تحلیل جایگاه اخلاقی مهارت تقابل، هنگام تعارض بین همسران از منظر قرآن

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 15، دوره 11، شماره 44، دی 1399، صفحه 327-343   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

محبوبه موسائی پور

استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی (علوم قرآن وحدیث )دانشگاه پیام نور،تهران،ایران

چکیده

توجه به شیوه‌های حل تعارض بین همسران و نهادینه کردن آن در میان خانواده‌ها امری ضروری است. هدف از آموزش این شیوه‌ها، آن است که همسران بیاموزند هنگام پیدایش اختلاف، روشی مناسب پیش گیرند و از راه حل‌هایی معقول و منصفانه بهره جویند. در راستای این هدف، پژوهش حاضر با رویکرد تحلیلی استنتاجی از آیات قرآن و به روش توصیفی- کتابخانه‌ای، به مسأله تعارض و راهکارهای مدیریت تعارض بین همسران پرداخته است. می‌توان گفت مهم‌ترین مهارت و فن مورد نیاز همسران به هنگام تعارض و تنش، مهارت تقابل با هدف اصلاح مشکل و رسیدن به وحدت دوباره، مورد تأیید آیات قرآن است که با تأکید بر مبنا و اصل اخلاقی معاشرت به معروف یعنی رفتار بر اساس عقل و شرع، صورت می­پذیرد تا هر یک از زوجین در رفتار با همسر خود، از آن به عنوان یک مؤلفه تعیین کننده، در پستی و بلندی، خوشی و ناخوشی زندگی مشترک، بهره جویند و شامل مراحل منسجم و هدفمندی می­شود که با حفظ اولویت عبارت‌اند از صحبت منطقی(موعظه، نصیحت و پند)، تعاملات رفتاری حاکی از ناخرسندی که خود دارای مراتبی است و در نهایت استفاده از مشاور.

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ سازگاری؛ عقل؛ معاشرت به معروف

مراجع

قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.

نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی.

برقی القمّی، احمد بن محمد. 1413ق، المحاسن، تحقیق السید مهدی الرجایی، قم: المجمع العالمی لأهل البیت.

برمکی، نقی. 1381ش، نظریه‌های جامعه شناسی، بی‌جا: سروش.

جوهری، اسماعیل بن حماد. 1418ق، تاج اللغة وصحاح العربیة المسمی بالصحاح، بیروت: دار الفکر.

راغب‌ الاصفهانی‌، حسین‌ بن‌ محمد. 1416ق، مفردات‌ألفاظ‌ القرآن‌، تحقیق‌: صفوان‌ عدنان‌ داوودی‌، دمشق‌: دار القلم.

رشید رضا، محمد. 1995م، تفسیر القرآن الکریم(تفسیر المنار)، بیروت: دار المعرفه.

طباطبائی‌، محمد حسین. 1412ق، المیزان‌ فی‌ تفسیر القرآن‌، ط5، قم‌: مؤسسه‌ مطبوعاتی‌ اسماعیلیان.

طبرسی، حسن بن فضل. بی تا، مکارم الأخلاق، محقق: محمد حسین الاعلمی، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.

طبرسی، فضل بن حسن. 1415ق، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.

طبرسی، فضل بن حسن. 1418ق، مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، تحقیق: مهدی هوشمند، قم: دار الحدیث.

طوسی، محمد بن الحسن. بی تا، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

طوسی، محمد بن محمد نصیر الدین. 1389ش، اخلاق ناصری، به کوشش: سیاوش خوشدل، تهران: انتشارات فراهانی.

طیب، سید عبد الحسین. 1378ش، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: اسلام.

غزالی، محمد. 1386ش، کیمیای سعادت، به کوشش: حسین خدیوجم، چاپ سیزده، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.

فراهیدی‌، خلیل‌ بن‌ احمد. 1414ق، ترتیب‌ کتاب‌ العین‌، تحقیق‌: مهدی‌ المخزومی‌، ابراهیم‌ السامرّائی‌، قم‌: انتشارات‌ اسوه‌.

قرشی، علی اکبر. 1370ش، تفسیر أحسن الحدیث، تهران: نشر بنیاد بعثت.

قرطبی، محمد بن محمد. 1364ش، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصرخسرو.

کاشانی، محمد بن المرتضی محسن. 1403ق، المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، تصحیح: علی اکبر الغفاری، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.

کنث، دیویس. 1382ش، خانواده، راهنمای مفاهیم و فنون برای متخصص یاوری، ترجمه: فرشاد بهاری، تهران: نشر تزکیه.

مجلسی، محمدباقر. 1403ق، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: مؤسسه الوفاء.

مقاتل بن سلیمان. 1423ق، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

مکارم‌ شیرازی‌، ناصر. 1386ش، تفسیر نمونه، تهران: انتشارات دار الکتب‌ الاسلامیه.

نیون، دیوید. 1383ش، صد راز موفقیت در زندگی زناشویی، ترجمه: نفیسه معتکف، تهران: درسا.

کتب انگلیسی

Cook ,j. L .&Jones, R.M.(2002). Congruancy of Identify Style in Married Couples. Journal of Family Issus. 23: 912-926.

Fincham , F.,& Beach, S.R. (2007). Forgiveness in marital quality: precursor of consequence in well-established relationships? The journal of Positive Psycologe , 2, 260-268.

Gottman , J.M. ,(1994), Why marriage succeed or fail: What you can learn from the break through research to make your marriage last. New York: Simon & Schuster.

Ha T ,Overbeek G, Lichtwarck - Aschoff A , Engls RCME (2013) Do Coniflict Resolution and Ricovery Predict the Survival of Adolescents Romantic Relationships? PLOS ONE,8(4): e61871.

Olson,D., Defrain , .j.,&Skogrand.L.(2010).Marriages and families: Intimacy, diversity, and strengths. McGraw Hill.

Weeks., G.R. and Treat, S.R. (2001). Couples in Treatment: techniques and approaches for effective practice. (2 ed). Brunner-Routledge. Taylor & Francis Group.USA.

 

مقالات

ترکاشوند، جواد. 1394ش، «تحلیل روان‌شناختی نشوز و راهکارهای سه گانه قرآن»، اسلام و روان‌شناسی، شماره 17.

رضایی، جمال و علی اصغر نراقی. 1389ش، «بررسی الگوی خانواده سالم در سیره پیامبر اسلام(ص)»، فصلنامه مطالعات قرآنی جیرفت، دوره 1، شماره 4.

عظیم زاده اردبیلی، فائزه. 1378ش، «مبانی حسن معاشرت در نظام حقوقی خانواده از منظر قرآن کریم»، مجله ندای صادق، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).