری آذربایجان است
یافته­ها و بحث: نتایج تحقیق نشان می دهد که تنوع فضاها، ایوان، تلار باز و فضاهای متخلخل لایه بیرونی برای نفوذ هوا به داخل، از ویژگی های خانه های جلگه است امّا در کوهپایه و کوهستان چنین نیست. تعداد فضاهای خدماتی بیرونِ بنای اصلی در حوزه کوهپایه به ترتیب بیشتر از جلگه و کوهستان ولی گستردگی و مساحت آن ها در محوطه خانه های جلگه بیشتر از کوهپایه و کوهستان است. میانگین مساحت طبقه همکف به کل در خانه های جلگه به ترتیب بیشتر از کوهستان و کوهپایه ولی میانگین مساحت ایوان در همکف و فضاهای طبقه اول در جلگه به ترتیب بیشتر از کوهپایه و کوهستان و میانگین مساحت فضاهای دامی و انبار در کوهستان به ترتیب از جلگه و کوهپایه بیشتر است.

کلیدواژه‌ها

محیط و معماری؛ معماری بومی؛ اثر معیشت بر خانه؛ خانه های بومی تالش

مراجع

Abdel-Azim, G., & Abdul-Aziz Osman, K. (2018). The importance of cultural dimensions in the design process of the vernacular societies. Ain Shams Engineering Journal. 9 (4), 2755–2765.

Abdoli, A., (2014). Talesh History. (2^th Ed.). Tehran: Jameenegar Publication. (In Persian)

Bazin, M., & Bromberger, C. (1981). Gilan and East Azarbaijan Anthropological maps and documents. (3^th Ed.). Paris: A-D-P-F Publication.

Bazin, M., (2015). TALESH, Ethnic Area in Northern Iran. Translated by: Farshchian, M., (2^th Ed.). Tehran: Jameenegar Publication. (In Persian)

Bromberger, C. (1991). Housing and architecture in the rural community of Gilan. Translated by: Goosheh gir, A., (1^nd Ed.). Tehran: Institute for Cultural Studies and Research. (In Persian)

EMADI, M. I., GHASEMI, M., OSIVAND, S., & ROUDI, F. (2013). Sustainable Architecture Analyses of Stepped Village, Case study: Masouleh, Iran. Recent Advances in Energy, Environment and Development. ISBN: 978-1-61804-157-9, 152–157.

Gorji Mahlebani, Y., & Daneshvar, K. (2010). Climate Impact on the Formation of Traditional Guilan Architecture Elements. Armanshahr Architecture & Urban Development, (4), 135–145. (In Persian)

Guilan Rural Heritage Museum. http://www.gecomuseum.com/LandingPage.aspx

Hashemnejad, H., & Molanaei, S. (2008). Architecture with looking at the sky. Journal HONAR-HA-YE-ZIBA-Memari- Va- Shahrsazi. (36), 17–26. (In Persian)

Khakpour, M, (2005). Vernacular housing in rural communities of Guilan. Journal HONAR-HA-YE-ZIBA-Memari- Va- Shahrsazi. (22), 63–72. (In Persian)

Khakpour, M, (2006). Construction of Shikiley Houses in Gilan. Journal HONAR-HA-YE-ZIBA-Memari- Va- Shahrsazi. (25), 45–54. (In Persian)

Khakpour, M. (2011). The Architecture of Guilan's houses. (2^th Ed.). Rasht: Farhange eilia Publication. (In Persian)

Khakpour, M. (2012). The effect of socio-cultural factors on the formation of rural vernacular housing in Gilan (with emphasis on the role of women). Ph.D. Thesis, Tarbiat Modarres University. Tehran, IRAN.

Mahdavipour, H., & Jafari, A. (2012). The status of knowledge and vernacular craft in today's architecture education. Journal of Housing and Rural Environment, (137), 17–36. (In Persian)

Memarian, G. (2007). An introduction to Iranian residential buildings (extrovert typologies) (4^th Ed.). Tehran: Soroush Danesh Publication. (In Persian)

Mohammadi Mazraeh, H., & Pazhouhanfar, M. (2018). Effects of vernacular architecture structure on urban sustainability case study: Qeshm Island, Iran. Frontiers of Architectural Research. (7), 11–24.

Molaei Hashjin, N., & Hoseinnejad, M. (2012). The role of traditional houses in lowland and mountainous regions in the sustainable development of West villages of Mazandaran (Ramsar- Tonekabon). Geographical landscape (human studies). 18 (7), 1–17. (In Persian)

Oikonomou, A., & Bougiatioti, F. (2011).Architectural structure and environmental performance of the traditional buildings in Florina, NW Greece. Building and Environment. , 669-689.

Pirzad, A., & Riahi Moghaddam, S. (2017).A Survey for Relationship between Ecological Rural Architecture and Rural Economic (In Moderate-Humid Regions and Hot-Dry Areas). Two Quarterly The Arts of Caspian Arae.1 (1), 23–41. (In Persian)

Pour lomer, H., (2014). Typology of Traditional Houses in Talesh (Case Study: Khalehsara Village). Quarterly Journal of Housing and Rural Environment, (147), 117–131. (In Persian)

Rabovbi, M. (1986). Vernacular architecture and its application, Understanding yesterday for today and tomorrow's architecture. (2^nd Ed.). Tehran: FAZA cultural Institute. (In Persian)

Raheb, GH. (2014). Typology of housing formation zones in Iranian rural settlements in interaction with environmental factors. Journal HONAR-HA-YE-ZIBA-Memari- Va- Shahrsazi. (4), 87–100. (In Persian)

Salimi Moaiied, S. (2015).Anthropology of Marian's Temporary Houses and its Neighboring Villages, Case Study: Pori. Quarterly Asar. 36 (68), 15–38. (In Persian)

Saljoughinejad, S., & Sharifabad, S. R. (2015). Classification of climatic strategies, used in Iranian vernacular residences based on spatial constituent elements. Building and Environment, 475-493.

Soltanzadeh, H., (2011). The role of geography in the formation of types of courtyards in traditional Iranian houses. Journal of Human Geography Research.  (75), 69–86. (In Persian)

Soltanzadeh, H., (2014). The role of geography and culture in the formation of roofing in residential units. Journal of Human Geography Research .2 (46), 449–464. (In Persian)

Sozen, M. S., & Gedik, G. Z. (2007). Evaluation of traditional architecture in terms of building physics: old Diyarbakir houses. Building and Environment, 1810-1816.

Talebi Rostami, H. (2012). Light, Wind and Shadows Fragile Vernacular Architecture in Imamzadeh Ibrahim, Shaft, Iran. A report submitted for the degree of post professional Master of Architecture, McGill University. Montreal, CANADA.

Taleghani, M. (2010a). Mousavi House, Guilan rural architecture heritage. (1^th Ed.). Tehran: Matn Artwork Publisher. (In Persian)

Taleghani, M. (2010b). Mohtashem Talab House, Guilan rural architecture heritage. (1^th Ed.). Tehran: Matn Artwork Publisher. (In Persian)

Taleghani, M. (2011a). Mousa Zadeh House, Guilan rural architecture heritage. (1^th Ed.). Tehran: Matn Artwork Publisher. (In Persian)

Taleghani, M., (2011b). Tarbi House, Guilan rural architecture heritage.(1^th Ed.).Tehran: Matn Artwork Publisher. (In Persian)

Varmaghani, H., & Soltanzadeh, H. (2016). Role of Gender and Livelihoods in Home Formation (Comparison of Qajar Houses in Gilan and Bushehr). Armanshahr Architecture & Urban Development, (23), 123–134. (In Persian)

Varmaghani, H., & Soltanzadeh, H., & Dehbashi Sharif, M. (2015). Comparative study of vernacular housing in Gilan and Mazandaran based on human geographic factors. Quarterly Journal New Attitudes in Human Geography, 7 (2) ,  107–206. (In Persian)

Vissilia, A-M., (2009).Evaluation of Greek vernacular settlement and its landscape: architectural typology and building physics. Building and Environment, 1095-1106.

Zayyari, K., (2010). Comparative evaluation of the governing patterns of rural settlements in the west and south of Country (Khorramabad and Bandar Abbas). Quarterly Journal Zagros Geographic Landscape, 2 (3), 79–91. (In Persian)

Zolfagharzadeh, H., & Hesari, H. (2014). Ecological Theory to Habitat Architecture. Quarterly Journal of Housing and Rural Environment, (145), 29–44. (In Persian)