بررسی تاثیرات ثابت مقطعی و زمانی میزان شادی ساکنین براساس تحول عملکردهای شهری (نمونه مورد مطالعه شهر مشهد)

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 9، شماره 34، مرداد 1399، صفحه 73-88   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

رستم صابری فر¹؛ احمد خلیلی نیا^{* 2}

¹دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

²گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

هدف این بررسی، تعیین جایگاه تحول عملکردهای محیطی و اجتماعی کلان شهر مشهد، بر شادی ساکنین آن بود. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه استاندارد مقیاس شادی آکسفورد که برای گردآوری اطلاعات اقتصادی و اجتماعی و عملکردهای شهری بازنویسی شده بود، به دست آمد. نمونه مورد بررسی در این پژوهش 780 خانوار در 155 محله شهر مشهد بود. داده های گردآمده به این طریق، با استفاده از آماره F و خی دو و آزمون های هاسمن و لیمر و در محیط نرم افزار SPSS، تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها نشان داد که مناطق یازده و دوازده شهرداری مشهد با کسب امتیاز 9/5 در نردبان شادی، در جایگاه نخست قرار داشته و منطقه سه با 0/5 در پایین ترین رده قرار گرفته ‌است. آزمون‌ های آماری نیز نشان داد مناطق مورد بررسی از لحاظ برخورداری از شادی، تفاوت معناداری با هم داشته، اما شادی در هر یک از مناطق در طول زمان به صورت معناداری دستخوش تغییر نشده-است. در نهایت مقادیر F و خی دو، برای آزمون همزمانی اثرات ثابت مقطعی و زمانی به ترتیب 7/10 و 5/308 بوده و نشانگر آن بود که اثرات ثابت هم در بین مناطق و هم برای هر منطقه، در طول زمان، وجود داشته است.

کلیدواژه‌ها

شادی؛ عملکردهای شهری؛ ثابت مقطعی؛ ثابت زمانی؛ مشهد

مراجع

- ابونوری، اسماعیل و اسکندری، جمال (1395): مقایسه اثرات تورم و بیکاری بر شادمانی، فصلنامه سیاست­گذاری اقتصادی، 15، صص. 152-137.

- اسونسن، لارس (1397): فلسفه تنهایی، ترجمه خشایار دیهیمی، انتشارات نشر نو، تهران.

- اشنایدر، لوپز (1390): معنویت و روان شناسی مثبت، ترجمه مهرداد کلانتری؛ راضیه طباطبائیان؛ الهام آقایی و پریناز سجادیان، کنکاش، اصفهان.

- باصری، احمد (1379): نقش توسعه شادی و نشاط در افزایش روحیه حماسی، فصلنامه روان شناسی نظامی، 2، صص. 71-61.

- باومن، زیگمونت (1384): اشارت­های پست مدرنیته، ترجمه حسن چاوشیان، ققنوس، تهران.

- بخارایی، احمد؛ صنعتی، نادر؛ رستمی، شاه بخت و شربتیان، محمد حسن (1397): تحلیل فضایی نشاط اجتماعی در سطح مناطق شهری مسهد، برنامه­ریزی توسعه کالبدی، شماره 11، صص. 153-134.

- برزمینی، لیلا؛ باباپور، مریم و خوارزمی رحیم­آبادی، رحمت­اله (1394): شادی و نشاط، مبانی، مفاهیم، نظریه­ها و عوامل موثر، انتشارات، بلور، تهران.

- برمن، مارشال (1384): تجربه مدرنیته: هر آنچه سخت و استوار است دود می شود و به هوا می رود، ترجمه مراد فرهاد پور، طرح نو، تهران.

- پسندیده، عباس (1388): شادکامی از دیدگاه پیامبر اعظم(ص): کتاب طه، قم.

- پوراحمد، احمد؛ فرهودی، رحمت اله؛ حبیبی، کیومرث و کشاورز، مهناز (1390): بررسی نقش کیفیت محیط سکونتی در مهاجرت­های درون شهری (مطالعه موردی: بافت قدیم خرم آباد) ، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 75، صص. 17-36.

- چلبی، مسعود و موسوی، محمد (1387): بررسی جامعه شناختی عوامل موثر بر شادمانی در سطوح خرد و کلان»، مجله جامعه شناسی ایران، 2، صص. 75-34.

- حرانی، حسن بن علی (1382): تحفت العقول، ترجمه صادق حسن­زاده، انتشارات آل علی، قم.

- ذکایی، محمد (1395): نشاط اجتماعی: موانع، فرصت­ها و سیاست­ها، در مجموعه مقالات گزارش وضعیت اجتماعی کشور، وزارت کشور، تهران.

- ربانی، رسول؛ کریمی­زاده اردکانی، سمیه؛ نظری، جواد و رضایی امینلویی، حسین (1388): تبیین نشاط اجتماعی در بین اقوام و رابطه آن با هویت جمعی؛ مطالعه موردی: اقوام آذری، کرد و لر، فصلنامه جامعه شناسی، شماره 4، صص. 115-95.

- ربانی خوراسگانی، علی؛ ربانی خوراسگانی، رسول و گنجی، محمد (1390): رویکرد جامعه شناختی به احساس شادمانی سرپرستان خانوار در شهر اصفهان، مسائل اجتماعی ایران، شماره 1، ص 73-39.

- سامانی، سیامک؛ جوکار، بهرام و صحراگرد، نرگس (1386): تاب آوری، سلامت روانی و رضایتمندی از زندگی، مجله روانپزشکی و روان شناسی بالینی ایران، شماره 3، صص. 13-3.

- سماواتی، سحر و رنجبر، احسان (1397): بازشناسی عوامل موثر بر شادی در فضاهای عمومی شهری، مطالعات شهری، شماره 29، صص. 3-18.

- عباس­زاده، محمد؛ قاسم­زاده، داود و صالح، نوشین (1395): بررسی ارتباط بین اشکال سرمایه و شادی در بین حاشیه­نشینان و غیر حاشیه­نشینان، مورد مطالعه، شهر تبریز، شماره 29، صص. 184-157.

- فتاحی، شهرام و محمدی­راد، منصور (1392): بررسی عوامل اجتماعی و اقتصادی موثر بر شادی و ارتباط آن با بهره وری نیروی کار، انتشارات سخنوران، تهران.

- فتح آبادی، مهدی؛ محمودزاده، محمود و جعفری، سمیه (1389): اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر خشنودی، مطالعه بین کشوری با رهیافت تحلیل حدهای نهایی، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، شماره 11، صص. 53-33.

- گنجی، محمد (1387): تحلیل عوامل جامعه شناختی موثر بر میزان احساس شادی سرپرستان خانوار در شهر اصفهان، رساله دکتری جامعه شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان.

- محمدیان منصور، صاحبه؛ گل­خندان، ابوالقاسم، خوانساری، مجتبی و گل­خندان، داود (1394): تحلیل عوامل اجتماعی-اقتصاد موثر برشادی(یک تحلیل اقتصادیسنجی با در نظر گرفتن محدودیت­های مذهبی) ، فصنامه برنامه­ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 25، صص. 163-125.

- مرادی، سجاد و هزارجریبی، جعفر (1398): تحلیل عوامل و راهبردهای موثر بر ارتقای شادکامی در استان ایلام، جامعه­شناسی کاربردی، شماره 1، صص. 72-39.

- معیدفر، سعید (1385): جامعه­شناسی مسائل اجتماعی ایران، انتشارات نور علم، تهران.

- میرشاه جعفری، ابراهیم؛ عبادی، محمدرضا و دریکوندی، هدایت الله (1381): شادمانی و عوامل موثر بر آن تازه های علوم شناختی، شماره 15، صص. 58-50.

- نیلی، فرهاد و بابازاده خراسانی، بهزاد (1391): شناسایی عوامل موثر بر رفاه ذهنی در ایران»، پژوهش­های پولی و بانکی، شماره 6، صص. 48-27.

- هادی­زاده زرگر، صادق و نسترن، مهین (1392): سنجش پایداری اجتماعی در سطح محلات دریادل، گوهرشاد و شاهد مشهد، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، شماره 21، صص. 156-139.

- Argyle, M. (2001): The psychology of happiness, Rutledge, London.

- Berman, M. G., Jonides, J., & Kaplan, S. (2008): The cognitive benefits of interacting with nature, Psychological science, 19(12), pp. 1207-1212.

- Easterlin, R. A. (1974): Does economic growth improve the human lot? Some empirical evidence, Nations and households in economic growth, 89, pp. 89-125.

- Frey, B.S., Stutzer, A. (2002): Happiness and Economics: How the Economy and Institutions Affect Well-Being, Princeton University Press, Princeton.

- Graham, Charles (2005): The Economics of Happiness, Journal of World Economics, 6(3): 125-129.

- Greeno, J. G. (1994): Gibson's affordances, Harvard University Press, Harvard.

- Hartig, T., Mitchell, R., De Vries, S., & Frumkin, H. (2014): Nature and health, Annual review of public health, 35, pp. 207-228.

- Helliwell, J. Layard, R. & Sachs, J. (2017): World Happiness Report 2017, Sustainable Development Solutions Network, New York.

- Helliwell, J. Layard, R. & Sachs, J. (2018): World Happiness Report 2018, Sustainable Development Solutions Network, New York.

- Jacobs, Jane (1961): The Death and life of Great American Cities, Rondom House: New York.

- Kaplan, R., & Kaplan, S. (1998): The experience of nature: A psychological perspective, CUP Archive, UK.

- Koerner, A. F., & Maki, L. (2004): Family communication patterns & social support in families of origin & adult children subsequent intimate relationships, Paper presented at the International Association for Relationship Research Conference, Madison: WI.

- Li, B. & Lu, Y. (2009): Happiness and Development: The Effect of Mental Well-being on Economic Growth, Conference on Improving the Human Destiny, 11-12 June 2009, Lingnan University, 2, pp.  1-17.

- MacKerron, G. (2012): Happiness and Environmental Quality, London: School of Economics and Political Science, Available from: http://etheses.lse.ac.uk/383/.

- Maddison, D., & Rehdanz, K. (2011): The impact of climate on life satisfaction, Ecological Economics, 70(12), pp. 2437-2445.

- Montgomery, C. (2013): Happy city: transforming our lives through urban design, Macmillan, London.

- Morris, N. (2003): Health, well-being and open space, Edinburgh College of Art and Heriot-Watt University, Edinburgh.

- Oishi, S. Kesebir, S. & Diener, E. (2011): Income Inequality and Happiness, Psychological Sciences, 22(9), pp. 1095-1100.

- Seligman, M. E. P. (2002): Positive psychology, positive prevention, and positive therapy, In C.R. Snyder & S. J. Lopez (Eds.), Handbook of positive psychology, New York.

- Ulrich, R. S., Simons, R. F., Losito, B. D., Fiorito, E., Miles, M. A., & Zelson, M. (1991): Stress recovery during exposure to natural and urban environments, Journal of environmental psychology, 11(3), pp. 201-230.

- Welsch, H. (2006): Environment and happiness: Valuation of air pollution using life satisfaction data, Ecological economics, 58(4), pp. 801-813.

- Wilson, E. O. (2005): Sociobiology, Harvard University Press, Harvard.