واکاوی «کهتری و مکانیسم‌های جبرانِ» شخصیتِ «معصومه» در رمان «سهم من» با تکیه بر روان‌شناسی آدلری

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

دوره 4، شماره 13، آذر 1399، صفحه 55-75   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سعیده صمیمی¹؛ دکترپروانه عادل زاده^{* 2}؛ دکترکامران پاشایی فخریی³

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

²دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران (نویسنده مسئول).

³استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

چکیده

«آلفرد آدلر» بنیان­گذار روان­شناسی فردی و یکی از نخستین منتقدانِ برجسته نظریه پسیکانالیز و آفریننده یک حرکت مکتبی به موازات آن است . آدلر انسان را موجود اجتماعی تعریف می­کند از دید آدلر مسائل روان شناسی با ترجمه مسئله ارتباط بین انسان­ها قابل حل می­باشد. احساس حقارت و عقده حقارت دو اصطلاح مشهور روان­شناسی فردی است. آدلر احساس حقارت را نیرویی می­داند که به انسان عنایت شده است تا بدین وسیله رو به جوانب مثبت زندگی حرکت کند و رشد و تکامل یابد از سوی دیگر تاکید کرده است که شرایط نامساعد محیطی می­تواند این احساس حقارت را به عقده حقارت منتهی کند. آدلر مفهوم جبران کاذب را در قلمرو روان­شناسی برجسته ساخته که فرد برای تعادل بخشی روان خود از آن بهره می­جوید. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به نقد روانکاوانه رمان «سهم من» پرداخته می­شود و نگارنده با توجه به نظریه­ آدلر برای تبیین سبک زندگی، به علل پیدایی عقده حقارت و مکانیسم­های جبران شخصیت اصلی رمان «معصومه» خواهد پرداخت. یافته­های پژوهش نشان می­دهد محیط از عوامل اصلی به وجود آمدن عقده حقارت، در شخصیت اصلی بوده است که از شرایط محیطی نامساعد خانواده و رفتار دیالکتیک مادر و پدر با فرزندان  نشات گرفته است بر این اساس احساس حقارت در وی شدت گرفته و پیدایش صورت عصبی در معصومه اشکال گوناگون عدم تعادل روانی را به وجود آورده است؛ لذا، برای تعادل بخشی تخیلی روان گسسته خود، جبران کاذب را در پیش گرفته که به بروز مشکلات عدیده در وی منتهی شده است

کلیدواژه‌ها

آلفرد آدلر؛ ادبیات بینارشته‌ای؛ رمان سهم من

مراجع