بررسی تطبیقی مدایح نبوی سیّدای نسفی و صفی الدین حلّی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 14، شماره 56، دی 1399، صفحه 383-401   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

ابراهیم فلاح¹؛ محمدرضا حاجیان²

¹استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری، ساری، ایران

²کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی، گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری، ساری، ایران

چکیده

شاعران مسلمان در ادب عربی و فارسی از دیرباز در صدر سروده‌های خود، علاوه بر حمد خداوند، سروده‌های ارزشمندی در قالب مدایح نبوی به پیشگاه پیامبر(ص) تقدیم نموده‌اند که نشان از اعتقاد و پای‌بندی‌شان به آن حضرت دارد. با توجه به اینکه پیامبر(ص) بنیانگذار دین مبین اسلام و خاتم پیامبران است، پرداختن به خصوصیات روحی و معنوی آن حضرت از دریچه مدایح نبوی امری ضروری است. از آنجایی که نقش و جایگاه پیامبر(ص) به عنوان نگین نبوت، در نظام هستی دارای اهمیت به خصوص می­باشد. شاعران مسلمان برای متبرک کردن اشعارشان به این موضوع اهتمام ویژه‌ای داشتند و بخشی از اشعارشان را به آن اختصاص داده‌اند. زیرا روح و جان شاعران مسلمان سرشار از علاقه قلبی به حضرت بوده و در شعرشان صادقانه زبان به فضایل آن حضرت گشوده‌اند. پژوهش حاضر با کاربست روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به شواهدی از اشعار این شاعران، به بررسی تطبیقی مدایح نبوی نسفی و حلّی پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

مدایح نبوی؛ شعر عربی؛ سیّدای نسفی؛ فضیلت

مراجع

قرآن کریم. مترجم: محمد صادقی تهرانی.

احمدی بیرجندی، احمد و سیدعلی نقوی زاده. 1377ش، مدایح رضوی در شعر فارسی، چاپ سوم، مشهد: آستان قدس رضوی.

انوشه، حسن و دیگران. 1380ش، دانشنامه ادب فارسی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.

آشتیانی، سید جلال الدین. 1380ش، شرح مقدمه قیصری(بر فصوص الحکم محی الدین عربی)،قم: بوستان کتاب.

بستانی، فؤاد افرام. 1388ش، المجانی الحدیثة، قم: انتشارات ذوی القربی.

بیهقی، ابوبکر احمد بن احمد. 1361ش، دلایل النبوة، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

حلّی، صفی الدین. 1418ق، دیوان صفی الدین حلّی، چاپ اول، بغداد: مطبعة المعارف.

خلیلی، خلیل الله. بی تا، آثار هرات،کابل: بی نا.

سالم، محمود محمد. 1996م، المدائح النبویة حتی نهایة العصر المملوکی، دمشق: دار الفکر.

سبحانی، جعفر. 1383ش، منشور جاوید، چاپ اول، قم: مؤسسه امام صادق(ع).

سیدای نسفی. 1990م، کلیات،تصحیح جابلقا داد علیشایف، دوشنبه: نشر دانش.

سیّدای نسفی، میر عابد. 1382ش، دیوان نسفی، تصحیح حسن رهبری، چاپ اول، تهران: الهدی. 

طباطبائی، سیدمحمدحسین. 1363ش، تفسیر المیزان، مترجم: محمدباقر موسوی همدانی، تهران: نشر بنیاد علمی.

عاملی، سید جعفر. 1388ش، سیرت جاودانه، ترجمه و تلخیص کتاب الصحیح مِن سیرة النبی الأعظم(ص)، مترجم: محمد سپهری، چاپ پنجم تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

عبدالجلیل، ج. م. 1381ش، تاریخ ادبیات عرب، مترجم: آذرتاش آذرنوش، تهران: امیرکبیر.

عمرانی، فاطمه. 1386ش، المدائح النبویّة فی الشعر الأندلسی، قم: المجمع العالمی لأهل البیت.

غلوش، جواد احمد. 1959م، شعر صفی الدین حلّی، بغداد: مطبعة المعارف.

غنیمی هلال، محمد. 1373ش، ادبیات تطبیقی، مترجم: سید مرتضی آیت الله زاده شیرازی، تهران: امیرکبیر.

فاخوری، حنّا. 1368ش، تاریخ ادبیات زبان عربی، مترجم: عبدالمحمد آیتی، چاپ دوم، تهران: توس.

فروخ، عمر. 1979م، تاریخ الأدب العربی، بیروت: دار العلم للملایین.

لوبون، گوستاو. 1378ش، تمدن اسلام و عرب،مترجم: محمدفخر داعی گیلانی، تهران: افراسیاب.

مجلسی، محمدباقر. 1362ش، بحار الأنوار، تحقیق سیدجواد علوی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

مجلسی، محمدباقر. 1385ش، جلاء العیون، مشهد: نشر واسع دامنیه.

مشکور، محمدجواد. 1368ش، خلاصه ادیان، تهران: شرق.

مصطفی، ابراهیم و دیگران. 1385ش، المعجم الوسیط، چاپ دوم، تهران: انتشارات مرتضوی.

معلوف، لویس. 1384ش، منجدالطلاب، مترجم: محمد بندر ریگی، چاپ هفدهم، تهران: نشر اندیشه اسلامی.

ندا، طه. 1383ش، ادبیات تطبیقی، ترجمه هادی نظری منظم، تهران: نشر نی.

یعقوبی، ابن واضح احمد. 1378ش، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمدابراهیم آیتی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

 

مقالات

امین مقدسی، ابوالحسن. 1377ش، «مدح پیامبر(ص) از دیدگاه صفی الدین حلّی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره 146 و 147، صص 70- 91.

امین مقدسی، ابوالحسن. 1384ش، «مقارنه مدائح نبوی عطار و صفی الدین حلّی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره 174، صص 78- 59.

گنجی، نرگس و فاطمه اشراقی. 1392ش، «تضمین و گونه‌های آن در چکامه‌های صفی الدین حلّی»،مجله ادب عربی دانشگاه تهران، شماره 1، سال 5، صص 171- 192.