خودمهارگری و رضایت از زندگی در بزرگسالی در حال ظهور: نقش واسطه‌ای‌ هیجان‌های هشیار شرم و گناه

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

دوره 17، شماره 65، مهر 1399، صفحه 39-51   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

نرجس عباسی¹؛ راضیه شیخ‌الاسلامی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی دانشگاه شیراز

²دانشیار گروه روان‌شناسی تربیتی دانشگاه شیراز

چکیده

هدف این پژوهش تعیین رابطه بین خودمهارگری و رضایت از زندگی با نقش واسطه‌ای هیجان‌های خودآگاه شرم و گناه در بزرگسالی در حال ظهور بود. نمونه پژوهش شامل 257 دانشجوی کارشناسی (161 زن و 96 مرد) بود که با استفاده از روش نمونه‌برداری خوشه‌ای چندمرحله‌ای تصادفی انتخاب شدند و مقیاس خودمهارگری (تانجنی، باومیستر و بون، 2004)، مقیاس شرم و گناه (تامپسون، شارپ و الکساندر، 2008) و مقیاس رضایت از زندگی (داینر، ایمونز، لارسن و گریفین، 1985) را تکمیل کردند. تحلیل داده‌ها با روش مدل‌یابی معادلات ساختاری انجام شد. نتایج نشان داد که خودمهارگری به‌طور مستقیم و مثبت رضایت از زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اثر خودمهارگری بر هیجان شرم، منفی معنادار و بر گناه، مثبت معنا‌دار بود. همچنین، هیجان شرم اثر منفی معنا‌دار بر رضایت از زندگی نشان داد، اما هیجان گناه نتوانست به‌طور معنا‌دار رضایت از زندگی را پیش‌بینی کند. آزمون بوت‌استراپ نقش واسطه‌ای هیجان شرم در رابطه بین خودمهارگری و رضایت از زندگی را مورد تأیید قرار داد. درواقع با افزایش خودمهارگری، هیجان شرم، کاهش یافته و از این طریق، رضایت از زندگی بهبود یافته است. این پژوهش الگوی متفاوتی از نقش واسطه‌ای دو هیجان شرم و گناه در رابطه بین خودمهارگری و رضایت از زندگی بزرگسالی در حال ظهور را آشکار ساخته است.

کلیدواژه‌ها

بزرگسالی در حال ظهور؛ خودمهارگری؛ رضایت از زندگی؛ شرم؛ گناه

مراجع

بیانی، ع. ا.، کوچکی، ع. م. و گودرزی، ح. (1386). اعتبار و روایی مقیاس رضایت از زندگی. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 3(11)، 265 -259.

جلیلی، ب. و حیدری، م. (1397). مقایسه‎ زیرمقیاس‎های هوش معنوی و خودکنترلی در مجرمین نزاع دسته‎جمعی و افراد غیرمجرم. فصلنامه دانش و پژوهش در روان‎شناسی کاربردی، 19(2)، 114 -106.

خانجانی، م.، سهرابی، ف. و اعظمی، ی. (1397). بررسی تأثیر برنامه‎ی ارتقای تاب‎آوری و مدیریت استرس بر بهزیستی روان‎شناختی، معنای زندگی، خوش‎بینی و رضایت از زندگی زنان بی‎سرپرست. نشریه‎ روان‌پرستاری، 2(6)، 10 -1.

سامانی، س.، جوکار، ب. و صحراگرد، ن. (1386). تاب‎آوری، سلامت روانی و رضایتمندی از زندگی. مجله روان‎پزشکی و روان‎شناسی بالینی ایران، 3(13)، 295 -290.

شیخ‌الاسلامی، ر. (1390). نقش واسطه‌ای رضایت از زندگی در رابطه بین خودتعیینی و بهداشت روانی. مجله روان‌شناسی، 57، 89 -76.

شیخ‌الاسلامی، ر. و قنبری‌طلب، م. (1397). رابطه دانش فراشناخت و بهزیستی مدرسه: نقش واسطه‌ای هیجان‌های تحصیلی. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 3(12)، 397 -377.

صفری دهخوارقانی، ن. (1387). مقایسه اثربخشی شیوه کنترل تکانه پرکینسون و آموزش خودکنترلی بر کاهش تکانشوری نوجوانان دختر شهر تهران. پایان‎نامه کارشناسی ارشد روان‎شناسی عمومی، دانشکده علوم تربیتی و روان‎شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.

گلمن، د. (1391). هوش هیجانی: خودآگاهی هیجانی، خویشتنداری، همدلی و یاری به دیگران. ترجمه ن. پارسا. تهران: رشد (تاریخ انتشار اثر اصلی، 2004).

محمدی مصیری، ف.، شفیعی‎فرد، ی.، داوری، م. و بشارت، م. ع. (1391). نقش خودمهارگری، کیفیت رابطه با والدین و محیط مدرسه در سلامت روانی و رفتارهای ضداجتماعی نوجوانان. فصلنامه روان‎شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 32(8)، 404 -397.

موسوی مقدم، ر.، نوری، ط.، خدادادی، ط.، احمدی، ا. و قیاسی، غ. (1396). رابطه اعتیاد به اینترنت و خود‎کنترلی با سلامت روان در دانشجویان دانشگاه علمی‎ـ کاربردی شهرستان ایلام. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 1(15)، 8 -1.

 

Arnett, J. J. (1998). Learning to stand alone: The contemporary American transition to adulthood in cultural and historical context. Human Development, 41(5-6), 295-315.‏

Arnett, J. J. (2004). Emerging adulthood: The winding road from the late teens through the twenties.‏ New York: Oxford University Press.

Bastian, B., Kuppens, P., De Roover, K., & Diener, E. (2014). Is valuing positive emotion associated with life satisfaction? Emotion, 14(4), 639-645.‏

Bray, I., & Gunnell, D. (2006). Suicide rates, life satisfaction and happiness as markers for population mental health. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 41(5), 333-337.

Briki, W. (2017). Passion, trait self-control, and wellbeing: Comparing two mediation models predicting wellbeing. Frontiers in Psychology, 8, 1-11.

Cavalera, C., & Pepe, A. (2014). Social emotions and cognition: shame, guilt and working memory. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 112, 457-464.‏

Cherry, M. G., Taylor, P. J., Brown, S. L., Rigby, J. W., & Sellwood, W. (2017). Guilt, shame and expressed emotion in carers of people with long-term mental health difficulties: A systematic review. Psychiatry Research, 249, 139-151.‏

Cheung, T. T., Gillebaart, M., Kroese, F., & De Ridder, D. (2015). Why are people with high self-control happier? The effect of trait self-control on happiness as mediated by regulatory focus. Frontiers in Psychology, 5, 1-6.

De Ridder, D., & Gillebaart, M. (2017). Lessons learned from trait self-control in well-being: Making the case for routines and initiation as important components of trait self-control. Health Psychology Review, 11(1), 89-99.‏

Diener, E. (2000). Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for a national index. American Psychologist, 55(1), 34-43.

Diener, E., & Suh, E. M. (Eds.). (2003). Culture and Subjective Well-Being. Cambridge: MIT press.

Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J., & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49(1), 71-75.

Diener, E., Heintzelman, S. J., Kushlev, K., Tay, L., Wirtz, D., Lutes, L. D., & Oishi, S. (2017). Findings all psychologists should know from the new science on subjective well-being. Canadian Psychology/ Psychologie Canadienne, 58(2), 87-104.‏

Diener, E., Suh, E., Lucas, R., & Smith, H. (1999). Subjective well-being: three decades of progress. Psychological Bulletin, 125(2), 276-302.‏

Dou, K., Nie, Y. G., Wang, Y. J., & Liu, Y. Z. (2016). The relationship between self-control, job satisfaction and life satisfaction in Chinese employees: A preliminary study. Work, 55(4), 797-803.

Fergus, T. A., Valentiner, D. P., McGrath, P. B., & Jencius, S. (2010). Shame-and guilt-proneness: Relationships with anxiety disorder symptoms in a clinical sample. Journal of Anxiety Disorders, 24(8), 811-815.‏

Friese, M., & Hofmann, W. (2009). Control me or I will control you: Impulses, trait self-control, and the guidance of behavior. Journal of Research in Personality, 43(5), 795-805.

Gouveia, V. V., Milfont, T. L., Da Fonseca, P. N., & de Miranda Coelho, J. A. P. (2009). Life satisfaction in Brazil: Testing the psychometric properties of the satisfaction with life scale (SWLS) in five Brazilian samples. Social Indicators Research, 90(2), 267-277.

Hamer, M. (2013). Whitehall Study. Encyclopedia of Behavioral Medicine, 2052-2053.

Hayes, N., & Joseph, S. (2003). Big 5 correlates of three measures of subjective well-being. Personality and Individual Differences, 34(4), 723-727.

Hofmann, W., Luhmann, M., Fisher, R. R., Vohs, K. D., & Baumeister, R. F. (2014). Yes, but are they happy? Effects of trait self‐control on affective well‐being and life satisfaction. Journal of Personality, 82(4), 265-277.

Hultell, D., & Gustavsson, J. P. (2008). A psychometric evaluation of the Satisfaction with Life Scale in a Swedish nationwide sample of university students. Personality and Individual Differences, 44(5), 1070-1079.

Jakupcak,M., Tull, M. T., & Roemer, L. (2005). Masculinity, shame, and fear of emotions as predictors of men's expressions of anger and hostility.Psychology of Men & Masculinity, 6(4), 275-284.

Kahneman, D., & Deaton, A. (2010). High income improves evaluation of life but not emotional well-being. Proceedings of the National Academy of Sciences, 107(38), 16489-16493.

Kline, R. B. (2011). Principle and practice of structural equation modeling. New York: Guilford Press.

Kuppens, P., Realo, A., & Diener, E. (2008). The role of positive and negative emotions in life satisfaction judgment across nations. Journal of Personality and Social Psychology, 95(1), 66-75.

Leahey, T. M., Xu, X., Unick, J. L., & Wing, R. R. (2014). A preliminary investigation of the role of self-control in behavioral weight loss treatment. Obesity Research & Clinical Practice, 8(2), 149-153.

Lewis, C. A., Bunting, B. P., Shevlin, M. E., & Joseph, S. (1995). Confirmatory factor analysis of the satisfaction with life scale: Replication and methodological refinement. Perceptual and Motor Skills, 80(1), 304-306.

Lewis, M. (1995). Shame: The exposed self. New York: Simon and Schuster.

Li, J. B., Delvecchio, E., Lis, A., Nie, Y. G., & Di Riso, D. (2016). Positive coping as mediator between self-control and life satisfaction: Evidence from two Chinese samples. Personality and Individual Differences, 97, 130-133.

Mayer, J. D., Salovey, P., Caruso, D. R., & Sitarenios, G. (2003). Measuring emotional intelligence with the MSCEIT V2. 0. Emotion, 3(1), 97-105.

Nielsen, K. S., Gwozdz, W., & De Ridder, D. (2019). Unravelling the relationship between trait self-control and subjective well-being: The mediating role of four self-control strategies. Frontiers in Psychology, 10, 1-10.‏

Oruzar, H., Miranda. R., Oriol, X., & Montserrat, C (2019). Self-control and subjective well-being of adolescents in residential care. The moderator role of experienced happiness and daily-life activities with caregivers. Children and Youth Services Review, 98, 125-131.

Oyserman, D., Coon, H. M., & Kemmelmeier, M. (2002). Rethinking individualism and collectivism: Evaluation of theoretical assumptions and meta-analyses. Psychological Bulletin, 128(1), 3-72.‏

Park, N., & Huebner, E. S. (2005). A cross cultural study of the levels and correlates of life-satisfaction among adolescents. Journal of Cross-Psychology, 36, 444-456.

Passanisi, A., Sapienza, I., Budello, S., & Giaimo, F. (2015). The relationship between guilt, shame and self-efficacy beliefs in middle school students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 1013-1017.‏

Pavot, W., & Diener, E. (2009). Review of the satisfaction with life scale. In Assessing Well-Being (pp. 101-117). Dordrecht: Springer.‏

Pineles, S. L., Street, A. E., & Koenen, K. C. (2006). The differential relationships of shame-proneness and guilt-proneness to psychological and somatization symptoms. Journal of Social and Clinical Psychology, 25(6), 688-704.‏

Quattropani, M. C., Lenzo, V., Mucciardi, M., & Toffle, M. E. (2015). The role of metacognitions in predicting anxiety and depression levels in cancer patient’s ongoing chemotherapy. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 205, 463-473.‏

Rice, S. M., Kealy, D., Oliffe, J. L., Treeby, M. S., & Ogrodniczuk, J. S. (2020). Shame and guilt mediate the effects of alexithymia on distress and suicide-related behaviours among men. Psychology, Health & Medicine, 25(1), 17-24.

Rode, J. C., Arthaud-Day, M. L., Mooney, C. H., Near, J. P., Baldwin, T. T., Bommer, W. H., & Rubin, R. S. (2005). Life satisfaction and student performance. Academy of Management Learning & Education, 4(4), 421-433.

Schimmack, U., Oishi, S., & Diener, E. (2005). Individualism: A valid and important dimension of cultural differences between nations. Personality and Social Psychology Review, 9(1), 17-31.

Schimmack, U., Radhakrishnan, P., Oishi, S., Dzokoto, V., & Ahadi, S. (2002). Culture, personality, and subjective well-being: Integrating process models of life satisfaction. Journal of Personality and Social Psychology, 82(4), 582-593.

Schwarz, N., & Clore, G. L. (1983). Mood, misattribution, and judgments of well-being: informative and directive functions of affective states. Journal of Personality and Social Psychology, 45(3), 513-523.

Schwarz, N., & Clore, G. L. (2007). Feelings and phenomenal experiences. In a. Kruglanski & E. T. Higgins (Eds.) Social Psychology: Handbook of Basic Principles (pp. 385-407). New York: Guilford.

Schwarz, N., & Strack, F. (1991). Evaluating one's life: A judgment model of subjective well-being. In F. Strack, M. Argyle, & N. Schwarz (Eds.), International series in experimental social psychology, Vol. 21. Subjective well-being: An interdisciplinary perspective (pp. 27-47). Oxford: Pergamon.

Seeley, E. A., & Gardner, W. L. (2003). The selfless and self-regulation: The role of chronic other-orientation in averting self-regulatory depletion. Self and Identity, 2(2), 103-117.

Seligman, M. E., & Csikszentmihalyi, M. (2014). Positive psychology: An introduction. In Flow and the foundations of positive psychology (pp. 279-298). Dordrecht: Springer.

Seligman, M. E., Parks, A. C., & Steen, T. (2005). A balanced psychology and a full life. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences, 359(1449), 1379-1381.‏

Seligman, M. E., Steen, T. A., Park, N., & Peterson, C. (2005). Positive psychology progress: empirical validation of interventions. American Psychologist, 60(5), 410-421.

Shi, M., Wang, X., Bian, Y., & Wang, L. (2015). The mediating role of resilience in the relationship between stress and life satisfaction among Chinese medical students: A cross-sectional study. BMC Medical Education, 15, 1-7.

Sigelman, C. K., & Rider, E. A. (2018). Life Span Human Development. USA, Wadsworth: Cengage learning.

Suh, E., Diener, E., Oishi, S., & Triandis, H. C. (1998). The shifting basis of life satisfaction judgments across cultures: Emotions versus norms. Journal of Personality and Social Psychology, 74(2), 482-493.

Swendeman, D., Ramanathan, N., Comulada, W. S., Rotheram-Borus, M. J., & Estrin, D. (2014). Efficacy of daily self-monitoring of health behaviors and quality of life by mobile phone: Mixed-methods results from two studies with diverse populations. Annals of Behavioral Medicine, 47, S263.

Tangney, J. P. (1996). Conceptual and methodological issues in the assessment of shame and guilt. Behaviour Research and Therapy, 34(9), 741-754.

Tangney, J. P., Baumeister, R. F., & Boone, A. L. (2004). High self-control predicts good adjustment, less pathology, better grades, and interpersonal success. Journal of Personality, 72(2), 271-324.

Tangney, J. P., Stuewig, J., & Mashek, D. J. (2007). Moral emotions and moral behavior. Annual Review of Psychology, 58, 345-372.‏

Tangney, J. P., Wagner, P. E., Gavlas, J., & Gramzow, R. (1991). The anger response inventory for adolescents (ARI-A). Fairfax, VA: George Mason University.

Tangney, J., & Tracy, J. (2012). Self-conscious emotions. In M. R. Leary & J. P. Tangney (Eds.), Handbook of self and identity (pp. 446-478). New York: Guilford.

Thompson, T., Sharp, J., & Alexander, J. (2008). Assessing the psychometric properties of a scenario‐based measure of achievement guilt and shame. Educational Psychology, 28(4), 373-395.

Tu, Y., & Yang, Z. (2016). Self-control as mediator and moderator of the relationship between social support and subjective well-being among the Chinese elderly. Social Indicators Research, 126(2), 813-828.

Walter, J. L., & Burnaford, S. M. (2006). Developmental changes in adolescents' guilt and shame: The role of family climate and gender. North American Journal of Psychology, 8(2), 321-338.

Weiner, B. (1985). An attributional theory of achievement motivation and emotion. Psychological Review, 92(4), 548-573.

Wells, A. (2009). Metacognitive Therapy for Anxiety and Depression. New York: Guilford.

Wiese, C. W., Tay, L., Duckworth, A. L., D’Mello, S., Kuykendall, L., Hofmann, W., Baumeiser, R. F., & Vohs. K. D. (2017). Journal of Personality, 86(3), 380-396.

Wright, K., Gudjonsson, G. H., & Young, S. (2008). An investigation of the relationship between anger and offence-related shame and guilt. Psychology, Crime & Law, 14(5), 415-423.

Zhu, R., Feng, C., Zhang, S., Mai, X., & Liu, C. (2019). Differentiating guilt and shame in an interpersonal context with univariate activation and multivariate