نقش میانجی ریسک سیستماتیک در رابطه بین مسئولیت‌پذیری اجتماعی و نگهداشت وجه نقد

پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی

دوره 12، شماره 47، مهر 1399، صفحه 55-76   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

نرگس سرلک^{* 1}؛ امید فرجی²؛ فاطمه علی‌نیافیروزجاه³

¹گروه حسابداری،دانشگاه قم،قم،ایران

²گروه حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران،قم،ایران

³گروه حسابداری، دانشگاه قم،تهران،ایران .

چکیده

امروزه با توجه به اهمیت وجه ‌نقد در تداوم فعالیت شرکت و تأثیر خاص مسئله نمایندگی بر سهامداران، شرکت‌ها توجه ویژه‌ای بر عوامل مؤثر بر نگهداشت وجه نقد دارند. مسئولیت‌پذیری اجتماعی و ریسک سیستماتیک را می‌توان از جمله این عوامل دانست. در این پژوهش رابطه مسئولیت‌پذیری اجتماعی و نگهداشت وجه نقد از طریق واسطه‌گری ریسک سیستماتیک مورد بررسی قرار گرفته است؛بنابراین با استفاده از داده‌هایترکیبی، به بررسی170 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شد . نتایج حاصل از آزمون فرضیات بیان‌گر تائید نقش میانجی‌ ریسک سیستماتیک در رابطه بین مسئولیت‌پذیری اجتماعی و نگهداشت وجه نقد می‌باشد. به این صورت که با افزایش مسئولیت‌پذیری اجتماعی، ریسک سیستماتیک کاهش یافته و در نتیجه منجر به نگهداری وجه نقد کمتری خواهد شد.
Nowadays, Because of importance of cash in going concern of the firm and stakeholders requests from agency problem, companies have attention to Effective factors on cash holding. This study aims is provided to assess the impact of Corporate Social Responsibility (csr) on the cash holding with the mediating systematic risk. Sampling was done by applying the systematic elimination method on the population and 170 firms with 1020 firm-year observations were studied. During the study we found that the effect of CSR on cash holdings via the systematic risk is robust and systematic risk is mediates the impact of corporate social responsibility on cash holding.

کلیدواژه‌ها

:مسئولیت‌پذیری اجتماعی؛ نگهداشت وجه نقد؛ ریسک سیستماتیک

اصل مقاله

نقش میانجی ریسک سیستماتیک در رابطه بین مسئولیت‌پذیری اجتماعی

و نگهداشت وجه نقد

 

 

نرگس سرلک

تاریخ دریافت: 07/04/1399            تاریخ پذیرش: 11/06/1399

[1]

امید فرجی[2]

فاطمه علی‌نیافیروزجاه[3]

 

چکیده

امروزه با توجه به اهمیت وجه ‌نقد در تداوم فعالیت شرکت و تأثیر خاص مسئله نمایندگی بر سهامداران، شرکت‌ها توجه ویژه‌ای بر عوامل مؤثر بر نگهداشت وجه نقد دارند. مسئولیت‌پذیری اجتماعی و ریسک سیستماتیک را می‌توان از جمله این عوامل دانست. در این پژوهش رابطه مسئولیت‌پذیری اجتماعی و نگهداشت وجه نقد از طریق واسطه‌گری ریسک سیستماتیک مورد بررسی قرار گرفته است؛بنابراین با استفاده از داده‌هایترکیبی، به بررسی170 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شد . نتایج حاصل از آزمون فرضیات بیان‌گر تائید نقش میانجی‌ ریسک سیستماتیک در رابطه بین مسئولیت‌پذیری اجتماعی و نگهداشت وجه نقد می‌باشد. به این صورت که با افزایش مسئولیت‌پذیری اجتماعی، ریسک سیستماتیک کاهش یافته و در نتیجه منجر به نگهداری وجه نقد کمتری خواهد شد.

 

واژه‌های کلیدی:مسئولیت‌پذیری اجتماعی، نگهداشت وجه نقد، ریسک سیستماتیک.

 

 

1- مقدمه

وجه نقد یکی از با اهمیت‌ترین و متعارف‌ترین دارایی­­ها در واحد تجاری است و به عنوان یک ضرورتاجتناب‌ناپذیرمورد‌ توجه تمامی شرکت‌ها و مؤسسات قرار دارد. لذا می‌توان آن را به‌عنوان یکی از حیاتی‌ترین منابع در هر واحد سودآور نام برد (دیتمار و اسمیت^[i]، 2007) و باید به مدیریت آن پرداخت. مدیریت وجوه نقد شامل مجموعه گسترده‌ای از فعالیت‌های مربوط به جمع‌آوری، نگهداری و پرداختوجه نقد است که هدف آن تعیین نقدینگی موردنیاز واحد تجاری با توجه به آثار آن است (مرادی، جباری و بیات، 1396). شرکت‌ها با توجه به مزایای نگهداری وجه نقد از جمله استفاده از تخفیفات تجاری، شرکت در حراجی‌ها و ... خواهان نگهداری وجه نقد می‌باشند، از طرفی دیگر نگهداری مازاد وجوه نقد خود منجر به ایجاد هزینه فرصت می‌شود (احمدپور، یحیی‌زاده‌فر، 1386)؛بنابراین به ایجاد توازن در آن نیاز است. به همین علت امروزه پژوهش‌های زیادی در این زمینه انجام شده استکه برخی پژوهش‌ها بر نگهداری مازاد وجه نقد و برخی بر عدم نگهداری وجه نقد تأکید دارند. مثلاً ایزدی‌نیا و رسائیان (1389) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که نگهداری وجه نقد منجر به افزایش ارزش شرکت‌ها می‌شود و شرکت‌ها را به نگهداشت مازاد وجه نقد تشویق می‌نماید، در صورتی که پژوهش انجام شده توسط جنسن^[ii](1986) شرکت را از نگهداشت مازاد وجه نقد نفی می‌کند، به این صورت که نگهداشت مازاد منجر به آزادی عمل مدیران می‌گردد، بنابراین آن‌ها نیازی به موافقت سهامداران ندارند و به جای آنکه این وجوه را به سهامداران بپردازند، آن‌ها را هدر می‌دهند، بنابراین نگهداشت مازاد وجه نقد منجر به ایجاد هزینه نمایندگی می‌گردد.

این نتیجه با پژوهش انجام شده توسط ربیعی و علی‌پور (1392) منطبق است. با توجه به تناقض موجود در پژوهش‌ها و مشکلات نمایندگی ایجاد شده از نگهداری وجه نقد و از آنجایی که تداوم فعالیت و حیات یک شرکت به وجوه نقد آن وابسته است، بر آن شدیم که در این زمینه به پژوهش بپردازیم. تئوری‌های مرتبط با وجوه نقد شامل تئوری موازنه، سلسله مراتب تأمین‌مالی، جریان نقد آزاد، نمایندگی، عدم تقارن اطلاعاتی و تئوری سنتی می‌باشد که در این پژوهش تئوری نمایندگی و عدم‌تقارن اطلاعاتی مطرح می‌شود. طبق تئوری عدم‌تقارن اطلاعاتی افراد برون‌سازمانی تمایل به خرید اوراق بهاداری دارند که بیش از حد قیمت‌گذاری نشده باشد و لذا متناسب با عدم اطمینان‌های موجود (ریسک) اقدام به تعدیل قیمت اوراق بهادار می‌کنند و شرکت‌ها جهت جلوگیری از تعدیل قیمت‌ها دست به افشای اطلاعات می‌نمایند، همچنین طبق تئوری نمایندگی، سهامداران و ذینفعان خواستار پاسخگویی بیشتر شرکت درباره عملکرد اجتماعی خود هستند (جانی و حاسلی و بِندِر^[iii]، 2004). این تئوری‌ها بیان‌کننده مفهوم مسئولیت‌پذیری اجتماعی می‌باشند. مسئولیت‌پذیری اجتماعی اقدامی است که شرکت انجام می‌دهد تا به واسطه آن به صورت محسوسی سطح رفاه ذینفع اجتماعی خود را متأثّر سازد (فرومن^[iv]، 1997) بنابراین با توجه به مؤثر بودن مسئولیت‌پذیری بر دو تئوری مطرح در وجه نقد، ممکن است که در زمینه نگهداشت وجه نقد نیز مؤثر باشد؛بنابراین هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه مسئولیت‌پذیری اجتماعی و نگهداشت وجه نقد می‌باشد. با توجه به آنچه گفته شد و وقوع رسوایی‌های مالی در هزاره جدید که منجر به از بین رفتن اعتماد سرمایه‌گذاران نسبت به صورت‌های مالی شده است، سهامداران و اعتباردهندگان را به توجه بر مسئولیت اجتماعی و افشاء آن در بازار سرمایه ملزم نموده است (حساس‌یگانه و برزگر، 1392). شرکت‌ها انجام مسئولیت اجتماعی خود را با افشای اطلاعات مفید آغاز نمودند تا با کاهش عدم اطمینان منجر به جذابیت بیشتر سهام خود نزد سهامداران گردند (سهرابی، 1392). عدم اطمینان همان مفهوم ریسک می‌باشد. هر چه کیفیت اطلاعات بالاتر رود، عدم‌تقارن اطلاعاتی شرکت کاهش و اعتماد سهامداران افزایش می‌یابد (حیدرپور و خواجه‌محمود، 1393)؛بنابراین افزایش شفافیت و توجه به مسئولیت‌پذیری منجر به کاهش ریسک سیستماتیک می‌گردد (چونگ^[v]، 2016). ریسک سیستماتیک به آن بخش از نوسان‌های بازده یک دارایی که ناشی از تأثیر همزمان عوامل مختلف قیمت بازار اوراق بهادار است، اطلاق می‌شود (جهان‌خانی و پارساییان، 1376). سهامداران نیز بیشتر جذب شرکت‌هایی با ریسک پایین‌تر می‌شوند؛ بنابراین شرکت‌ها جهت کاهش ریسک به عوامل مؤثر بر آن توجه دارند که یکی از این عوامل وجه نقد می‌باشد. شرکت‌های ریسکی‌تر، بیشترین نیاز به مصون‌سازی را دارند زیرا به احتمال بیشتری در هنگام نیاز به تأمین مالی خارجی، کسری جریان نقدی را تجربه می‌کنند. به همین دلیل آن‌ها بیشتر از شرکت‌هایی که دارای ریسک کمتری هستند، وجه نقد ذخیره می‌کنند (پالازو^[vi]، 2012).

با توجه به مطالب فوق، می‌توان نتیجه گرفت مسئولیت‌پذیری اجتماعی بر ریسک سیستماتیک و ریسک سیستماتیک بر نگهداشت وجه نقد اثر می‌گذارد. لذا هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش میانجی ریسک سیستماتیک در رابطه بین مسئولیت‌پذیری اجتماعی و نگهداشت وجه نقد است.

 

2- مبانی نظری، پیشینه و بسط فرضیات پژوهش

پیوستگیواتحادمیانفعالیت‌هاوارزش‌هایسازمانی بیان‌گر مفهوم مسئولیت‌پذیری است. طی دهه‌های اخیر روند فزاینده پیشرفت صنعتی و محدودیت منابع طبیعی و زیست‌محیطی و تقاضای روزافزون ذی‌نفعان از شرکت‌ها برای پذیرش مسئولیت اجتماعی، شرکت‌ها را به درگیر‌ شدن در مسئولیت زیست‌محیطی و اجتماعیتشویق می‌کند. شرکت باید در اتخاذ تصمیمات و انجام فعالیت‌ها و اجرای عملیات خود، منافع همه ذی‌نفعان را در نظر بگیرد؛بنابراین زیربنای مسئولیت‌پذیری تئوری ذینفعان می‌باشد، به این صورت که شرکت دارای ذینفعانی است که عملکرد سازمان به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر آن‌ها تأثیر می‌گذارد؛ بنابراین جهت توجه و حفظ منفعت این ذی‌نفعان به افشای اطلاعات می‌پردازد که این افشا منجر به افزایشثروتسهامدارانمی‌شود (فروغی، شهشهانی و پورحسینی، 1387). بدین صورت که شرکت‌ها جهت انجام مسئولیت اجتماعی و دسترسی به مزایای آن، اطلاعات مفید را در اختیار سهامداران قرار می‌دهند و از این طریق مسئله عدم اطمینان را که باعث ناتوانی سهامداراننسبت به ارزیابی آینده می‌شود را کاهش داده که این خود باعث جذب بیشتر آن‌ها به خرید سهام وسرمایه‌گذاری در بازارهای مالی می‌شود (سهرابی، 1392).

منظور از عدم اطمینان، نوسان در بازدهی‌های تحقق‌یافته و مورد انتظار است که با عنوان ریسک شناخته می‌شود. با بالا بودن کمیت و کیفیت اطلاعات ارائه شده توسط شرکت، عدم‌تقارن اطلاعاتی شرکت پایین‌تر و در نتیجه دورنمای عملکرد آتی شرکت روشن‌تر است(حیدرپور و خواجه‌محمود، 1393). طبق پژوهش انجام شده توسط رمضان‌نیا و رضایی نیز مسئولیت‌پذیری اجتماعی اثری منفی بر ریسک سیستماتیک دارد، چرا که شرکت­های دارای مسئولیت اجتماعی بالا، دارای توانایی بالایی در مواجهه با شوک‌های داخلی یا خارجی می­باشند و تقاضا و عرضه را در زمان بحران ثابت نگه‌داشته و انعطاف­پذیری در رخدادهای ناگهانی را بهبود می‌بخشند و منجر می‌گردند که تأثیرگذاری نوسانات بازار بر شرکت کمتر ‌شود (رمضان‌نیا و رضایی، 1396). به عبارتی افشای مسئولیت‌های اجتماعی به مدیریت ریسک اثربخش‌تر می‌انجامد که به شرکت‌ها کمک می‌کند تا زیان‌های قابل اجتناب را کاهش داده، موضوعات جدید را شناسایی و از موقعیت‌های مناسب برای دستیابی به مزایای رقابتی استفاده نمایند و کمتر تحت تأثیر ریسک بازار (سیستماتیک) قرار گیرد. نتایج تحقیق سویکا و آمر و روسن بلوم ولانگ استریث (1973) نیز این مطلب را تائید می‌کند که بهبود در عملکرد زیست‌محیطی شرکت‌ها و افشا مسئولیت اجتماعی، باعث کاهش ریسک سیستماتیک آن‌ها می‌شود (دارابی، وقفی و سلیمانیان، 1395).

از آنجایی که ریسک سیستماتیک بازده کل بازار را تحت تأثیر قرار می‌دهد (جهان‌خانی و پارساییان، 1376) و ریسک و بازده سرمایه‌گذاری از عوامل مؤثر در انتخاب سرمایه‌گذاری می‌باشد، سرمایه‌گذاران می‌کوشند منابع مالی خود را درجایی با بیشترین بازده و کمترین ریسک سرمایه‌گذاری نمایند. شرکت‌های با ریسک پایین‌تر بازده بیشتری را دارند به این علت که سهامداران توجه بیشتری به این‌گونه شرکت‌ها دارند و در آن سرمایه‌گذاری بیشتری می‌نمایند. طبق پژوهش صورت گرفته توسط خواجوی (1383) با افزایش سرمایه‌گذاری ارزش شرکت بالا می‌رود و تمایل شرکت به نگهداری وجه نقد کاهش می‌یابد.نتایج پژوهش پنگ و ژو^[vii](2006) نیز نشان داد تنها در شرایط ریسکی است که شرکت جهت ایجاد تعادل و توازن بین منافع و هزینه‌هاوجه نقد بیشتری را نگه‌داری می‌نماید. هاشمی وافیونی (1396) در پژوهش خود نشان می­دهند که جهت کاهش اثرمنفینوسان­هابرسرمایه‌‎گذاریشرکت­هایدارایمحدودیتمالی،باید سطح نگهداشت وجه نقدرا افزایش داد. یافته‌های پژوهش انجام شده توسط آلایانیس و موزاندر^[viii] (2004) نیز بیان‌گر تمایل مدیران به نگهداری بالای وجه نقد است البته علت آن نیز این است که مدیران از نگهداشت موجودی‌های نقدی به عنوان ابزاری حفاظتی در برابر نوسان‌ها در شرایط محدودیت تأمین‌ مالی خارجی شرکت‌ها استفاده می‎کنند. علاوه بر این پژوهش‎ها افلاطونی (1394) نیز در بررسی تأثیر نوسان­های بازده و ریسک ورشکستگی بر میزان نگهداشت وجه نقد این نتیجه را بازگو می‌کند که در شرایط ریسکی شرکت‌ها طبق انگیزه احتیاطی و جهت کاهش آسیب رویدادهای پیش‌بینی‌نشده و افزایش توانایی مقابله با شرایط غیرمنتظره سعی در نگهداری بیشتر وجه نقد می‌نمایند. مطالعه فغانی و زندی (1396) نیز مؤکد یافته افلاطونی می‌باشد؛بنابراین می‌توان بیان داشت که طبق پژوهش جنسن (1986) یکی از دلایلی که مدیران وجه نقد نگهداری می­کنند این است که آن‌ها مخالف ریسک هستند؛ بنابراین در شرایطی با ریسک پایین، تمایلی به نگهداشت مازاد وجه نقد نیست.

بنابر مفاهیم بیان شده، پیش‌بینی می‌شود مسئولیت‌پذیری اجتماعی موجب کاهش ریسک سیستماتیک گردد و با توجه به پژوهش‌های پیشین نیز مشخص شد که ریسک پایین نیز منجر به نگهداری کمتر وجوه نقد می‌شود. چونگ (2016) نیز با بررسی رابطه مسئولیت‌پذیری اجتماعی و نگهداشت وجه نقد با استفاده از میانجی‌گری سه متغیر ریسک سیستماتیک، ریسک غیر سیستماتیک و حاکمیت شرکتی، به این نتیجه رسیده است که ریسک سیستماتیک در رابطه بین مسئولیت اجتماعی و نگهداشت وجه نقد مؤثر است.لذا فرضیه‌ پژوهش به صورت زیر خواهد بود:

مسئولیت‌پذیری اجتماعی از طریق میانجی‌گری ریسک سیستماتیک با نگهداشت وجه نقد رابطه دارد.

 

3- جامعه و نمونه آماری پژوهش

جامعهآماریاینپژوهش،شاملتمامیشرکت‎هایحاضردربورساوراق بهادارتهراندردوره‎ایپنجساله (ازسال‎ 1390 لغایت 1395) است و سپس بر اساسمعیارهایذیلمحدودشدهاست:

1)      شرکت‎هایعضونمونهدردوره‎یموردبررسی،تغییرفعالیتیاتغییرسالمالینداشتهباشند.

2)      شرکت‎هایعضونمونهدردوره‎یموردبررسی،توقففعالیتنداشتهباشند.

3)      شرکت‎هاحداقلچهارسالقبلازدوره‎یموردبررسیواردبورسشدهباشندواطلاعاتمربوطبهآن‌هاموجودباشد.

4)      اطلاعاتکاملوتفصیلیصورت‎هایمالیسالانه‎یهریکازشرکت‎هاونیزاطلاعاتلازمبرایمحاسبه‎یمتغیرهایتحقیقدرپایانسالمربوطدرتمامطولدوره‎ی مورد بررسی موجود باشد.

5)      شرکت‎هایعضونمونه،جزءشرکت‎هایسرمایه‎گذاری،واسطه‎یمالی،هلدینگ،بانکولیزینگنباشند؛زیراشرکت‎هایمذکوردارایساختارمالیوجریاناتنقدیمتمایزیمی‎باشند.

بااعمالمحدودیت‎هایذکرشدهتعداد 170 شرکت (درمجموع 1020سال-شرکت)که در جدول 1 آمده است به‌عنوان نمونه انتخاب گردید:

 

جدول 1- مراحل حذف شرکت‌های نمونه آماری

مراحل انتخاب نمونه نهایی	تعداد شرکت‌ها
کل شرکت‌های موجود در بورس	458
شرکت‌های سرمایه‌گذاری، واسطه‌گری، بانک‌ها و مؤسسات و بیمه بازنشستگی	(90)
تعداد شرکت‌های که در قلمرو زمانی پژوهش تغییرفعالیتیاتغییرسالمالی دادند	(19)
شرکت‌هایی که در دوره‎ی مورد بررسی توقف فعالیت دارند	(70)
شرکت‌هایی که اطلاعاتمربوطبهآن‌هاموجودنیست و ناقص است	(109)
جامعه تعدیل شده (نمونه انتخابی)	(170)

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

4- مدل پژوهش

به منظور بررسی فرضیه پژوهش مدل‌های 1 و 2 برآورد شده و برای تأثیر متغیر میانجی ریسک سیستماتیک بر رابطه بین دو متغیر مستقل و وابسته پژوهش از روش بارون و کنی (1986) و آزمون سوبل در صورت معنادار بودن مدل‌های 1 و 2 استفاده می‌شود (حجتی، 1396).

Beta_it = α₀ + α₁ Csr_it + α₂ Size_it + α₃ lev_it +α₄Prof_it+ α₆ ROA_it + α_6+k  + α_12+k + ɛ                                          (1)

 

Cash= α₀ + α₁ Csr_it + α₂ Beta_it + α₃ Size_it + α₄ Lev_it + α₅ MTB_it + α₆ CFO_it + α₇ Neg_it + α₈ Debt M_it + α₉ Roe_it + α₁₀ NWC_it + _α11 Tang_it + α_11+k  + α_17+k + ɛ(2)

5- متغیرهای پژوهش

5-1- متغیر وابسته

نگهداشت وجه نقد (cash): نسبت کل وجه نقد و معادل وجه نقد شرکت به کل دارایی‌های آن (طالب نیا و مهدوی، 1393)

 

5-2- متغیر مستقل

 مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌ها (CSR)

روش مورد استفاده برای افشائیات تحلیل محتوا می‌باشد که باید از ابزار چک لیست کدگذاری شده برای ارزیابی سطح افشای اطلاعات مسئولیت‌پذیری اجتماعی استفاده شود. طبق پژوهش انجام شده توسط حساس‌یگانه و برزگر (1392) مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها کاملاًنزدیک به مفهوم توسعه پاینده است که بستگی بهسه عنصر کلیدی حمایت محیطی، رشد اقتصادی وعدالت اجتماعی دارد. این سه عنصر با عنوان گزارشگری سه بعدی شناخته شده‌اند که هر کدام دارای شاخص‌هایی جهت اندازه‌گیری مسئولیت‌پذیری اجتماعی می‌باشند. شاخص‌های بعد اجتماعی شامل: کار و کارکنان، حقوق بشر، زنجیره تأمین و مشتریان و مصرف‌کنندگان، مشارکت و توسعه جامعه، اخلاق کسب‌وکار و فساد، رشوه‌خواری و پول‌شوئی. شاخص‌های بعد اقتصادی: عملکرد اقتصادی، حضور شرکت در بازار، سرمایه‌گذاری مسئولانه و مالیات. شاخص‌های بعد محیطی: مواد اولیه و انرژی، انتشار گازها، فاضلاب و ضایعات، تنوع گونه‌های زیستی، اثرات زیست‌محیطی محصولات و خدمات و رعایت قوانین و مقررات زیست‌محیطی.

در پژوهش مورد مطالعه مسئولیت‌پذیری اجتماعی با این سه بعد مورد محاسبه قرار خواهد گرفت. اگر یک قلم از افشاء اقلام مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها انجام شده باشد، امتیاز یک و اگر افشاء نشده باشد، امتیاز صفر داده می‌شود؛بنابراین تعداد اقلام افشاء شده به کل اقلام قابل افشاء در گزارشگری مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها بر اساس داده‌های مندرج در گزارش‌های سالانه شرکت‌ها (طبق رابطه 3)، بیانگر درصد افشاء مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها یا امتیاز مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها برای تعیین سطح آن در هر شرکت است (برزگر، غواصی، 1395)

 

                             (3)

 

 

5-3- متغیرهای کنترلی

دلیل استفاده از متغیرهای کنترلی، کنترل عوامل شناخته شده و ناشناخته در رابطه بین متغیرهای وابسته و مستقل می‌باشد و این متغیرها بیش‌تر در تحقیقات پیشین استفاده شده است. مایرز و مجلوف^[ix] (1984) استدلال می‌نمایند شرکت‌هایی که ارزش آنان به صورت عمده‌ای به فرصت‌های رشدشان^[x]مربوط می‌شود، عدم‌تقارن اطلاعاتی زیادی دارند، در نتیجه برای تأمین‌ مالی، هزینه‌های بیشتری را متحمل می‌شوند. بنابراین انتظار می‌رود که شرکت‌هایی که فرصت‌های رشد بیشتری دارند، سطح نقدینگی خود را در حد بالاتری نگه دارند تا پروژه‌های سودآورشان با مشکل مواجه نگردد (قائمی و علوی، 1391). به پیروی از رحیمیان، قربانی و شعبانی (1392) از معیار نسبت ارزشبازار به حقوق صاحبان سهام برای اندازه‌گیری فرصت‌های رشد استفاده می‌شود. متغیر کنترلی دیگر سررسید بدهی^[xi] می‌باشد، هر چه سررسید بدهی کوتاه‌تر باشد، ریسک مالی افزایش می‌یابد و شرکت مجبور به نگهداری وجه نقد بیشتری خواهد بود (هالفورد، کانِل، سیبلکو و زایتز^[xii]، 2017). لذا انتظار می‌رود با افزایش سررسید بدهی موجودی نقد کاهش یابد، این متغیر با نسبت بدهی‌های بلندمدت بر کل بدهی‌ها محاسبه می‌گردد (طالب‌نیا و مهدوی، 1393). از سویی دیگر به‌واسطه افزایش هزینه تأمین‌ مالی در شرکت‌های با اهرم‌مالی^[xiii] بالا، هزینه وجوه نقد مورد استفاده بیشتر خواهد بود، اهرم مالی احتمال ورشکستگی را افزایش می‌دهد و انتظار می‌رود که شرکت‌های اهرمیبرای کاهش ریسک مالی وجه نقد بیشتری نگهداری نمایند (طالب‌نیا و درویش، 1393) و از آنجایی که یافته‌های تحقیقات گذشته از جمله تحقیقات اپلر، پینکوتز، استالز و ویلیامسون^[xiv] (1999)، فریرا و ویللا^[xv] (2004)، ازکان و ازکان^[xvi] (2004) مبنی بر ارتباط معکوس بین نسبت اهرمی و نگهداری وجه نقد است، بنابراین این متغیر در مدل قرار داده شده است. اهرم مالی برابر با نسبت جمع بدهی به جمع ارزش دفتری دارایی‌ها می‌باشد. همچنین در این پژوهش لگاریتم طبیعی ارزش کل دارایی‌های شرکت معیار اندازه شرکت^[xvii] در نظر گرفته شده است (خیرالهی، بهشور و ایوانی، 1395)، زیرا انتظار می‌رود در شرکت‌های بزرگتر به واسطه صرفه‌جویی، مانده نقد کمتر باشد و چون شرکت‌های کوچکتر با عدم‌تقارن اطلاعاتی بیشتری مواجه هستند، مجبور به نگهداری وجه نقد بیشتری هستند. متغیر دیگری که در مدل این پژوهش استفاده گردیده متغیر مجازی (Neg)است که اندازه‌گیری آن به این صورت می‌باشد که برای شرکت‌هایی که در سال t جریان‌های نقدی منفی دارند، برابر یک و در غیر این صورت صفر است (فروغی و فرزادی، 1393)؛زیرا منفی یا مثبت بودن جریان‌های نقدی نیز بر تصمیم‌گیری بر نگهداری وجه نقد مؤثر است. هر چه جریان نقدی بیشتر (مثبت‌تر) باشد، دسترسی به وجه نقد آسان‌تر است و شرکت نیاز به نگهداری نقد کمتری خواهد داشت (ملکیان و عدیلی، 1392). به همین دلیل از متغیر جریان نقد عملیاتی^[xviii] نیز استفاده گردیده است و برای کمی کردن این متغیر از نسبتجریان‌های نقدی عملیاتی به کل دارایی‌‎ها استفاده شده است (دیتمار، اسمیت و سروایز^[xix]، 2003). مخارج سرمایه‌ای^[xx] از دیگر متغیر کنترلی است که از تفاوت خالص دارایی‌های ثابت در ابتدا و پایان سال بر روی کل دارایی‌ها محاسبه می‌شود (افلاطونی، 1394). برای انجام مخارجسرمایه‌ای شرکت‌ها به وجه نقد فراوانی نیاز است که عموماً از دو طریق تأمین مالی خارجی ووجوه داخلی فراهم می‌شود. پیش‌بینی می‌شود شرکت‌ها جهت تأمین منابع سرمایه‌ای در جریانخود، وجه نقد بیشتری را ذخیره نمایند (پاکیزه، حیدری و جویباری، 1394). طبق نتایج پژوهش شکرخواه و مرتضی‌زاده (1394)، نسبت بازده حقوق صاحبان سهام^[xxi] (بازده ارزش ویژه) که به‌صورت سود خالص بر روی حقوق صاحبان سهام محاسبه می‌شود، به ارزش مانده نقدی نگهداری شده به وسیله شرکت اثرگذار است، بنابراین می‌توان آن را به‌عنوان متغیر کنترلی در نظر گرفت. همچنین انتظار می‌رود شرکت‌هایی که دارایی‌های ثابت مشهود^[xxii] بیشتری دارند وجه‌ کمتری را نگهداری نمایند، این متغیر با نسبت دارایی ثابت مشهود بر کل دارایی‌ها قابل اندازه‌گیری می‌باشد (شکرخواه و مرتضی‌زاده، 1394). در مورد متغیر سودآوری^[xxiii] نیز می‌توان گفت عملکرد مطلوب شرکت به میزان سودآوری آن بستگی دارد و ارزیابی مطلوب از روند سودآوری شرکت باعث در نظر گرفتن ریسک کمتری برای آن شرکت خواهد بود، بنابراین می‌توان بیان کرد بین ریسک سیستماتیک و سودآوری رابطه منفی وجود دارد (نمازی و خواجوی، 1383). این متغیر با استفاده از نسبتسود خالص بر فروش اندازه‌گیری می‌شود (مشکی و عاصی‌ربانی، 1390). نرخ بازده دارایی^[xxiv] بیان‌گر نسبت عملکرد آتی شرکت است و معیاری جهت سنجش کارایی مدیران جهت نظارت بر ریسک شرکت‌هاست که برابر با سود خالص بر کل دارایی پایان دوره می‌باشد (زلقی و بیات، 1395) و انتظار می‌رود رابطه معکوسی با ریسک داشته باشد (پیری، حیدری و رئوف، 1392). هرچه قابلیت تبدیل اقلام ترازنامه به وجه نقد توسط شرکت‌ها بیشتر باشد، میزان نگه‌داری از وجه نقد کاهش می‎یابد. قابلیت تبدیل اقلام به وجوه نقد توسط متغیر خالص سرمایه در گردش^[xxv]قابل اندازه‌گیری خواهد بود (بولو، باباجانی و محسنی، 1391). سرمایه‌ در گردش برابر با تفاضل دارایی جاری غیرنقد و بدهی جاری بر کل دارایی‌ها است. Year نیز متغیر مجازی برای سال‌های مورد بررسی شرکت می‌باشد. بدین صورت که برایسال مورد رسیدگی عدد یک و برای سایر سال‌ها عدد صفر به این متغیر اختصاص می‌یابدو همچنین متغیر مجازی صنعت (Industry) که نشان‌دهنده صنعتی است که شرکت در آن مشغول فعالیتاست.

 

 

5-4- متغیر میانجی

متغیر میانجی^[xxvi] به عنوان رابط بین متغیر مستقل و متغیر وابسته قرار می‌گیرد و منجر به ارتباط غیرمستقیم دو متغیر می‌شود؛بنابراین میانجی‌گری زمانی رخ می‌دهد که اثر یک متغیر مستقل بر متغیر وابسته از طریق متغیر میانجی منتقل شود.برای آزمودن تأثیر یک متغیر میانجی، یک آزمون پرکاربرد بنام آزمون سوبل وجود داردکه برای معناداری تأثیر میانجی یک متغیر در رابطه میان دو متغیر دیگر بکار می‌رود (حجتی، 1396).

Beta: ریسکسیستماتیککه از طریق کوواریانس بازده سهام شرکت و بازده بازار تقسیم بر واریانس بازده بازار محاسبه می‌شود (دوره زمانی 5 ساله). رابطه 4 و 5 و 6 به ترتیب بیان‌کننده ریسک سیستماتیک، بازده واقعی و بازده پرتفوی می‌باشند (بنی‌مهد و عربی و حسن‌پور، 1395).

 

                                    (4)

 

                  (5)

 

                                     (6)

 

R_i,tبازده واقعی سهام، P_tقیمت پایاندوره، P_t-1قیمت ابتدایدوره، α درصد افزایش سرمایه از محل مطالبات و آورده نقدی، β درصد افزایش سرمایه از محل اندوخته و سود انباشته، D_t سود تقسیمی هرسهم، C آورده نقدی هنگام افزایش سرمایه، R_mtبازده پرتفوی بازار،I_t شاخص کل قیمت سهام بورس پایان دوره،I_t-1شاخص کل قیمت سهام بورس ابتدای دوره

 

6- یافته‌های پژوهش

6-1- آمار توصیفی

جدول 2 آمار توصیفی متغیرهای پژوهش را نشان می­دهد. نمونه مورد نظر برای 170 شرکت طی سال‌های 90 تا 95 می‌باشد. میانگین وجه نقد نگهداری شده توسط شرکت‌های نمونه 0.07 می‌باشد که با نتایج پژوهش‌های افشار زیدآبادی و همکاران (1394) و سابرامانیام، تنگ، یو و ژو (2011) تقریباً همخوانی دارد.همچنین مسئولیت اجتماعی دارای میانگین 0.16 می‌باشد که بر خلاف پژوهش‌های صفری گرایلی (1396) و فروغی، امیری و جوانمرد (1397) می‌باشد. میانگین ریسک سیستماتیک 0.78 بوده که تقریبا با تحقیق رمضان نیا و رضایی (1396) همخوانی دارد.

 

جدول 2- آمار توصیفی متغیرهای پیوسته پژوهش

متغیر	علامت	تعداد	میانگین	میانه	حداکثر	حداقل	انحراف معیار	چولگی	کشیدگی
نگهداشت وجه نقد	Cash Holding	1020	07/0	06/0	26/0	00/0	07/0	59/1	66/4
مسئولیت‌پذیری اجتماعی	Csr	1020	16/0	17/0	27/0	07/0	06/0	11/0	06/2
ریسک سیتماتیک	Beta	1020	78/0	82/0	32/1	00/0	29/0	04/1-	60/4
مخارج سرمایه	CE	1020	03/0	01/0	24/0	05/0-	07/0	76/1	77/5
جریان نقد عملیاتی	CFO	1020	12/0	10/0	36/0	06/0-	11/0	43/0	45/2
سررسید بدهی	Debt M	1020	13/0	09/0	42/0	01/0	11/0	14/1	37/3
اهرم مالی	Lev	1020	60/0	58/0	05/1	25/0	21/0	34/0	56/2
ارزش بازار به دفتری	MTB	1020	32/2	90/1	35/6	29/0	59/1	09/1	55/3
سرمایه در گردش	NWC	1020	09/0	09/0	49/0	29/0-	20/0	06/0	46/2
دارایی ثابت مشهود	Tang	1020	27/0	23/0	69/0	04/0	19/0	77/0	65/2
سودآوری	Prof	1020	15/0	12/0	55/0	14/0-	17/0	64/0	89/2
نرخ بازده ارزش ویژه	ROE	1020	26/0	24/0	72/0	28/0-	25/0	14/0-	54/2
نرخ بازده دارایی	ROA	1020	12/0	10/0	39/0	09/0-	12/0	50/0	70/2
اندازه	Size	1020	83/13	76/13	56/16	76/11	21/1	40/0	82/2

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

6-2- آمار استنباطی

6-2-1- آزمون هم‌خطی متغیرهای مستقل

با توجه به نتایج حاصله از آزمون وایف(عامل تورم واریانس کمتر از 10)^[xxvii] و آزمون اسپیرمن که در جداول 3 و 4 آمده است، بین متغیرهای مستقل هم‌خطی وجود ندارد.

2-2-6- برآورد مدل‌         

برآورد انجام‌شده برای مدل‌های این پژوهش به ترتیب در جدول 5 و 6 آورده شده‌اند. برای برآورد مدل با اثرات ثابت صنعت و سال از روش حداقل مربعات معمولی با روش خطای استاندارد مقاوم استفاده شده است (پترسون^[xxviii]، 2009).

 

 

جدول 3- عامل تورم واریانس

دارایی ثابت مشهود

اندازه

نرخ بازده ارزش ویژه

سرمایه در گردش

Neg

ارزش بازار به دفتری

اهرم مالی

سررسید بدهی

جریان نقد عملیاتی

مخارج سرمایه

ریسک سیستماتیک

مسئولیت‌‌پذیری

متغیر

1/78

1/38

60/1

98/1

49/1

23/1

67/1

24/1

79/1

31/1

11/1

20/1

وایف

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

جدول 4-آزمون اسپیرمن

متغیر

نگهداشت وجه نقد

مسئولیت پذیری

ریسک سیتماتیک

مخارج سرمایه

جریان نقد عملیاتی

سررسید بدهی

اهرم مالی

ارزش بازار به دفتری

سرمایه در گردش

نرخ بازده ارزش ویژه

اندازه

دارایی ثابت مشهود

نگهداشتوجه نقد

00/1

مسئولیتپذیری

05/0-

00/1

ریسکسیتماتیک

10/0

02/0-

00/1

مخارج سرمایه

08/0

05/0-

02/0

00/1

جریان نقد عملیاتی

31/0

14/0

09/0

08/0

00/1

سررسید بدهی

00/0-

08/0

06/0

01/0

06/0

00/1

اهرم مالی

21/0-

05/0

04/0-

13/0-

17/0-

07/0

00/1

ارزش بازار به دفتری

02/0

04/0

01/0-

10/0

15/0

06/0-

02/0

00/1

سرمایه در گردش

15/0

06/0-

03/0-

02/0-

02/0

06/0-

49/0-

04/0

00/1

نرخ بازده ارزش ویژه

16/0

11/0

06/0

12/0

36/0

11/0-

18/0-

30/0

22/0

00/1

اندازه

13/0-

20/0

03/0

10/0

07/0

08/0-

01/0

05/0-

11/0-

14/0

00/1

دارایی ثابت مشهود

02/0

06/0

03/0

24/0

20/0

33/0

08/0-

02/0-

36/0-

14/0-

00/0

00/1

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

 

 

 

 

 

 

جدول 5- برآورد مدل فرضیه اول سوبل

Beta = α₀ + α₁ Csr + α₂ Size + α₃ lev + α₄ Prof + α₆ ROA+  + + ɛ

نام متغیر	نماد متغیر	ضرایب	آماره t		Prob
عرض از مبدأ	C	80/0	94/10		00/0
مسئولیت‌پذیری اجتماعی	CSR	33/0-	74/3-		00/0
مجازی	BUSY	02/0-	09/1-		28/0
اهرم مالی	LEV	01/0-	03/3-		97/0
سودآوری	PROF	05/0-	14/1-		25/0
نرخ بازده دارایی	ROA	08/0	31/1		19/0
اندازه شرکت	SIZE	01/0	40/2		02/0
متغیر مجازی صنعت	قرار گرفته است.
متغیر مجازی سال	قرار گرفته است.
ضریب تعیین	R-Squared	19/0	آمارهF	F-statistic	78/10
ضریب تعیین تعدیل شده	Adjusted R-Squared	17/0	احتمال آماره F	Prob (F-statistic)	00/0

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

جدول 6- برآورد مدل فرضیه دوم سوبل

Cash = α0 + α1 Csr + α2 Beta+ α3 Size + α4 Lev + α5MTB + α6CFO + α7Neg + α8 Debt M + α9 Roe + α10 NWC + α11 Tang +  + + ɛ

نام متغیر	نماد متغیر	ضرایب	آماره t		Prob
عرض از مبدأ	C	16/0	51/3		00/0
مسئولیت‌پذیری	CSR	13/0-	49/2-		01/0
ریسک سیستماتیک	Beta	02/0	00/2		04/0
مجازی	Busy	01/0-	35/0-		72/0
مخارج سرمایه‌	CE	06/0	71/1		09/0
جریان نقد عملیاتی	CFO	24/0	75/9		00/0
سررسید بدهی	Debt M	04/0-	40/1-		16/0
اهرم مالی	LEV	02/0-	25/1-		21/0
ارزش بازار به دفتری	MTB	00/0	21/0		83/0
مجازی	Neg	03/0	10/4		00/0
سرمایه در گردش	NWC	03/0	76/1		08/0
نرخ ارزش ویژه	Roe	02/0	24/2		03/0
اندازه شرکت	Size	01/0-	34/2-		02/0
دارایی ثابت مشهود	Tang	03/0-	78/1-		08/0
متغیر مجازی صنعت	قرار گرفته است.
متغیر مجازی سال	قرار گرفته است.
ضریب تعیین	R-Squared	27/0	آمارهF	F-statistic	72/12
ضریب تعیین تعدیل شده	AdjustedR-Squared	25/0	احتمال آماره F	Prob (F-statistic)	00/0

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

جدول 7- نتایج آزمون سوبل

آماره z	سطح معناداری (p-value)	نوع آزمون
08/2	04/0	آزمون سوبل

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

با توجه به مقدار احتمال آمارهF در جدول 5 و 6 (00/0)، می‌توان گفت که در سطح خطای 1% فرض صفر رد می‌شود، بنابراین مدل رگرسیون در سطح اطمینان 95% معنادار می‌باشد و همچنین ضریب برآورد شده متغیر مسئولیت‌پذیری که به ترتیب کوچکتر از 0.00 و به‌صورت منفی است؛بنابراین بین مسئولیت‌پذیری اجتماعی و ریسک سیستماتیک رابطه معنادار و منفی وجود دارد.همچنین طبق آماره tمتغیر مسئولیت‌پذیری و ریسک سیستماتیک در جدول 6که کوچک‌تر از 0.05 می‌باشد و آماره z آزمون سوبل، با اطمینان95% می‌توان ادعا نمودکه بین متغیرمسئولیت‌پذیری اجتماعی و نگهداشت وجه نقدبا میانجی‌گری ریسک سیستماتیک رابطه معناداری وجود دارد. از سوی دیگر، ضریب برآورد شده برای متغیرمسئولیت‌پذیری در سطح خطای5%، منفی استکه نشان‌دهنده رابطه منفی و عکس مسئولیت‌پذیری با نگهداشت وجه نقد می‌باشد و ضریب برآوردی مثبت ریسک سیستماتیک بیانگر رابطه مستقیم بین آن‌هاست.ضریب تعیین تعدیل‌شده به‌دست‌آمده برای مدل برابر 25/0 می‌باشد که این رقم بیانگر این است که 25% از تغییرات متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل توضیح داده می‌شود.

2-2-6- آزمون‌ اضافی

جهت رفع ناهمسانی و خودهمبستگی احتمالی در خطاها نیز مدل اصلی پژوهش به روش کلاستر پنل در سطح شرکت برآورد گردیده استکه در جدول 8 آورده شده است. نتایج فرضیات پژوهش همانند قبل است و به‌ عبارتی دیگر نتایج مجدداً تائید می‌گردد.

 

جدول 8- آزموناضافی

Cash= α₀ + α₁ Csr + α₂ Beta+ α₃ Size+ α₄ Lev + α₅MTB + α₆CFO+ α₇Neg + α₈ Debt M + α₉ Roe

 + α₁₀NWC+ _α11 Tang+  + + ɛ

نام متغیر	نماد متغیر	ضرایب	آماره t		Prob
عرض از مبدأ	C	16/0	11/3		00/0
مسئولیت‌پذیری	CSR	12/0-	49/2-		01/0
ریسک سیستماتیک	Beta	03/0	29/2		02/0
مجازی	Busy	01/0	36/0-		72/0
مخارج سرمایه‌	CE	04/0	03/2		04/0
جریان نقد عملیاتی	CFO	20/0	23/8		00/0
سررسید بدهی	Debt M	04/0-	52/1-		13/0
اهرم مالی	LEV	05/0-	08/1-		28/0
ارزش بازار به دفتری	MTB	00/0	22/0		82/0
NEG	Neg	03/0	95/4		00/0
سرمایه در گردش	NWC	07/0-	31/1		19/0
نرخ ارزش ویژه	Roe	04/0	37/2		02/0
اندازه شرکت	Size	01/0-	07/2-		04/0
دارایی ثابت مشهود	Tang	05/0-	57/1-		12/0
متغیر مجازی صنعت	قرار گرفته است.
متغیر مجازی سال	قرار گرفته است.
ضریب تعیین	R-Squared	27/0	آماره F	F-statistic	72/12
ضریب تعیین تعدیل شده	AdjustedR-Squared	25/0	احتمال آماره F	Prob (F-statistic)	00/0

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

7- بحث و نتیجه‌گیری

هدف این پژوهش بررسی اثر میانجی ریسک سیستماتیک بر رابطه بین مسئولیت‌پذیری اجتماعی و نگهداشت وجوه نقد بوده است. جهت آزمون این فرضیه اطلاعات مالی 170شرکت از مجموعه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره 6 ساله بین 1390 لغایت 1395 مورد تجزیه‌وتحلیل آماری قرار گرفت. نتایج اولیه این پژوهش مبنی بر ارتباط منفی و معنادار بین مسئولیت اجتماعی و ریسک سیستماتیک می‌باشد؛بنابراین شرکت‌ها دارای انگیزه برای افشا مسئولیت اجتماعی هستند، زیرا پذیرش مسئولیت اجتماعی منجر به کاهش عدم‌تقارن اطلاعاتی می‌شود و با جلب اعتماد ذینفعان منجر به کاهش ریسک سیستماتیک می‌گردد. این نتیجه مطابق با نتایج حاصل از پژوهش دستگیر و بزاززاده (1385) و رشمی و خوشنویس (1395) می‌باشد.

همچنین طبق نتیجه نهایی فرضیه این پژوهش، ریسک سیستماتیک بر رابطه بین مسئولیت اجتماعی و نگهداشت وجه نقد نقش میانجی‌گری داشته و متغیر مسئولیت اجتماعی بازهم بر نگهداشت وجه با حضور متغیر ریسک سیستماتیک تأثیر دارد؛بنابراین فرضیه پژوهش حاضر تائید می‌گردد و انتظار می‌رود که شرکت‌ها با مسئولیت‌ اجتماعی بالاتر نگهداشت وجه نقد پایینی داشته باشند، زیرا آن‌ها تمایل به ریسک سیتماتیک پایین دارند. ریسک سیستماتیک پایین منجر به کاهش نگهداشت وجه نقد می‌گردد؛بنابراین می‌توان نتیجه گرفت شرکت‌ها با حفظ مسئولیت اجتماعی خود قادر خواهند بود با عدم نگهداری مازاد وجه نقد، سرمایه‌گذاری‌های بزرگی انجام دهند و هزینه فرصت کمتری داشته باشند و ارزش شرکت را افزایش دهند. نتیجه حاصله با نتایج پژوهش انجام شده توسط چونگ (2016) مطابقت دارد.

پژوهش‌هایزیادیدرموردمسئولیتاجتماعییانگهداشتوجه نقد یا ریسک سیستماتیک انجام‌شده امابهصراحتاً می‌توانگفتاینپژوهشنگاهبین‌رشته‌ایبینمفاهیممالیواجتماعیباعنوانمسئولیتاجتماعیشرکت‌ها، ریسک سیستماتیک ونگهداشتوجه نقد دارد. مطالعهمابهجایدرنظرگرفتنغیر‌مستقیم دیدگاهسرمایه‌گذار،بهطورمستقیم از منظرشرکت، رابطه این متغیرها را بررسی می‌نمایدکهبراینخستینباردرایرانبهاین موضوع و نقش میانجی ریسک سیستماتیکپرداخته شد.

با توجه به نتایج پژوهش و رابطه منفی بین مسئولیت‌پذیری و ریسک سیستماتیک، به سرمایه‌گذاران علی‌الخصوص سرمایه‌گذاران بزرگ نهادی پیشنهاد می‌شود برای سرمایه‌گذاری شرکت‌هایی را در اولویت قرار دهند که گزارشگری مسئولیت‌پذیری اجتماعی در سطح بالایی دارند و در این صورت ریسک کمتری شامل حالشان خواهد شد. به مدیران شرکت‌ها نیز توصیه می­شود که در صورت عدم فرصت­های سرمایه­گذاری مناسب تا حد ممکن از نگه­داشتن وجوه نقد مازاد از نیاز خودداری کنند زیرا بازار سرمایه این­گونه وجوه نقد مازاد را در نبود فرصت رشد مناسب یک سیگنال منفی قلمداد کرده و در نتیجه ارزش شرکت کاهش می­یابد.

 

 

 

 

---

1-گروهحسابداری،دانشگاهقم،قم،ایران. نویسنده مسئول. [e-mail]

2-گروهحسابداری، پردیسفارابیدانشگاهتهران،قم،ایران [e-mail]

[3]-گروه حسابداری، دانشگاهقم،تهران،ایران .

---

[i] Dittmar, A, J .MahrtSmith

[ii] Jensen

[iii] Jani, E., Hoesli, M., Bender

[iv] Frooman

[v] Cheung

[vi]Palazzo

[vii]Peng & Zhou

[viii]Allayannis, G., Mozumdar

[ix] Myers and Majluf

[x]Market To Book (MTB)

[xi]Debt Maturity (Debt M)

[xii] Halford, McConnell, Sibilkov & Zaiats

[xiii]Financial Levarage (Lev)

[xiv]Opler, Pinkowitz, Stulz & Williamson

[xv]Ferreira & Vilela

[xvi] Ozkan Aydin & Ozkan Neslihan

[xvii]Size

[xviii]Cash Flow Operating (CFO)

[xix] Dittmar, A, J .Mahrt-Smith&H.Servaes

[xx]Capital Expenditures(CE)

[xxi]Return On Equity (ROE)

[xxii]Tangible Fixed Asset (Tang)

[xxiii]Profitability (Prof)

[xxiv]Return On Asset (ROA)

[xxv]Net Working Capital

[xxvi]Mediator

[xxvii]Variance Inflation Factors

[xxviii]Petersen, mitchell a

مراجع

1)     احمدپور، احمد و محمود یحیی‌زاده‌فر، (1386)، "مدیریت مالی"، مازندران: انتشارات دانشگاه مازندران.

2)     افشار زید‌آبادی، فاطمه،مهدی علی‌نژاد ساروکلائی و مرضیه زیدآبادی‌نژاد، (1394)،"بررسی تأثیر ویژگی‌های حسابرس و مالکیت مدیریتی بر سطح نگهداشت وجه نقد"، مجله پیشرفت‌ حسابداری دانشگاه شیراز، 7(3)، صص 1- 32.

3)     افلاطونی،عباس، (1394)، "بررسیتأثیرریسکورشکستگیشرکتونوسان‌هایسیستماتیکوویژه بازده سهامبرمیزاننگهداشتوجه نقد"، بررسی‌هایحسابداریوحسابرسی،دوره 77،شماره 1، صص 21-40.

4)     ایزدی‌نیا، ناصر و امیر رسائیان، (1389)، "ابزارهای نظارتی راهبری شرکتی، سطح نگهداشت وجه نقد و عملکردشرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال 18، شماره 55، صص 141ـ 154.

5)     برزگر، قدرت‌الله و محمد غواصی‌کناری، (1395)، "مطالعه رابطه سطح افشای مسئولیت اجتماعی و سیاست تقسیم سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، مجله دانش حسابداری، سال‌هفتم، شماره24، صص 155-180.

6)      بنی‌مهد، بهمن، مهدی عربیو شیوا حسن‌پور، شیوا، (1395)، "پژوهش‌های تجربی و روش‌شناسیدر حسابداری"، انتشارات ترمه، چاپ اول، تهران.

7)     بولو، قاسم، جعفر باباجانی وبهرام محسنی‌ملکی، (1391)، "رابطه بین وجه نقد بیشتر و کمتر از حد بهینه، با عملکرد آینده شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، دانش حسابداری، سال سوم، شماره 11، صص 7 ـ 29.

8)     پاکیزه، کامران، محمدرضا حیدری و مهدی جویباری، (1394)، "بررسی تأثیر ریسک مالیاتی بر نگهداشت وجه نقد توسط شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، دانش حسابداری، سال ششم، ش 22، صص 57ـ 79

9)     پیری، پرویز، حسن حیدری و سمیرا رئوف، (1392)، "رابطه بین ریسک سیستماتیک و ارزش‌افزوده اقتصادی در ایران"، فصلنامه پژوهش‌ها وسیاست‌های اقتصادی، سال بیست و یکم، شماره 66، صص 169ـ 186

10) جهان‌خانی، علی و علی پارسائیان، (1376)، "مدیریت سرمایه‌گذاری و ارزیابی اوراق بهادار"، انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، صص 40ـ 57.

11) حساس‌یگانه، یحیی و قدرت الله برزگر، (1392)، "مسئولیتاجتماعی شرکت‌ها و نظریه‌های حسابداری"، حسابدار رسمی، شماره 21.

12) حیدرپور، فرزانه و زیبا خواجه‌محمود، (1393)، "رابطه بین ویژگی‌های پیش‌بینی سود هر سهم توسط مدیریت برریسک و ارزش شرکت با هدف آینده‌نگری در تصمیم‌گیری"، فصلنامه علمی پژوهشی، دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، سال هفتم، شماره 22.

13) خواجوی، شکرالله، (1383)،"طراحی مدل تجربی برآورد ریسک سیستماتیک شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از متغیرهای حسابداری"، رساله دکتری، دانشگاه تهران.

14) خیرالهی، فرشید، اسحاق بهشور و فرزاد ایوانی، (1395)، "مدیریت سود واقعی، سطوح و ارزشیابی نگهداشت وجه نقد در شرکت‌ها"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، سال ششم، شماره 30، صص 1ـ 14.

15) دارابی، رویا، حسام وقفی و مریم سلیمانیان، (1395)، "بررسی ارتباط گزارشگری مسئولیت اجتماعی با ارزش و ریسک شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، دو فصل‌نامه حسابداری ارزشی و رفتاری، سال اول، شماره 2، صص 193ـ 213.

16)  دستگیر، محسن و حمیدرضا بزاززاده، (1385)، "تأثیر افشا بر ریسک سیستماتیک"، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، دوره 6، شماره 20، صص 235ـ 249

17) ربیعی، خدیجه و سعید علی‌پور، (1392)، "بررسی تأثیر نگهداشت وجه نقد اضافی بر روی سهامداران و ارائه مدل‌های تعیین‌کننده دامنه مطلوب وجه نقد در شرکت‌های تجاری"، یازدهمین همایش ملی حسابداری.

18) رحیمیان، نظام‌الدین، محمود قربانی و کیوان شعبانی، (1392)، "رابطه بین نگهداشت وجه نقد و ارزش سهام دربورساوراق بهادارتهران"، فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی، سال یازدهم، شماره 40، صص 151ـ 175.

19) رشمی، مرتضی و مریم خوشنویس، (1395)، "بررسی ارتباط مسئولیت اجتماعی و نگهداشت وجه نقد، حاکمیت شرکتی و ریسک سیستماتیک در شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران"،https://www.civilica.com

20) رمضان‌نیا، حسن و فرزین رضایی، (1396)، "بررسی اثر مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت بر ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک: با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده‌ها"، دو فصل‌نامه حسابداری ارزشی و رفتاری. دوره 2، شماره 4، صص 189ـ 214.

21) زلقی، حسن و مرتضی بیات، (1395)، "تأثیر محافظه‌کاری شرطی و غیرشرطی بر ریسک سیستماتیک وغیر سیستماتیک"، دانش حسابرسی، سال شانزدهم، شماره 62

22) سهرابی، علی، (1392)، "دلایل واکنش‌های متفاوت بازار نسبت به سود غیر منتظره"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشکده اقتصاد و حسابداری.

23) شکرخواه، جواد و مجتبی مرتضی‌زاده، (1394)، "مقایسه عوامل مؤثر بر سطح نگهداری وجه نقد در صنایع مختلف"، فصلنامه علمی ـ پژوهشی برنامه‌ریزی و بودجه، سال بیستم، شماره 1، صص 67ـ 86.

24) صفری گرایلی، مهدی، (1397)،"مسئولیت‌پذیری اجتماعی و ارزش‌گذاری بازار از نگهداشت وجه نقد شرکت"، راهبرد مدیریت مالی. (1) 6، صص 183-163.

25) طالب‌نیا، قدرت‌الله و حدیثه درویش، (1393)، "رابطه بین مانده وجه نقد و هموارسازی سود"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، سال 6، شماره 24، صص 71ـ 87.

26)  طالب‌نیا، قدرت‌الله و مریم مهدوی، (1393)، "بررسیاثراعتبارتجاریوعمقمالیبرمیزاننگهداشت وجه نقد"، فصلنامهعلمیپژوهشی دانشحسابداریوحسابرسیمدیریت، سالچهارم، شماره13.

27) فروغی، داریوش، هادی امیری ومرضیه جوانمرد، (1397)، "تأثیر مسئولیت اجتماعی شرکت بر نگهداشت وجه نقد از طریق اثرهمزمان متغیرهای منتخب"، پژوهش‌های حسابداری مالی. 10(1)، صص 19-36.

28) فروغی، داریوش، مرتضی شهشهانی و سمیه پورحسینی، (1387)، "نگرش مدیران درباره افشای اطلاعات حسابداری اجتماعی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، دوره 15، شماره 52، صص 70.

29) فروغی،داریوشو سعیدفرزادی،(1393(، "بررسیتأثیرتغییراتجریان‌هاینقدیبرسطحنگهداشتوجه نقد بادرنظر گرفتنمحدودیتتأمین ‌مالیشرکت‌هایپذیرفته‌شدهدربورساوراق بهادارتهران"، فصلنامهعلمی ـ پژوهشیمدیریتداراییوتأمین ‌مالی، سالدوم،شماره 4،صص21ـ 36.

30) فغانی، خسرو و آناهیتا زندی، (1396)، "تأثیر عکس‌العمل بازار در برابر نگهداشت وجه نقد مازاد"، فصلنامه دانش حسابدار و حسابرسی مدیریت، دوره 6، شماره 22، صص 63ـ 74

31) قائمی، محمد‌حسین و مصطفی علوی، (1391)،"رابطه بین شفافیت اطلاعات حسابداری و موجودی نقد"، فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مدیریت، سال پنجم، شماره دوازدهم.

32) مرادی، جباری‌نوقانی، مهدی و نعیمه بیات، (1396)، "رابطه بین مازاد نقدینگی پایدار و ارزش نهایی وجه نقد"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی. سال نهم، شماره 33، صص 81ـ 105.

33) مشکی‌میاوقی، مهدی و مهیار صنایعی، (1395)، "بررسی تأثیر انحراف بهینه نگهداشت وجه نقد بر ارزش وجه نقد"، راهبرد مدیریت مالی، سال چهارم، شماره 13، صص 103ـ 120.

34) ملکیان، اسفندیار و مجتبی عدیلی، (1392)، "مالکیت نهادی و مانده وجه نقد"، فصلنامه انجمن حسابداری ایران، دانش و پژوهش حسابداری، شماره 32.

35) نمازی، محمد و شکرالله خواجوی، (1383)، "سودمندی متغیرهای حسابداری در پیش‌بینی ریسک سیستماتیک شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، سال یازدهم، شماره 38، صص 93ـ 119

36)  هاشمی، عباس و علیرضا افیونی، (1396)، "تأثیر سطح نگهداشت وجه نقد بر حساسیت سرمایه‌گذاری نسبت بهنوسان‌هایجریاننقدیعملیاتیدرشرکت‌های دارای محدودیتمالی"، مطالعاتحسابداریوحسابرسی،سالششم،شماره 21،صص 4

37)  Allayannis, G., Mozumdar, A, (2004),“The Impact of Negative Cash Flow andInfluentialObservationson InvestmentCash Flow Sensitivity Estimates”, Journalof Banking & Finance, 28, PP. 901-930

38)  Cheung, Adrian (Wai Kong). (2016), "Corporate Social Responsibility and Corporate Cash Holdings”, Journal of Corporate Finance.

39)  Dittmar, A, J .Mahrt-Smith, andH.Servaes, (2003), “International CorporateGovernanceand Corporate Cash Holdings”, Journal of Financial andQuantitative Analysis,38, PP. 111-133

40)  Dittmar, A. & Mahrt Smith, J., (2007), "Corporate Governance and the Value of Cash Holdings", Journal of Financial Economics. Vol. 83, PP. 599-634.

41)  Ferreira, M., and Vilela, A. (2004), “Why DoFirms Fold Cash? Evidence from EMUCountries”, EuropeanFinancial Management,10 (2), PP. 295-319.

42)  Frooman, J (1997), "Socially Irresponsible and Illegal Behavior and ShareholderWealth", Business & Society. 36(3), PP. 221-249

43)  Guney, Y., Ozkan, A., Ozkan, N, (2009), "International Evidence on The Non-Linear Impactof Leverage on Corporate Cash Holdings", Journal of Multinational Financial Management,Vol. 17, No. 1, PP. 157-192.

44)  Halford. Joseph T., McConnell. John J., Sibilkov. Valeriy., Zaiats. Nataliya. (2017), “Cash Regimes and the Marginal Value of Cash”, https://papers.ssrn.com

45)  Jani, E., Hoesli, M., Bender, A., w.d. (2004), “Corporate Cash Holdings andAgency Conflicts”, available at www.ssrn.com,id=563863.

46)  Jensen, M., (1986), “Agency Costs of Free Cash Flow, Corporate Finance, andTakeovers”, AmericanEconomic Review, 76 (2), PP. 323-329

47)  Myers, S., and N. Majluf, (1984), “Corporate Financing and InvestmentDecisions When Firms HaveInformation that Investors Do not Have”, Journalof Financial Economics, Vol. 13, PP. 187–221.

48)  Opler, T., Pinkowitz, L., Stulz, R. & Williamson, R. (1999), “The Determinants andImplications of Corporate Cash Holdings”, Journal of Financial Economics, 52(1), PP. 3-46

49)  Ozkan Aydin & Ozkan Neslihan, (2004), "Corporate Cash Holdings: An Empirical Investigation ofUK Companies", Journal of Banking & Finance, 28(9), PP. 103-134.

50)  Palazzo, Berardino (2012), “Cash Holdings, Risk, and Expected Returns”, Journal OfFinancial Economics 104, PP.162–185

51)  Peng, T.Y. & Zhou, W. (2006), “Motivation for Research on China Listed Companies’ High Cash Holdings–Principal-Agent theory or Balance Theory?”, AccountingResearch, 5, PP. 42-49.

52)  Petersen, Mitchell. (2006), “Estimating Standard Errors in Finance Panel Data Sets: Comparing Approaches”, Working Paper 11280 http://www.nber.org/papers/w11280

53)  Subramaniam, V., Tang. T. T., Yue, H., & Zhou. X. (2011), “Firm Structure and Corporate Cash
Holdings”, Journal of Corporate Finance, 17(3), PP. 759-773

 

 

 

یادداشت‌ها