بازآفرینی شخصیت حضرت مریم(ع) در شعر معاصر عربی

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 25، دوره 11، شماره 44، دی 1399، صفحه 573-592   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی نجفی ایوکی¹؛ نسرین جعفری²؛ مریم نیک فخر²

¹دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان

²کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان

چکیده

کاربست شخصیت‌های دینی و به ویژه قرآنی، یکی از شاخصه‌های بارز شعر معاصر عربی است. آن شاعران برای القای مفاهیم مورد نظر خود به شیوه غیر مستقیم از این شخصیت­ها بسیار الهام می­گیرند. حضرت مریم(ع) از جمله رمزهای دینی­ای است که شاعران با کمک آن به شیوه­ای نمادین به بیان تجربه معاصر خویش پرداخته­اند. در پرتو اهمیت مسأله، جستار حاضر می­کوشد با روش توصیفی- تحلیلی چگونگی حضور این رمز دینی را در شعر پنج شاعر برجسته معاصر عربی همچون محمود درویش، بدر شاکر سیّاب، عزالدّین مناصره، عبدالوهاب البیاتی و ممدوح عدوان مورد نقد و بررسی قرار دهد. پژوهش نشان از آن دارد که این شاعران بر آیه ﴿وهزّی إلیک بجذع النخلة تساقط علیک رطباً جنیاً﴾ تمرکز ویژه­ای داشتند و از خلال آن کوشیدند بر صبر و پایداری تأکید ورزند.

کلیدواژه‌ها

حضرت مریم(ع)؛ قرآن؛ بینامتنی؛ پایداری؛ خوانش سیاسی- اجتماعی

مراجع

قرآن کریم. 

کتاب مقدس.

ابتسام، موسی. 2007م، التناص الدینی والتاریخی فی شعر محمود درویش، جامعة الخلیل.

بیاتی، عبدالوهاب. 1995م، المجموعة الشعریة الکاملة، بیروت: دار العودة.

حمّود، محمد العبد. 1996م، الحداثة فی الشعر العربی المعاصر، بیانها ومظاهرها، بیروت: الشرکة العالمیة للکتّاب.

درویش، محمود. 2009م، الأعمال الجدیدة الکاملة، بی­جا: ریاض الریس للکتاب والنشر.

السنید، حسن. 1991م، للثوّار، ط1، بیروت: دار الفرات للنشر والتوزیع.

سیاب، بدر شاکر. 1989م، الدیوان، بیروت: دار العودة.

شوالیه، ژان و گربران، آلن. 1385ش، فرهنگ نمادها، ترجمه سودابه فضایلی، چاپ اول، تهران: جیحون.

عدوان، ممدوح. 1986م، الأعمال الشعریة الکاملة، بیروت: دار العودة.

عشری زاید، علی. 1997م، استدعاء الشخصیّات التراثیة فی الشعر العربی المعاصر، قاهره: دار الفکر العربی.

محمدیان، بهرام و دیگران. 1380ش، دایرة المعارف کتاب مقدس،تهران: انتشارات روز نو.

مناصره، عزالدین. 2005م، الأعمال الشعریة الکاملة، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.

نمرموسی، ابراهیم. 2009م، شعریة المقدسة فی الشعر الفلسطینی المعاصر، عمان: دروب.

نوافعة، جمال فلاح. 2008م، أثر القرآن الکریم فی الشعر الفلسطینی الحدیث، جامعة مؤتة.

هاکس، جیمز. 1377ش، قاموس کتاب مقدس، تهران: انتشارات اساطیر.

 

مقالات

مراسفند، حسین. 1381ش، «نگاهی به سوره مریم»، مجله گلستان قرآن، شماره 122، صص2-11.

نجفی ایوکی، علی. 1391ش، «شگردهای فراخوانی شخصیت­های سنتی و بیان دلالت­های آن در شعر أمل دنقل»، ادب عربی، سال چهارم، شماره3، صص 17 -46.

 

سایت‌های اینترنتی

                                           Www.Namefarsi.Com