رفتار استفاده ‌از ‌پایگاه‌های‌ دسترسی آزاد در بین اعضای هیئت ‌علمی براساس نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده (مطالعه موردی: دانشگاه‌های شهر اهواز)

دانش شناسی

دوره 12، شماره 44، خرداد 1398، صفحه 99-114   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مهسا ویسی زاده¹؛ فریبا نظری^{* 2}

¹دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

²استادیارگروه علم اطلاعات و دانش شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر باهدف «مطالعه رفتار استفاده ‌از پایگاه‌های‌ دسترسی آزاد، در میان اعضای ‌هیات‌علمی‌دانشگاههای شهر اهواز براساس نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده آیزن» انجام شده است.
روش: روش پژوهش از نوع مدل‌یابی علّی یا معادلات ساختاری است. نمونه پژوهش 298 نفر از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌های شهر اهواز اعم از دانشگاه‌های دولتی، آزاد و پیام نور هستند. داده‌های پژوهش با استفاده از پرسشنامه‌ بر مبنای مدل آیزن گردآوری شدند. از روش تحلیل عاملی تائیدی و مدل معادلات ساختاری بر پایه‌ی نرم‌افزار لیزرل برای ارزیابی مدل ساختاری استفاده می‌شود.
یافته ها: بر اساس نتایج مدل معادلات ساختاری، روابط به این شکل برقرار شد: باورهای رفتاری با نگرش، نگرش با قصد رفتاری و رفتار، باورهای هنجاری با هنجارهای ذهنی، هنجارهای ذهنی با قصد رفتاری، قصد رفتاری با رفتار، باورهای کنترل‌شده با کنترل رفتاری هدایت‌شده، کنترل رفتاری هدایت‌شده با قصد رفتاری و رفتار، باورهای رفتاری و باورهای کنترل‌شده، باورهای رفتاری و باورهای هنجاری، باورهای هنجاری و باورهای کنترل‌شده. مدل ارزیابی‌شده در ابتدا برازش ضعیفی ارائه داد ولی بعد از تغییر بعضی رابطه‌ها به پیشنهاد نرم‌افزار به برازش مطلوبی دست‌یافتیم که در مقایسه با مدل آیزن به 4 رابطه دیگر نیز رسیدیم.
نتیجه گیری: الگوی رفتار برنامه‌ریزی‌شده، الگویی قابل اتکا در جهت برنامه‌ریزی و هدایت رفتارهای مخاطبان، دانشجویان و اعضای هیئت علمی به سمت استفاده از خدمات الکترونیکی پایگاه‌های اطلاعاتی است.
 

کلیدواژه‌ها

اعضای هیئت علمی؛ پایگاه‌های دسترسی آزاد؛ رفتار استفاده؛ نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده

مراجع

آشوغ و همکاران (1392). کاربرد نظریه رفتار برنامه ریزی شده برای پیش بینی رفتارهای ایمن رانندگی در رانندگان کامیون. آموزش بهداشت و ارتقای سلامت ایران (فارسی)، 1(3)، 5-14  

جعفرنژاد،آ. (1379). آشنایی با بانکهای اطلاعاتی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها(سمت) ص.1.

حقیقی نسب، م.؛ کلانتری، ف. (1388). پذیرش خدمات بانکداری الکترونیکی را بر اساس مدل تجزیه رفتار برنامه ریزی شده در بانک های دولتی و خصوصی شهر تهران در بانک دولتی ملت و با خصوصی سامان. پژوهشهای مدیریت، 2(4)، 131-153.

خلفه نیلساز، م. و همکاران(1392). رابطه بین سازه های نظریه رفتار برنامه ریزی شده با رفتار ایمن عبور از خیابان در دانش آموزان چهارم ابتدایی شهر تهران. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام،  21(3)، 155-161.

لگزیان، م.؛ حدادیان، ع. ؛ کفاشان، مجتبی (1392). بررسی ادراک دانشجویان از خدمات الکترونیکی کتابخانه‌های دانشگاهی: پژوهشی بر مبنای نظریه رفتار برنامه ریزی شده آجزن. پردازش و مدیریت اطلاعات، 29(2)،350-333   

مختارپور، ر. (1388). منابع غیر رسمی اطلاعات و رفتار اطلاعاتی: کنکاش در علل و عوامل گرایش کاربران به منابع اطلاعاتی غیررسمی. مجله علوم و فناوری اطلاعات،  24(4)،  127-141.

نظری، ف.؛ خسروی، ف.؛ ‌نوشین فرد، ف. (1391). پیش‌بین‌های مؤثر در پذیرش پایگاه‌های اطلاعاتی پیوسته توسط اعضای هیئت علمی. مجله پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی، 2(2).   

نظری، ف.؛ خسروی، ف.؛ باب الحوائجی، ف. (1391). رابطه درک ویژگی‌های پایگاه‌های اطلاعاتی پیوسته و پذیرش آنها توسط زنان عضو هیئت علمی. فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، 4(13)، 95-107 

Ajzen, I(1985). From intentions to actions: A theory of planned behavior. In J. Kuhl& J. Beckman (Eds.), Action-control: From cognition to behavior Heidelberg: Springer, 11-39

Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human

Bamberg, S, I. Ajzen, &P. Schmidt (2003).Choice of travel mode in the theory of planned behavior: The roles of past behavior, habit, and reasoned action. Basic and Applied Social Psychology,25, 175-188.

Cheng, T.C.E. and others. (2006). Adoption of Internet Banking: an emperial study in Hong Kong. Decision Support System, 42, 1558-1572.

Fishbein, M & I. Ajzen(1975). Belief, attitude, intention, and behavior: An introduction to theory and research. Reading, MA: Addison-Wesley.

Harrison, D. and others(1997). Executive decisions about information technology and competitive strategy in small business: theory and empirical tests. information systems research, 8(2),171-195.

Hu, P. J; Chan, Y. K; Sheng, L. R and Tam, K. Y (1999). Examining the  technology acceptance model usingphysician acceptance of telemedicine  technology. Journal of Management Information Systems, 16 (2), 91 -112.

Hung, S.Y; Tang, K.Z; Chang, C.M; Ke, C.D (2009). User acceptance of the E-Government services: the case of online taxfiling and payment system. Government Information Quarterly, 26, 387-397.

Mathieson, K (1991). Predicting user intentions: Comparing the technology acceptance model with theory of planned behavior. Information Systems Research, 2 (3),173-191.

Rogers, Everett M.; Chaffee, Steven H(1983). Communication as an Academic Discipline: A Dialogue. Journal of Communication, 33(3), 18-30.

Siegel D.M.; (2008)Accepting technology and overcoming resistance to change using the motivation and acceptance model; Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy in the Department of Educational Research, Technology, and Leadership in the College of Education at the University of Central Florida Orlando.

Wang, M. S; Chen, C. C; Chang, S. C and Yang, Y. H (2007). Effects of online shopping attitudes, subjective norm and control beliefs on online shopping intention: a test of the theory of Planned behavior. International Journal ofManagement, 24(2), 296-302.

Wolf FM. (1986). Meta-analysis; Newbury Park: Sage.