اثربخشی انزوای اجتماعی، تنهایی و هویت دینی سالمندی بر از خود بیگانگی اجتماعی آنها (مورد مطالعه: آسایشگاه های سالمندی شهر رشت)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 2، دوره 10، شماره 36، آذر 1399، صفحه 29-54   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

رحیم حجتی سیبنی¹؛ شهلا کاظمی پور^{* 2}؛ حمید پوریوسفی³؛ علی مرادی⁴

¹گروه جامعه شناسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²دانشیار گروه جمعیت شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. (نویسنده مسؤول)

³دانشیار گروه جامعه شناسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

⁴دانشیار گروه جامعه شناسی، واحد اسلام آباد غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلام آباد غرب، ایران.

چکیده

این مطالعه با هدف بررسی مدل نظری رابطه تنهایی ، هویت دینی و انزوای اجتماعی سالمندی بر ابعاد مفهومی از خود بیگانگی اجتماعی آنها در جامعه آماری مربوط به آسایشگاه های شهر رشت در سال 1398 انجام گرفته است.روش آماری بر مبنای مدل رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر است. جامعه آماری شامل شش آسایشگاه بود که عبارتند از: معلولین، کوثر، شالیزار، مریم، رنگین کمان زندگی و ماندگارکه بصورت شبانه روزی اداره می شد.بطور کلی تعداد 603 سالمند در آن آسایشگاه ها ساکن بودند که بر اساس جدول نمونه گیری مورگان و کریسی تعداد 235 انتخاب شدند. در نتیجه متغیر انزوای اجتماعی دارای بیشترین تأثیر در گرایش سالمندان به طرف از خود بیگانگی اجتماعی بود و شاخص هویت دینی دارای کمترین تأثیر بود. درنتیجه سالمندان به دلیل تمایل اندک به دو شاخص تنهایی و انزوای اجتماعی بیشتر به طرف متغیر تابع از خود بیگانگی اجتماعی میل داشتند بر عکس تأثیر هویت دینی سالمندان که عمیق و اساسی بود.

کلیدواژه‌ها

تنهایی؛ هویت دینی؛ انزوای اجتماعی و ازخود بیگانگی اجتماعی

مراجع

- ابراهیمی، پریچهر.(1369). نگاهی به مفهوم ازخود بیگانگی. فصلنامه رشد آموزش علوم اجتماعی،  پاییز1369، شماره 5.

- ادهمی، عبدالرضا و کشانی، سعید. (1393). عوامل اجتماعی مؤثر در دینداری جوانان 20 -29سال شهر تهران. فصلنامهمطالعاتجامعهشناختیایران، سال چهارم، شماره چهاردهم، پاییز 1393.

- اسدی نوقابی، احمدعلی، قاسمی، سیامک، قدرتی، ویدا و فلاح مهرآبادی، اسماعیل. (1393). پرستاری سالمندی. تهران: انتشارات جامعه نگر.

- چلبی، مسعود و امیرکافی، مهدی. (1383). تحلیل چند سطحی انزوای اجتماعی. مجله جامعه شناسی ایران، دوره پنجم، شماره دوم.

- حاجتی، محمد. (1386). احساس تنهایی در گستره ی زندگی. فصلنامه رشد مشاور مدرسه،  دوره سوم، شماره ی یکم، پاییز 1386.

- دورکیم، امیل. (1385). تقسیم کار اجتماعی. باقر پرهام. تهران: نشرمرکز.

- رویزن، میشل و استفنسون، الیزابت. (1387). سن واقعی. مهدی قراجه داغی. تهران: نشر اسرار دانش.

- زیمل، گئورگ. (1397). فلسفه پول. شهناز مسمی پرست. تهران: کتاب پارسه.

- ساعی، علی. (1388). درآمدی بر روش پژوهش اجتماعی با نرم افزار SPSS. تهران: نشر آگاه.

- شایان مهر، علیرضا. (1377). دایره المعارف تطبیقی علوم اجتماعی(کتاب اول). تهران: کیهان.

- عباسی، محمد. حجتی، محمد. (1395). بررسی اثرات تعدیل کنندگی مقابله مذهبی مثبت و منفی در رابطه بین استرس ادراک شده و همدلی. پژوهش هایروانشناسیاجتماعی، شماره 6، دوره بیست و چهار.

- عضدانلو، حمید. (1384). آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه شناسی. تهران: نشرنی.

- علی اکبری دهکردی، مهناز. اورکی، محمد و برقی ایرانی، زیبا. (1390).بررسی رابطه جهت گیری مذهبی با اضطراب مرگ و ازخودبیگانگی در سالمندان استان تهران. پژوهش هایروانشناسیاجتماعی، دوره یکم، شماره دوم.

- فروند، ژولین. (1369). جامعه شناسی ماکس وبر. عبدالحسین نیک گهر. تهران: نشر طلوع.

- فروم، اریک. (1385). جامعه سالم. اکبر تبریزی. تهران: انتشارات بهجت.

- فوئر، لوئیز. (1347). سابقه مفهوم از خود بیگانگی. مجله مطالعات جامعه شناختی، دوره قدیم، زمستان 1367، شماره دوم.

- قرآن مجید، ترجمه مکارم شیرازی، ناصر. (1389).تهران. دارالقرآن کریم.

- کاستلز، مانوئل. (1385). عصر اطلاعات، اقتصاد، جامعه و فرهنگ (جلد 2). احد علیقلیان. افشین خاکباز. حسن چاوشیان. تهران: طرح نو.

- کاظمی پور، شهلا. (1396). تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیردر علوم اجتماعی (جزوه درسی آمار پیشرفته). مقطع دکترا، تهران.

- کاظمی پور، شهلا. ( 1394). توزیع فضایی جمعیت و فرصت های پیش رو. هفته نامه «مهرایران».

- کرلینجر،فرد. پدهازر، الازار.(1384). رگرسیون چند متغیری در پژوهش رفتاری.حسن سرایی. تهران:  سمت.

- کلانتری، عبدالحسین،.جلیل عزیزی و سعید زاهدانی. (1388). هویت دینی و جوانان شهر شیراز. فصلنامهعلمی، پژوهشیتحقیقات فرهنگیایران، دوره ی دوم، شماره دوم.

- گنجی، محمد. نعمت اللهی، زهرا و طاهری، زهرا. (1389). رابطه هویت دینی و سرمایه ی اجتماعی در بین مردم شهرکاشان. جامعهشناسیکاربردی، سال بیست و یکم، شماره پیاپی40 تا4، زمستان 1389.

-گودرزی،سعید.(1388).کاربرد آمار در علوم اجتماعی همراه با دستوراتSPSS. تهران: جامعه شناسان.

- محمدی مجد، داریوش. (۱۳۸۷). احساس تنهایی و توتالیتاریسم (پژوهشی در جامعه شناسی ایران). تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.

- معتمدی، عبداله. اژه ای، جواد. فلاح، پرویز. کیامنش، علیرضا. (1384). بررسی رابطه بین گرایش های مذهبی و سالمند موفق. دو ماهنامه دانشور رفتار، سال دوازدهم، شماره دهم.

- نیک بخش، بهرام. حافظی بیرگانی، مهران. (1390). علل انزوای اجتماعی سالمندان مقیم در خانه های سالمندان شهراهواز.فصلنامه توسعهاجتماعی، زمستان 1390، دوره ششم، شماره دوم.

- هارتموت، رزا. (1396). شتاب و بیگانگی (به سوی نظریه ی انتقادی درباره ی زمان در جامعه مدرن). حسن پورسفیر. تهران: نشر آگه. 

- همیلتون، ملکم. (1377). جامعهشناسیدین. محسن ثلاثی. تهران: موسسه انتشاراتی تبیان.

- هورتولانوس، رلوف. میشلز، انجا و میوسن، لودوین. (1394). انزوای اجتماعی در جامعه مدرن. لیلا فلاحی سرابی و صادق پیوسته. تهران: انتشارات جامعه شناسان.

- هینیش، ناتالی. (1389). جامعه‌شناسی نوربرت الیاس. عبدالحسین نیک گهر. تهران: نشر نی.

منابع لاتین

- Janssen, S., van Vuuren, M. de Jong MDT. (2013). Identifying support functions in  developmental relationships: A self- determination perspective. Journal of Vocational Behavior.82(1):20-9.

- Levin.S. (1994). Religioning and Health.Teoretical Foundation and Methodological Frontiers, California.Sage- Publication.Inc.

- Mullins, L. C. and Sheppard, Harold L. and Andersson, Lars. (1999). “Loneliness and Social Isolation in weden: Differences in Age, Sex, Labor Force Status, Self-Rated Health and Income Adequacy”, Journal of Applied Gerontology, sage.

- Kashfi M, Jeihooni Khani A, Farhadi ,S. )2009(. The relationship between social and demographic factors and prevalence of depression among the elderly aged over 60 years (Persian), Journal of  Hormozgan University of Medical Sciences, 14, 4.

- Robinson, S. G. (2002). Prayer after stroke its relationship to quality of life. Journal of Holistic Nursing. 20(4):352-66.

- Routalso, P, E, Savikko, N, Tilvis, R, S, Strandberg, T, E, & Pitkala, K, H. )2006(. Contacts and Their elationship to Loneliness among people, Apopulation, Based study. Gerontology, 52,181-187.

- Sirven, N., Debrand.S. (2008). promoting social participating for healthy aging: A conceptual analysis from the survey of health، aging، and retirement in Europe. IRDES: Institute  for Research and information inhealth Economic.

- Tavis, I. (2002). "Changes in the forms of alienation : The 1900's versus 1950's",  American Sociological Review. Vol 34, pp:46-57.