بررسی شیءوارگی در آثار زویا پیرزاد با تأکید بر رویکرد جورج لوکاچ

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

دوره 12، پیاپی 44، تیر 1399، صفحه 43-66   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/dk.2020.677299

نویسندگان

ندا یانس¹؛ کامران پاشایی فخری^{* 2}؛ پروانه عادل زاده²

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

²دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

چکیده

واژۀ شیء­وارگی[1] که در اندیشه مارکسیسم غربی پا گرفت، مفهوم بت­انگاری کالا در نظام سرمایه­داری است که بن­مایه­ اصلی اندیشه «جورج لوکاچ[2]» است. اولین دلالت­های خود را از مفاهیم بیگانگی[3] و بت­انگاری کالای[4] مارکس[5] و مفهوم عقلانی شدن[6] وبر[7] می­یابد و مکتب فرانکفورت با تعبیر عقلانیت مدرن به عقلانیت ابزاری این نقد را ادامه می­دهد. این جستار با تکیه بر اندیشه لوکاچ در زمینه شناخت کلیت واقعیت اجتماعی، از طریق تعامل دوسویه فرهنگ و جامعه به بررسی شیء­وارگی در آثار نویسنده معاصر «زویا پیرزاد» پرداخته است. توجه نویسنده به مسائلی چون بی­توجهی به طبقه کارگر، تلاش طبقه کارگر برای احقاق حقوق از دست رفته و مسائلی از این دست در این رمان­ها نمود دارد. نویسنده حامی طبقه کارگر و مخالف طبقه سرمایه­دار و پرولتاریا است. رمان­های پیرزاد، داستان زندگی افرادی است که در سطح پایین جامعه زندگی می­کنند. طبقه زحمتکشی که در جامعۀ   سرمایه­داری تحت سلطه نظام سرمایه­داری حاکم بر جامعه است. شخصیت­های رمان که نمونه کوچکی از جامعه بیرون نیز هست، همگی به طبقه فرودستی تعلق دارند که به دنبال دستیابی به حقوق تضییع­شده­شان هستند. نویسنده به واسطه قهرمان داستان­هایش به انتقاد از نظام سرمایه­داری برخاسته است.

کلیدواژه‌ها

شیءوارگی؛ کارگر و پرولتاریا؛ جورج لوکاچ؛ زویا پیرزاد

مراجع

کتاب ها

پوینده، محمد جعفر (1396) درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات آدورنو، لوکاچ، گلدمن، چاپ دوم، تهران:نشر چشمه.

پیرزاد، زویا (1396) چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم، تهران: نشر مرکز.

-------- (1396) عادت می‌کنیم، تهران: نشر مرکز.

-------- (1396) سه کتاب، تهران: نشر مرکز.

کانرتون، پل (1390) جامعه‌شناسی انتقادی، ترجمۀ‌ حسن پاوشیان، تهران: کتاب آمه.

لوکاچ، جورج (1377) تاریخ و آگاهی طبقاتی، پژوهشی در دیالکتیک مارکسیستی، ترجمۀ محمد جعفر پوینده، تهران: نشر تجربه.

مارکس، کارل (1385) دستنوشته‌های اقتصادی و فلسفی، ترجمۀ حسن مرتضوی، تهران: انتشارات خوارزمی.

مقالات

صمیمی، نیلوفر (1385) شی‌شدگی از لوکاچ تا هابرماس، فصلنامۀ راهبرد، شماره41، صص223 – 234.

مهربانی‌فر، حسین، راموز، ادریس (1396) لوکاچ و جامعه‌شناسی فرهنگ واکاوی مفهوم و نسبت جامعه و فرهنگ در اندیشۀ جورج لوکاچ، مجلۀ رسانه جامعه فرهنگ، صص 50-31.