اثربخشی آموزش مبتنی بر درمان پذیرش و تعهد بر افسردگی، اضطراب و تنیدگی مادران دارای فرزند با نشانه های تضادورزی گستاخانه

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

دوره 17، شماره 65، مهر 1399، صفحه 87-94   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

فاطمه تجلّی¹؛ حجّت ‌الله  جاویدی^{* 2}؛ امیرهوشنگ مهریار³؛ سید احمد میرجعفری⁴

¹دانشجوی دکتری روان ‌شناسی گروه روان‌شناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

²استادیار گروه روان‌شناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

³استاد گروه روان‌شناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

⁴استادیار گروه روان‌شناسی واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

چکیده

هدف این پژوهش تعیین اثربخشی آموزش گروهی با روش درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش افسردگی، اضطراب و تنیدگی مادران دارای فرزند با نشانه‌های تضادورزی گستاخانه بود. روش این پژوهش شبه‌تجربی با پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری بود. 4 مدرسه ابتدایی پسرانه دولتی با روش خوشه‌ای مرحله‌ای انتخاب شدند، سپس با روش غربالگری بر اساس سیاهه نشانه‌های مرضی کودک‌ـ فرم‌های معلم و والدین (اسپرافکین، گادو، سالیسبری، اشنایدر و لانی، 2002)، 40 مادر دارای فرزند با نشانه‌های تضادورزی گستاخانه، نمونه پژوهش را تشکیل دادند و به‌صورت تصادفی در دو گروه 20 نفری جایگزین شدند. گروه‌ها به تصادف به دو گروه مداخله و گواه نامگذاری شدند. گروه مداخله، آموزش مدل‌شش وجهی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد را دریافت کرد. شرکت‌کنندگان در سه مرحله سیاهه نشانه‌های مرضی کودک (اسپرافکین و دیگران، 2002) و مقیاس افسردگی، اضطراب و تنیدگی (لاویباند و لاویباند، 1995) را تکمیل کردند. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد که در گروه مداخله، نشانه‌های افسردگی، اضطراب، و تنیدگی به‌طور معناداری کاهش یافته است. نتایج تحلیل کواریانس برای نشانه‌های تضادورزی گستاخانه فرزندان نیز نشان‌دهنده کاهش این نشانه‌ها در فرزندان بود. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که آموزش مدل شش‌وجهی درمانگری مبتنی بر پذیرش و تعهد، افسردگی، اضطراب و تنیدگی مادران و نشانه‌های تضادورزی گستاخانه فرزندان را کاهش می‌دهد. بنابراین، درمانگری مبتنی بر پذیرش و تعهد بر متغیرهای مرتبط با سلامت مادران و فرزندان آن‌ها تأثیرگذار است.

کلیدواژه‌ها

درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد؛ افسردگی؛ اضطراب؛ تنیدگی؛ نشانه‌های تضادورزی گستاخانه

مراجع

سامانی، س. و جوکار، ب. (1386). بررسی اعتبار و روایی فرم کوتاه مقیاس افسردگی، اضطراب و فشار روانی. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 26(3)، 76 -65.

عابد، ن.، پاکدامن، ش.، مظاهری، م. ع حیدری، م. و طهماسیان، ک. (1396). اثربخشی آموزش گوش دادن احترام‌آمیز به کودکان بر بهزیستی روان‌شناختی مادران. فصلنامه روان‏شناسی تحولی: روان‏شناسان ایرانی، 13(52)، 373 -365.

محمد اسماعیل، ا. (1386). انطباق و هنجاریابی سیاهه نشانه‏های مرضی کودک ویرایش چهارم (4CSI-). فصلنامه پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 7(1)، 96 -79.

مغربی‏سینکی، ح.، حسن‌زاده، س.، ارجمندنیا، ع. ا. و خادمی، م. (1395). اثربخشی آموزش مهارت‏های ارتباطی به مادران دارای فرزند با اختلال نارسایی توجه/ فزون‌کنشی بر ارتقای تعامل والد‌ـ کودک. فصلنامه روان‏شناسی تحولی: روان‏شناسان ایرانی، 13(49)، 69 -57.

هریس، ر. (1394). ACT به زبان ساده الفبای درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد. ترجمه ا. امین‏زاده. تهران: ارجمند (تاریخ انتشار اثر اصلی، 2009).

هیز، اس. سی. و استروسال، ک. دی. (1396). راهنمای عملی درمان مبتنی بر پذیرش و پایبندی. ترجمه ا. خمسه. تهران: ارجمند (تاریخ انتشار اثر اصلی، 2004).

 

 

1. distortion

 

Antony, M. M., Bieling, P. J., Cox, B. J., Enns, M. W., & Swinson, R. P. (1998). Psychometric Properties of the 42-Item and 21-Item Versions of the Depression Anxiety Stress Scales in Clinical Groups and a Community Sample. Psychological Assessment, 10(2), 176-181.

 

Brassell, A. A., Rosenberg, E., Parent, J., Rough, J. N., Fondacaro, K., & Seehuus, M. (2016). Parent's psychological flexibility: Associations with parenting and child psychosocial well-being. Journal of Contextual Behavioral Science, 5(2), 111-120.

Dette-Hagenmeyer, D. E., & Reichle, B. (2014). Parents' depressive symptoms and children's adjustment over time are mediated by parenting, but differentially for fathers and mothers. European Journal of Developmental Psychology, 11(2), 196-210.

Frögéli, E., Djordjevic, A., Rudman, A., Livheim, F., & Gustavsson, P. (2016). A randomized controlled pilot trial of acceptance and commitment training (ACT) for preventing stress-related ill health among future nurses. Anxiety, Stress, & Coping, 29(2), 202-218.

Gadow, K. D., & Sprafkin, J. (2002). Child Symptom Inventory-4 screening and norms manual. Stony Brook, NY: Checkmate Plus.

Gjerde, L. C., Eilertsen, E. M., Reichborn‐Kjennerud, T., McAdams, T. A., Zachrisson, H. D., Zambrana, I. M., ... & Ystrom, E. (2017). Maternal perinatal and concurrent depressive symptoms and child behavior problems: a sibling comparison study. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 58(7), 779-786.

Harries, V., & Brown, A. (2019). The association between use of infant parenting books that promote strict routines, and maternal depression, self-efficacy, and parenting confidence. Early Child Development and Care, 189(8), 1339-1350.

Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2012). Acceptance and commitment therapy: The process and practice of mindful change (2^nd ed.). New York, NY: Guilford Press.

Liu, X., Lin, X., Heath, M. A., Zhou, Q., Ding, W., & Qin, S. (2018). Longitudinal linkages between parenting stress and oppositional defiant disorder (ODD) symptoms among Chinese children with ODD. Journal of Family Psychology, 32(8), 1078-1086.

Lovibond, P. F., & Lovibond, S. H. (1995). The structure of negative emotional states: Comparison of the Depression Anxiety Stress Scales (DASS) with the Beck Depression and Anxiety Inventories. Behavior Research and Therapy, 33(3), 335-343.

Lunsky, Y., Fung, K., Lake, J., Steel, L., & Bryce, K. (2018). Evaluation of acceptance and commitment therapy (ACT) for mothers of children and youth with autism Spectrum Disorder. Mindfulness, 9(4), 1110-1116.

Möller, E. L., Nikolić, M., Majdandžić, M., & Bögels, S. M. (2016). Associations between maternal and paternal parenting behaviors, anxiety and its precursors in early childhood: A meta-analysis. Clinical Psychology Review, 45, 17-33.

Sprafkin, J., Gadow, K. D., Salisbury, H., Schneider, J., & Loney, J. (2002). Further evidence of reliability and validity of the Child Symptom Inventory-4: Parent checklist in clinically referred boys. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 31(4), 513-524.

Twohig, M. P., & Levin, M. E. (2017). Acceptance and commitment therapy as a treatment for anxiety and depression: A review. Psychiatric Clinics of North America, 40(4), 751-770.

Wallace, D. P., Woodford, B., & Connelly, M. (2016). Promoting psychological flexibility in parents of adolescents with chronic pain: Pilot study of an 8-week group intervention. Clinical Practice in Pediatric Psychology, 4(4), 405-416.

Wersebe, H., Lieb, R., Meyer, A. H., Hofer, P., & Gloster, A. T. (2018). The link between stress, well-being, and psychological flexibility during an Acceptance and Commitment Therapy self-help intervention. International Journal of Clinical and Health Psychology, 18(1), 60-68.