مقایسه اثربخشی واقعیت درمانی با تحلیل رفتار متقابل بر عوامل شخصیتی معتادان بهبودیافته

فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی

دوره 9، شماره 35، آبان 1399، صفحه 36-46   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

احمد قاضی¹؛ مجید ضرغام حاجبی^{* 2}

¹کارشناس ارشد مشاوره خانواده، دانشکده علوم انسانی، گروه مشاوره و روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، ایران.

²دانشیار گروه روان شناسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

چکیده

هدف: اعتیاد به دلیل ماهیت پیشرونده‌اش نه تنها زندگی فرد معتاد را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد بلکه مشکلات زیادی را برای خانواده و جامعه ایجاد کرده و بار زیادی به آن‌ها تحمیل می‌کند. لذا پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی واقعیت درمانی با تحلیل رفتار متقابل بر عوامل شخصیتی معتادان بهبود یافته انجام شد.
روش: روش پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش را تمامی مردان معتاد مراجعه کننده به مراکز ترک اعتیاد شهر قم در سال 2019 تشکیل داد که از بین آن‌ها با روش نمونه‌گیری هدفمند تعداد 60 نفر انتخاب و به صورت تصادفی در سه گروه مساوی 20 نفری جایگزین شدند. گردآوری داده‌ها با کمک پرسشنامه صفات پنجگانه شخصیت- فُرم کوتاه (کوستا و مک‌گری، 1992) انجام شد. آزمودنی‌های دو گروه آزمایش تحت 8 جلسه 90 دقیقه درمان به صورت هفته‌ای یک جلسه قرار گرفتند اما برای گروه کنترل مداخله درمانی اعمال نشد. تحلیل داده‌ها با روش‌های آمار توصیفی و تحلیل کوواریانس چندمتغیری ا و آزمون تعقیبی بن فرونی در نرم‌افزار SPSS/24 انجام شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد بین سه گروه در نمرات پس آزمون عوامل شخصیتی شامل نورزگرایی، برون‌گرایی، گشودگی به تجربه، مقبولیت و با وجدانی از نظر آماری تفاوت معناداری وجود دارد (05/0>P). نتایج آزمون تعقیبی بن فرونی نیز نشان داد بین اثربخشی این دو روش درمانی تفاوت معناداری وجود ندارد (05/0<P).
نتیجه‌گیری: می‌توان نتیجه گرفت که واقعیت درمانی و تحلیل رفتار متقابل هر دو به یک اندازه باعث بهبود عوامل شخصیتی در معتادان بهبودیافته شده‌اند و می‌توان این برنامه‌ها را به عنوان درمان تکمیلی به مراکز ترک اعتیاد توصیه کرد.

کلیدواژه‌ها

واقعیت درمانی؛ تحلیل رفتار متقابل؛ عوامل شخصیتی؛ اعتیاد

مراجع