تاثیر آموزش تاب‌آوری بر مولفه‌های اضطراب (اضطراب جدایی، هراس اجتماعی، اضطراب تعمیم‌یافته، وسواس و وحشت) در کودکان مقطع ابتدایی

روانشناسی اجتماعی

دوره 8، شماره 56، آذر 1399، صفحه 34-44   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زهرا بختیاری¹؛ جوانشیر اسدی^{* 2}؛ علی اصغر بیانی³

¹دانشجوی دکتری روانشناسی عمومی، گروه روانشناسی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

²استادیار، گروه روانشناسی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

³دانشیار، گروه روانشناسی، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران

چکیده

مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش تاب‌آوری بر مولفه‌های اضطراب در کودکان مقطع ابتدایی انجام شد. این مطالعه نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش دانش‌آموزان پسر مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره آموزش‌وپرورش منطقه 5 و 6 شهر تهران در سال تحصیلی 99-1398 بودند. نمونه پژوهش 40 نفر بودند که با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه مساوی جایگزین شدند. گروه آزمایش 9 جلسه 60 دقیقه‌ای (هفته‌ای دو جلسه) تحت آموزش تاب‌آوری قرار گرفت و گروه کنترل آموزشی ندید. داده‌ها با کمک فرم اطلاعات جمعیت‌شناختی و مقیاس تجدیدنظرشده اضطراب و افسردگی کودکان (چورپیتا و همکاران، 2000) جمع‌آوری و با روش‌های خی‌دو و تحلیل کوواریانس چندمتغیری در نرم‌افزار SPSS-21 تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که گروه‌های آزمایش و کنترل از نظر پایه تحصیلی، سن و تحصیلات پدر و مادر تفاوت معنی‌داری نداشتند (05/0P>). دیگر یافته‌ها نشان داد که آموزش تاب‌آوری باعث کاهش مولفه‌های اضطراب جدایی، هراس اجتماعی، اضطراب تعمیم‌یافته و وسواس کودکان مقطع ابتدایی شد (05/0p <)، اما تاثیر معنی‌داری بر وحشت آنان نداشت (05/0P>). با توجه به نتایج این مطالعه، برنامه‌ریزی برای استفاده از روش آموزش تاب‌آوری جهت کاهش اضطراب کودکان مقطع ابتدایی ضروری است.

کلیدواژه‌ها

آموزش تاب‌آوری# اضطراب جدایی#هراس اجتماعی# اضطراب تعمیم‌یافته# وسواس؛ وحشت

مراجع

اشکان، ساناز؛ افروز، غلامعلی؛ منشئی، غلامرضا؛ طالبی، هوشنگ و فروغی ابری، احمد. (1393). مقایسه اثربخشی آموزش گروهی مدیریت والدین و تاب‌آوری در کاهش مشکلات رفتاری نوجوانان. نشریه توانمندسازی کودکان استثنایی، 5(2)، 15-1. ##

رمضانی، شکوفه؛ محمدی، نسیم؛ علیزاده چهاربرج، طاهر و رحمانی، سیف‌اله. (1396). تاثیر آموزش تاب‌آوری بر سبک‌های مقابله‌ای و خوش‌بینی کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست. فصلنامه سلامت روان کودک، 4(4)، 58-46. ##

صادقی، مسعود؛ سپهوندی، محمدعلی و رضایی‌فر، نسرین. (1395). تاثیر آموزش تاب‌آوری خانواده بر سلامت روانی مادران دارای فرزند کم‌توان ذهنی. مجله مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 6(1)، 78-57. ##

عابدی قلیچ قشلاقی، میلاد، سلیمانی، علی‌اکبر و یعقوبی، حمید. (1397). مدل‌یابی ساختاری اختلالات اضطرابی و افسردگی در کودکان و نوجوانان دختر شهر ارومیه. مجله روانشناسی بالینی، 10(3)، 61-49. ##

قاجاریه، مژگان؛ عالی‌پور، سیروس؛ شهنی ییلاق، منیجه و داوودی، ایران. (1397). اثربخشی برنامه آموزش تاب‌آوری فرندز نوجوانان بر اضطراب دانش‌آموزان دختر شهر اهواز. مجله روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 9(31)، 84-69. ##

گودرزی، محمدعلی؛ هاشمی، راضیه و تقوی، محمدرضا. (1397). تاثیر برنامه آموزش رفتاری والدین بارکلی به مادران بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان مقطع ابتدایی با اختلال سلوک. مجله دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 19(1)، 9-1. ##

محمدی، سیدیونس؛ مالمیر، طیبه و گلزاری، میترا. (1395). بررسی اثر نوروفیدبک بر میزان اضطراب و جرئت‌ورزی در افراد مبتلا به اختلال وحشت‌زدگی. فصلنامه عصب روانشناسی، 2(2)، 80-69. ##

موسوی، رقیه؛ فرزاد، ولی‌الله و نوابی‌نژاد، شکوه. (1389). تعیین اثر خانواده درمانی ساختاری در درمان اختلالات اضطرابی کودکان. مجله دانشور رفتار، 17(40)، 10-1. ##

نصیرزاده، زیبا؛ رضایی، علی‌محمد و محمدی‌فر، محمدعلی. (1397). اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر کاهش احساس تنهایی و اضطراب دانش‌آموزان دختر دبیرستان. مجله روانشناسی بالینی، 10(2)، 39-29. ##

 

Becker, S. P., Schindler, D. N., Holdaway, A. S., Tamm, L., Epstein, J. N., & Luebbe, A. M. (2019). The revised child anxiety and depression scales (RCADS): Psychometric evaluation in children evaluated for ADHD. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 41, 93-106. ##

Chesak, S. S., Khalsa, T. K., Bhagra, A., Jenkins, S. M., Bauer, B. A., & Sood, A. (2019). Stress management and resiliency training for public school teachers and staff: A novel intervention to enhance resilience and positively impact student interactions. Complementary Therapies in Clinical Practice, 37(4), 32-38. ##

Chorpita, B. F., Yim, L., Moffitt, C., Umemoto, L. A., & Francis, S. E. (2000). Assessment of symptoms of DSM-IV anxiety and depression in children: A revised child anxiety and depression scale. Behavior Research and Therapy, 38(8), 835-855##.

Christopher, M., Bowen, S., & Witkiewitz, K. (2020). Mindfulness-based resilience training for aggression, stress and health in law enforcement officers: study protocol for a multisite, randomized, single-blind clinical feasibility trial. Trials, 21(1), 1-12. ##

Dindo, L., Brandt, C. P., & Fiedorowicz, J. G. (2019). Cross-sectional relations between psychological inflexibility and symptoms of depression and anxiety among adults reporting migraines or risk factors for cardiovascular disease. Journal of Contextual Behavioral Science, 13, 1-6. ##

Gindt, M., Nachon, O., Chanquoy, L., Faure, S., & Garcia, R. (2017). Attentional bias in post-traumatic stress symptoms or anxiety. European Journal of Trauma & Dissociation, 1(3), 159-164. ##

Henderson, N., & Milstein, M. (2002). Resiliency in schools: Making it happen for students and educators. Thousand Oaks, CA: Corwin Press. ##

Ma, L., Zhang, Y., Huang, C., & Cui, Z. (2020). Resilience-oriented cognitive behavioral interventions for depressive symptoms in children and adolescents: A meta-analytic review. Journal of Affective Disorders, 270(11), 150-164. ##

Ma, X., Wang, Y., Hu, H., Tao, X. G., Zhang, Y., & Shi, H. (2019). The impact of resilience on prenatal anxiety and depression among pregnant women in Shanghai. Journal of Affective Disorders, 250, 57-64. ##

Narmandakh, A., Roest, A. M., Jonge, P., & Oldehinkel, A. J. (2020). The bidirectional association between sleep problems and anxiety symptoms in adolescents: a TRAILS report. Sleep Medicine, 67, 39-46. ##

Penades, M. C., Nunez, A. G., & Canos, J. H. (2017). From planning to resilience: The role (and value) of the emergency plan. Technological Forecasting and Social Change, 121, 17-30. ##

Sanchez-Lopez, A., Raedt, R. D., Put, J. V., & Koster, E. H. W. (2019). A novel process-based approach to improve resilience: Effects of computerized mouse-based (gaze)contingent attention training (MCAT) on reappraisal and rumination. Behaviour Research and Therapy, 118, 110-120. ##

Taylor, D. L., Kraines, M., Grant, D. M., & Wells, T. T. (2019). The role of excessive reassurance seeking: An eye tracking study of the indirect effect of social anxiety symptoms on attention bias. Psychiatry Research, 274, 220-227. ##

Taylor, R. A. (2019). Contemporary issues: Resilience training alone is an incomplete intervention. Nurse Education Today, 78, 10-13. ##