بررسی و طراحی شهر بیوفلیک با الهام از رودخانه شهری نمونه موردی شهر دزفول

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 9، شماره 34، مرداد 1399، صفحه 23-42   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

الیاس مودت^{* 1}؛ میلاد ولی پور²

¹استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور، دزفول، ایران

²کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه صنعتی جندی شاپور، دزفول، ایران

چکیده

درک روزافزون نیاز به تماس روزانه با طبیعت، زندگی سالم، شاد، پربار و معنادار است.توجه اخیر به طراحی بیوفیلی در بین معماران و طراحان این قدرت طبیعت را تصدیق می‌کند. با این حال، در یک سیاره شهری که به طور فزاینده شهری، باید توجه بیشتری به مقیاس‌های شهری صورت گیرد، برای برنامه‌ریزی و حرکت به سمت آنچه نویسندگان "شهرهای بیوفیلی" می‌نامند. شهرهای بیوفیلی شهرهایی هشتند که ارتباط تنگاتنگ و روزانه‌های با طبیعت اطراف دارند. اما همچنین به دنبال تقویت آگاهی و مراقبت از این طبیعت هستند. در پژوهش حاضر برای تحقق اهداف و پاسخگویی به سوالات تحقیق از روش تحلیلی- توصیفی استفاده شده است. به منظور انجام این پژوهش به دو روش اسنادی و میدانی به تهیه اطلاعات و تجزیه و تحلیل و تلفیق آنها اقدام شده است. شهر دزفول به علت مشکلات آب و هوایی و گرمای شدیدی این پیوند با طبیعت کم رنگ و ناتوان می‌باشد. برای رفع این ناتوانی‌ها و هم‌بستگی پیوند دنیای طبیعی با شهر معیارهای بر اساس دو بخش ابعاد معیارهای طراحی بیوفیلک و سنجش وضعیت کناره رود دز با تحلیل SWOT  و QPSM، راهبردها و سیاست‌های برای طراحی کناره رود دز با توجه به معیارهای طراحی بیوفیلیک به عنوان یک راهکار برای رفع این مشکلات به ارائه اهدافی برای طراحی و در نهایت یک طرح پیشنهادی برای احیا کناره رود دز به عنوان معیاری از بیوفیلیک برای رفع این مشکل و پیوند انسان با طبیعت ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

بیوفیلیک؛ رودخانه؛ طراحی؛ احیا؛ دزفول‏

مراجع

- امین زاده، بهناز، (1394)، ارزش‌ها در طراحی منظر شهری: پایداری، زیبایی وهویت تهران:دانشگاه تهران.

- آتیشن بار، محمد، (1388)، تداوم هویت در منظر شهری، مجله باغ نظر، (12) :4556

- بی طرف، احسان، حبیب، فرح، ذبیحی، حسین، (1396)، نگرش بیوفیلیک رویکردی در ارتقا سطح کیفی محیط زندگی ساکنان مجتمع‌های مسکونی، مدیریت شهری، شماره 49 صص 349331.

- پور جعفر، محمد رضا، (1392)، طراحی شهری محیطی آب کنار.تهران: مرکز نشر آثار علمی دانشگاه تربیت مدرس.

- تقوایی، سیدحسن، علی دوست شایسته نغمه دینان میرقعی، (1396)، چارچوپ بهسازی منظر حاشیه رودخانه‌های شهری بر اساس خدمات اکوسیستم مورد پژوهی رودخانه سفیدرود آستانه اشرفیه، نامه معماری و شهرسازی، صص 9177.

- تندیسه، محسن، رضایی، محمدرضا، (1392)، برنامه ریزی راهبردی حمل و نقل پایدار شهری در کالنشهرهای ایران (مطالعه موردی: شهر مشهد)، مهندسی حمل ونقل، سال پنجم، شماره اول، صص 181.

- رجبی پور، فاطمه، دلشاد سیاهکلی،  مهسا، (1395)، کنکاشی بر پاسخدهی به بروز کفایت اجتماعی در محیط‌های یادگیری نوجوانان متاثر از نوع تجربیات طراحی درنگرش بیوفیلیک، نشریه علمی پژوهشی فناوری آموزش، صص 41.

- شهرداری اصفهان، شهر بیوفیلیک، (1398)، گاهنامه رصد نگاهی نو به معماری و شهرسازی ایران و جهان، سال پنجم، شماره 49 صص 121

- صالح غفور، کردوانی پرویز، ولی شریعت پناهی مجید، (1398)، برنامه‌ریزی توسعه‌ی گردشگری روستایی با روشم اتریس IFE وEFE و مدل QSPM (مطالعه موردی بخش شاهو – شهرستان روانسر(، فصلنامه علمی – پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال 11، شماره 4، صص 237224.

- ضرابی، اصغر، محبوب‌فر، محمدرضا (1392) ،کاربرد مدل QSPMSWOT در تدوین استراتژی توسعه گردشگری شهر کاشان، مجله علمی پژوهشی برنامه ریزی فضایی (جغرافیا)، سال سوم، شماره 4، (پیاپی 11)، صص 5837 .

- عامری، صفات علی اکبر، بیگی نژاد، محمد علی، (1395)، بررسی ویژگی‌های معماری بیوفیلیک در بناهای بومی ایرانی (نمونه موردی: اقلیم گرم و خشک). کنفرانس بین‌المللی نوآوری در علوم و تکنولوژی، صص 500511.

- کاظمی، فاطمه، (1392)، استفاده از طراحی شهری حساس به آب برای مدیریت آب‌های شهری. مجله باغ نظر 7(14): 2615.

- محرم، نژاد ناصر، تهرانی مهناز، (1387)، بررسی عوامل درونی و بیرونی مدیریت پسماندهای شهری در کلان شهرهای کشور با استفاده از روش SWOT و تشکیل ماتریس QSPM، سازمان شهرداری‌ها و دهداری‌های کشور، سازمان حفاظت محیط زیست، دوره 4.

- موحد، علی، کهزادی، سالار، عابدین‌زاده، فریماه، (1392)، راﻫﺒﺮدﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ اﮐﻮﺗﻮرﯾﺴﻢ اﺳﺘﺎن ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از مدل QSPM و SWOT، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 14، شماره 23، صص 204182.

- میرغلامی مرتضی، مدقالچی، لیلا، شکیبامنش، امیر، قبادی، پریسا، (1395)، احیاء رودخانه‌های شهری براساس دو رویکرد طراحی شهری بیوفیلیک و حساس به آب، منظر، شماره 36 صص 2720.

- هادیانی، زهره، احد نژاد، محسن، کا ظمی‌زاد، شمساله، قنبری، حکیمه، (1391)، برنامه ریزی راهبردی توسعه گردشگری بر اساس تحلیل (SWOT) مطالعه موردی: شهر شیاز، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی سال 23، پیاپی 47، شماره 3، صص 132-111.

- Battin T.J., Sengschmitt .D, (1999), Linking Sediment Biofilms, Hydrodynamics, and River Bed Clogging: Evidence from a Large River, Microb Ecol 37,185–196.

- Beatley. T, Newman. P, (2013), Biophilic Cities Are Sustainable, Resilient Cities, Sustainability, 5, 33283345

- Bond, N.R., Lake, P.S. & Arthington, A.H. (2008), The impacts of drought on freshwater ecosystems: an Australian perspective. Hydrobiologia, 316.

- Branda. SS, Friedman. L, Kolter. R, (2005), Biofilms: the matrix revisited. Trends in Microbiology, 13(1):2026.

- Lin. Q, Sekar. R, Marrs. R, Zhang. Y, (2019), Effect of River Ecological Restoration on Biofilm Microbial Community Composition: Water, 11, 1244

- Luise Blau. M, Luz. F, Panagopoulos. T,(2018), Urban River Recovery Inspired by NatureBased Solutions and Biophilic Design in Albufeira, Portugal, Land, 7, 141.

- MA. Bruno Duarte Dias, (2015), Beyond Sustainbility – Biophilic and Regenerative Design in Architecture, European Scientific Journal March 2015,147158.

- Nurul ‘Sayuti. A, Montana Hoyos. C, Bonollo. E, (2015), A Study of Furniture Design Incorporating Living Organisms with Particular Reference to Biophilic and Emotional Design Criteria, Academic Journal of Science, 76106.

- Pedersen Zari1. M, (2017) What makes a city ‘biophilic’? Observations and experiences from the Wellington Nature Map project, pp. 1–10.

- Piqué Altés. G, (2017), Analysis of hydrosedimentary processes and impacts affecting river basins and channels.

- R .C. Amat, S Ismail, M. H. Wahab, N. H. Ahmad, W. N. M W M Rani, (2020) , A Dimension of Biophilia in Urban Design, Earth and Environmental Science, 409 ,

- Restoring Europe’s RiversRivers by DesignA guide for planners, developers, architects and landscape architects on maximising the benefits of river restoration. (2013)

- Revell, G. Anda, M. (2014), Sustainable Urban Biophilia: The Case of Greenskins for Urban Density, Sustainability 2014, 6, 54235438 .

- Şimşek .G, (2011), Challenges on Sustainable Urban Rivers and their Rehabilitation, Presented at Montreal Ecocity World Summit.

- Söderlund. J, Newman. P,(2015), Biophilic architecture: a review of the rationale and outcomes, AIMS Environmental Science, 2(4): 950969.

- Thomas. R, Lawrence.j, (1997), Development snd structure of microbial biofilms in water studied by confocal laser scanning microscopy, FEMS Microbiology Ecology, 24 ,1125.

- Tóth. A, Halajová. D, Halaj. P, (2015), “Green infrastructure: a strategic tool for climate change mitigation in urban environments”, Ecology & Safety, 9, 132−138.

- Tracada. E, Caperna. A, )2012), Biourbanism for a healthy city: biophilia and sustainable urban theories and practices, Proceedings of the International Convention on Innovations in Engineering and Technology for Sustainable Development,

- Xue. F, Gou. Z, SiuYu Lau. S, Lau. S, Chung. K, Zhang. J, (2019), From biophilic design to biophilic urbanism: Stakeholders’ perspectives, Journal of Cleaner Production, 211, 14441452.

- Xuemei, W. Jingling. L, Muyuan. M, Zhifeng. Y, (2010), Response of Freshwater Biofilm to pollution and ecosystem in Baiyangdian Lake of China, Procedia Environmental Sciences, 2, 1759–1769.

- Yang Liu, (2015), The influence of meiofauna on river biofilm functioning in relation to water quality,HAL,150163.